Vikipediya

Birinchi Shlezvig urushi

Birinchi Shlezvig urushi (nemischa: Schleswig-Holsteinischer Krieg) Daniya janubi va Germaniya shimolidagi Shlezvig-Golshteyn hududlarida yuz bergan mojaro boʻlib, nemis tilida soʻzlashuvchi Shlezvig, Golshteyn va Lauenburg gersogliklarini kim nazorat qilishi ustidan kelib chiqqan. Oxir oqibat, Daniya buyuk davlatlarning diplomatik yordami bilan gʻalaba qozongan.

Birinchi Shlezvig urushi
Danoya askarlari Kopengagenga kirib kelmoqda

Sanalar 1848-yil 24-martdan 1851-yil 8-maygacha
Urush yeri Shlezvig va Yutlandiya
Natija Daniya Qirolligi g'alabasi

Malmyo sulhi
London protokoli
Ikkinchi Shlezvig urushi

Qoʻmondonlar
Shahzoda Noer
Eduard fon Bonin
Fridrix fon Vrangel
Eduard fon Fransekki
Karl Vilgelm fon Villesen
Albert Ernest II 		Fridrix VII
Kristian de Maza
Gerxard Kristof fon Krog
Fridrix Adolf fon Shrepperegel
Olaf Rye
Kuchlar
Germaniya Konfederatsiyasi
Prussiya Qirolligi
Saksoniya Qirolligi
Hannover Qirolligi
Shlezvig-Golshteyn
Meklenburg-Shvern 		Daniya Qirolligi
Ko'ngillilar:
Shvetsiya-Norvegiya Qirolligi
Qo'llab-quvvatlagan:
Rossiya Imperiyasi
Buyuk Britaniya
Fransiya

Mojaro Daniyada Uch yillik urush (Treårskrigen)[1] nomi bilan ataladi. Bu Daniya milliy tarixidagi muhim voqealardan biri hisoblanadi. Germaniyada urush Shlezvig-Golshteyn urushi (nemischa: Schleswig-Holsteinischer Krieg) va Shlezvig-Golshteyn qoʻzgʻoloni (nemischa: Schleswig-Holsteinische Erhebung) deb ham ataladi.

1848-yil mart oyida Shlezvig, Golshteyn va Lauenburgning nemis aholisi Daniya qiroli boʻlgan gersogiga qarshi isyon koʻtardi (Daniya Qiroli bir vaqtning oʻzida Shlezvig gersogi ham edi). Ular muvaqqat hukumat va armiya tuzdilar. Golshteyn va Lauenburg Germaniya Konfederatsiyasiga aʼzo davlatlar boʻlganligi sababli, Konfederatsiya oʻz nizomiga koʻra isyonchilarni qoʻllab-quvvatlagan. Buni Germaniya markaziy hukumati (1848-1851-yillarda Konfederatsiya oʻrnida mavjud boʻlgan federal davlat) ham davom ettirdi. Nemis qoʻshinlarining katta qismini Prussiya askarlari tashkil etgan.

Daniyani buyuk davlatlar, xususan, Angliya va Rossiya qoʻllab-quvvatladi. Urush 1848-yil avgustda Malmyo sulh shartnomasi bilan toʻxtatildi, ammo 1849-yil fevralda Daniya yana hujum boshladi.

1850-yil yozida Prussiya armiyasi orqaga qaytishga majbur boʻldi. 1851-yil 1-aprelda Shlezvig-Golshteyn armiyasi tarqatib yuborildi. 1852-yilgi London protokoli mojaroning yakuniy yechimi boʻldi. Buyuk davlatlar Daniya qirolini Shlezvig gersogi deb tasdiqladilar, lekin gersoglik Daniyadan mustaqil boʻlib qolishlari kerakligini ham eʼlon qildilar.

Mojaroning boshlanishi tahrir

1848-yil boshida Daniya tarkibiga Shlezvig gersogligi kiritildi va Daniya qiroli Germaniya Konfederatsiyasi tarkibidagi Golshteyn va Saks-Lauenburg gersogliklarini gersogi boʻldi. Daniyadagi etnik nemislarning aksariyati shu hududlarda yashagan. Nemislar mamlakat aholisining uchdan bir qismini tashkil qilgan va gersoglik Daniya iqtisodiyotining yarmini tashkil qilgan[2].  1815-yilda yakunlangan Napoleon urushlari Germaniya millatchiligini kuchaytirib yubordi. Pangerman mafkurasi shakllandi. Germaniya Konfederatsiyasi aholisi orasida butun Yutlandiya yarim orolida nemislar yashagan va shuning uchun nemislar uni haqli ravishda qaytarib olishlari kerak degan qarashlar shakllana boshladi. Xuddi shunday Daniyada ham Daniya millatchiligi shakllandi. Ular bu yerlar Daniyaning tarixiy yerlari ekanligini daʼvo qila boshladilar.

Daniya va nemis millatchilarining qarama-qarshiliklari Birinchi Shlezvig urushining boshlanishiga turtki boʻldi. Daniya millatchilari Golshteyn emas, Shlezvig Daniyaning bir qismi boʻlishi kerak, deb hisoblashgan, chunki Shlezvigda koʻp sonli daniyaliklar yashashar edi, Golshteynda esa bunday emasdi. Nemis millatchilari Shlezvig, Golshteyn va Lauenburg ajralmas, deb hisoblardi, bu esa ularni Shlezvig-Golshteyn deb atalishiga olib keldi. Shlezvigda koʻplab daniyaliklar, nemislar va shimoliy friziyaliklar istiqomat qilishardi. Urushning yana bir sababi gertsoglikda gersoglik vorisligi qoidalarining huquqiy jihatdan shubhali oʻzgarishi edi.[3]

Daniya qiroli Kristian VIII 1848-yil yanvarda vafot etdi. Uning yagona qonuniy oʻgʻli, boʻlajak Fridrix VII merosxoʻr boʻla olmadi, shuning uchun gersoglik Oldenburg palatasining boshqaruviga oʻtishi kerak edi, bu esa Daniyaning boʻlinishiga olib kelishi mumkin edi. Shunga koʻra, Kristian VIII (1846-yil 8-iyul) gersoglikda vorislik toʻgʻrisidagi qonunga ayol nasli orqali vorislikka ruxsat berish toʻgʻrisida farmon chiqardi.[4]

Shlezvig-Golshteyn masalasi boshqa Yevropa kuchlarini ham tashvishga solgan edi. Buyuk Britaniya tashqi ishlar vaziri Lord Palmerston Boltiq dengizga chiqish imkoniyatini saqlab qolish uchun Shimoliy dengizni Boltiq dengizi bilan bogʻlaydigan Daniya boʻgʻozlari nazorati Prussiya kabi Yevropaning yirik davlati tomonidan nazorat qilinmasligini xohlardi.[5] Xuddi shunday, Rossiya imperatori Nikolay I ham Daniyani qoʻllab-quvvatladi, chunki u Daniya boʻgʻozlarini boshqaradigan kuchli davlatni xohlasmadi.[6] Germaniyaning birlashishiga eng koʻp qarshilik koʻrsatgan Yevropa davlati boʻlgan Fransiya 1848-yilgi inqilob tufayli Shlezvig-Golshteyn masalasida qatʼiy pozitsiyani egallay olmadi.[7]

 
Birinchi Shlezvig urushida Daniyaga yordam bergan Skandinaviya koʻngillilari uchun medal(Old tomoni)

1848-yilgi tartibsizliklar tufayli Fransiyaning oʻz ichki ishlari bilan ovora boʻlib qolganligi sababli, hududni egallab olish orqali kuchli Prussiyani yaratish uchun noyob imkoniyat yaydo boʻldi.[8] Biroq, qirol va uning maslahatchilari Shlezvig-Golshteyn masalasi umumyevropa urushiga aylanib ketishidan qoʻrqishardi. Qirolning eng yaqin maslahatchisi Jozef fon Radovits oʻz kundaligida shunday deb yozgan edi: "Hozirgi harbiy-siyosiy inqiroz uzoq davom etmasligi lozim, u tezda yakun topishi kerak"[9].  Agar urush tezda yakunlansa Radovitz urushni qoʻllab-quvvatlashga tayyor edi, bu Prussiyaga Yevropaning boshqa kuchlari bu urushga aralashmaslik imkonini berardi. Daniya boʻgʻozlarini Prussiyaga nazorat qilishiga Rossiyaning keskin qarshilik koʻrsatayotganini bilgan Radovits qirolga urushni ikki gersoglik bilan cheklashni va Prussiya qoʻshinlarining Yutlandiyaga kirishiga yoʻl qoʻymaslikni maslahat berdi, uning taxminiga koʻra, bu Rossiyaning aralashishi tufayli "tuzatib boʻlmas oqibatlarga" olib kelishi mumkin edi. Prussiya tashqi ishlar vaziri Geynrix Aleksandr fon Arnim urushni qoʻllab-quvvatlab, Prussiya ikki gersoglikni 8 kun ichida bosib olishi mumkinligiga ishonardi, bu vaqtda esa Britaniya va Rossiyaga biror munosabat bildirishga vaqt qolmasdi.[10]

Rossiya ham, Buyuk Britaniya ham Daniyaning Daniya boʻgʻozlari ustidan nazoratni yoʻqotishiga qarshi edi, ammo Prussiyani qoʻllab-quvvatlashdan ham manfaatdor edi. Palmerston kuchli Prussiyani va hattoki Prussiya rahbarligida birlashgan Germaniyani Fransiyani zaiflashtirish vositasi sifatida koʻrardi.[11]  Qirol Fridrix Vilgelmning singlisi imperator Nikolay I ga turmushga chiqqan edi, bu orqali Prussiya qiroli Rossiya Prussiyaning ikki gersoglikni oʻz nazoratiga olishini qabul qilishga koʻndirish mumkinligiga ishonardi.  Bundan tashqari, Nikolay I Prussiya militarizmining ashaddiy muxlisi ham edi va Prussiyani Rossiya, Prussiya va Avstriyadan iborat norasmiy "sharqiy blok"da kuchli ittifoqchi sifatida koʻrgan.[12] Imperator Prussiyaga Polsha millatchiligiga qarshi kurashda Avstriya imperiyasidan koʻra ishonchli hamkor sifatida qarardi. Nikolay I uzoq vaqtdan buyon u Prussiya hukmronligi ostidagi Germaniyani mamnuniyat bilan qabul qilishini, bu esa u eng yomon koʻradigan va qoʻrqadigan Fransiyani zaiflashtirish vositasi ekanligini taʼkidlardi.[13]  

Trigger tahrir

Shlezvig-Golshteyn shahzodasi Fridrix Noer 5-Lauenburger miltiq korpusi (Jägerkorps) va Kil universitetining baʼzi talabalarini iborat boʻlinma bilan Shlezvig-Golshteyndagi Rendsburg qal’asini egallash uchun harakat qila boshladi. Qal’ada gertsogliklarning asosiy qurol-aslaha ombori, 14, 15 va 16-piyoda batalyonlari, 2-artilleriya polki, shuningdek, baʼzi harbiy muhandislar joylashgan edi. Noerning qoʻshini kelganida, ular qal’a darvozalari nomaʼlum sababga koʻra qal’a devorlari ochiq edi va ular tezda qal’ani egallab olishdi. Qal’q himoyachilari oldida nutq soʻzlagan Fridrix Noer batalon va artilleriya polkining unga qasamyod qabul qilishiga erishdi. Qal’ani himoya qilishda xizmat qilgan daniyalik ofitserlarga kelgusi urushda Shlezvig-Golshteynga qarshi jang qilmaslik kafolati bilan Daniyaga ketishga ruxsat berildi.[14]

Urushning borishi tahrir

1848 tahrir

Nemis qoʻshinlari ularni qoʻllab-quvvatlash uchun kelguniga qadar Daniyani magʻlub etishni orzu qilgan general Kron boshchiligidagi 7000 Shlezvig-Golshteyn koʻngillilari Flensborgni egallab olishdi. 7000 dan ortiq Daniya askari shaharning sharqiy tomoniga kelib oʻrnashdi va Kron qamalda qolib ketishdan qoʻrqib, kuchlarini chekinishni buyurdi. Daniyaliklar ular chekinayotgan vaqtda Shlezvig-Golshteynliklarga yetib borishga muvaffaq boʻlishdi va 9-aprelda boʻlib oʻtgan Bovdagi jang Daniyaning gʻalabasi bilan tugadi.[15]

Voqealar xronologiyasi quyidagicha sodir boʻlgan:

  • 12-aprel: Germaniya Konfederatsiyasi Dieti Shlezvigning muvaqqat hukumatini tan oldi va General Vrangelga Shlezvig shahrini egallash buyurildi.
     
    Nybøl jangi28-may 1848-yil
  • 19-aprel: Prussiya qoʻshinlari Dannevirke orqali Shlezvigga oʻtishdi.
  • 23-aprel: Shlezvigdagi jangda Prussiya gʻalabasi.
  • 23-aprel: Mysundedagi jangda nemislarning gʻalabasi.
  • 24-aprel: Oversodagi jangda Gannoverning gʻalabasi.
  • 2-may: Prussiya qoʻshinlari tomonidan Frederikiyaning qoʻlga olinishi.[16]
  • 27-may: Sundeveddagi jang.
  • 28-may: Nybol jangi.
  • 5-iyun: Daniya Dybbol tepaligidagi jangda nemislar ustidan gʻalaba qozondi.
  • 7-iyun: Hoptrupdagi jang.
  • 30-iyun: Bjerningdagi jang.
     
    Shlezvig soboridagi urush uchun berilgan faxriy yorliq

Nemislar Shlezvig-Golshteyn urushida boshqa Yevropa davlatlari aralashmasliklarini kutgandi. Biroq boshqa Yevropa davlatlari Daniyaning har qanday boʻlinishiga qarshi birlashdilar, hatto Avstriya ham yordam berishdan bosh tortdi. Shvetsiya daniyaliklarga yordam berish uchun Yutlandiya yaqinidagi Fyn oroliga 7000 askar tushirdi; Rossiya podshosi Nikolay I Prussiya qiroli Fridrix Vilgelm IVga toʻqnashuv xavfi haqida ogohlantirdi. Buyuk Britaniya daniyaliklar uning vositachiligini rad etgan boʻlsalar ham, status-kvoni saqlashga yordam berish uchun oʻz flotini yuborish bilan tahdid qildilar.

1848-yil aprel oyida Rossiyaning diplomatik aralashuvi urushning natijasini hal qildi. Rossiyaning Berlindagi elchisi Piter fon Mayendroff qirol Fridrix Vilgelmga nota topshirdi va unda Rossiya Prussiya qoʻshinlarining Yutlandiya tomon yurishini oʻta nodoʻstona harakat deb bilishini aytdi. Notada shunday deyilgan edi: "Yutlandiya uchun moʻljallangan bosqinchilik Boltiqboʻyi bilan chegaradosh barcha davlatlarning manfaatlariga jiddiy zarar yetkazadi va butun shimoldagi shartnomalarda oʻrnatilgan siyosiy muvozanatni buzish nuqtasiga qadar choʻziladi".[17] Bularni mustahkamlash uchun Rossiya imperatori Fridrix Vilgelmga shunday deb yozgan: „Sizning qoʻshinlaringiz kuchsiz Daniyani oʻzining kuchli armiyasi bilan egallab oldi. Agar siz uni davom ettirsangiz, urush keng tarqalishi mumkin. Toʻxtang! Hali vaqt bor! Germaniya ichki xavfsizlikni taʼminlash uchun qanday qiyinchiliklarga duch kelishini, Gʻarbda tahdid solayotgan xavf-xatarlarni oʻylab koʻring. Rossiya kuchsiz davlatga oʻzining kuchli qoʻshinlari bilan yordamga kelish mumkinligiga podshohni majburlamang. Rossiya bunga befarqlik bilan qaray olmaydi va toqat qilolmaydi. Rossiya Daniyaning Germaniyaga qoʻshib olinishiga toqat qilmaydi; bunga ishonchingiz komil boʻlsin“[18]. Nikolay I Rossiya armiyasini safarbar qilishni buyurdi, Rossiya Boltiqbo'yi flotini Daniya suvlariga yubordi.  Rossiya tahdidlari Fridrix Vilgelmni oʻylab koʻrishga majbur qildi.[19]

Prussiyaning Shlezvig-Golshteyndagi inqilobiy kuchlar nomidan urushga kirganligi juda koʻp istehzolarni keltirib chiqardi. Yangi saylangan Germaniya Konfederatsiyasi dietasi Shlezvig-Golshteyn urushini qoʻllab-quvvatladi, qirol Fridrix Vilgelmga esa bu yoqmadi. Fridrix Vilgelm nemis armiyasiga qoʻmondonlik qilgan Fridrix fon Vrangelga oʻz qoʻshinlarini gersoglikdan olib chiqishni buyurdi; ammo general buni rad etib, u Prussiya qirolining emas, balki nemis markaziy hukumati buyrugʻiga amal qilishini taʼkidladi.

1848-yil 7-avgustda Muvaqqat markaziy hokimiyat daniyaliklarga uchta talabni qoʻydi:

  1. Golshteyn va Shlezvig gersogliklari uchun yangi umumiy hukumatni tuzishga ruxsat berish, shunda ularning mavjudligi va farovonligi taʼminlanadi;
  2. Gersoglikda VII-moddada koʻrsatilgan amaldagi qonunlar va qarorlar sulh tugagunga qadar amal qilinishi;
  3. VIII-moddaga koʻra Golshteyn va Shlezvig gersogligida qolgan qoʻshinlar Germaniya bosh qoʻmondoni (Vrangel) buyrugʻi ostida boʻlishi kerak.[20]

Daniyaliklar bu taklifni butunlay rad etishdi va muzokaralar toʻxtatildi.

Prussiya endi bir tomondan undan yordam kutayotgan nemis millatchilariga, boshqa tomondan esa, agar u davom etsa, dahshatli oqibatlarga olib kelishi bilan tahdid qilayotgan Yevropa kuchlari bilan toʻqnash keldi. Jiddy ikkilanishdan soʻng, Fridrix Vilgelm ikkita qiyin tanlovdan kichikroq koʻrinadigan yoʻlni tanladi va 26-avgust kuni Prussiya Malmyoda Daniyaning deyarli barcha talablariga javob beradigan konvensiyani imzoladi. Keyinchalik konvensiya Frankfurtda ratifikatsiya qilindi. Konvensiya aslida vaqtinchalik rejim oʻrnatuvchi sulhdan boshqa narsa emas edi. Yechimsiz qolgan asosiy masalalar qizgʻin bahs-munozaralarda davom etdi.

Oktabr oyida Londonda boʻlib oʻtgan konferensiyada Daniya Shlezvigni Golshteyndan ajratish asosida kelishuvni taklif qildi, ularning tarixiy mansubligiga qaramay, Yangi Konstitutsiya Shlezvig Daniya hukmronligi ostida birlashtirdi.

1849-yil tahrir

  • 27-yanvar: London konferensiyasi natijasi Buyuk Britaniya va Rossiya tomonidan qoʻllab-quvvatlandi va Frankfurtda Prussiya va Germaniya parlamenti tomonidan qabul qilindi. Biroq, Daniyaning Daniya qirolligi bilan ittifoq tamoyilidan voz kechishi sababli muzokaralar buzildi.
  • 23-fevral: sulh tugadi.
  • 3-aprel: Urush qaytadan boshlandi.
  • 3-aprel: Daniya Adsboldagi jangda Shlezvig-Golshteyn kuchlari ustidan gʻalaba qozondi.
  • 5-aprel: Ekkernförde jangi
  • 6-aprel: Ullerup va Avnboldagi janglar.
     
    Frederikiya jangi6-iyul 1849-yil
  • 13-aprel: Daniya Dybboldagi jangda Sakson qoʻshinlari ustidan gʻalaba qozondi.
  • 23-aprel: Koldingdagi jang.
  • 31-may: Daniyaliklar Prussiyaning Yutlandiya boʻylab yurishini Vejlbidagi jangda toʻxtatdilar.
  • 4-iyun: Heligolanddagi jang
  • 6-iyul: Frederikiyada Daniya gʻalabasi.
  • 10-iyul: Yana sulh imzolandi. Shlezvig tinchlik sulhiga qadar, komissiya ostida alohida boshqarilishi kerak edi; Golshteynni Germaniya imperiyasining noibi boshqarishi kerak edi.

1850-yil tahrir

1850-yil aprel oyida Malmyo shartnomasidan soʻng urushdan chiqqan Prussiya oʻzaro huquqlarga oid barcha masalalarni kechiktirish asosida aniq tinchlik sulhi oʻrnatishni taklif qildi. Fridrix Vilgelmning Frankfurt parlamentiga boʻysunishidan ochiqchasiga nafratlangan Nikolay I yana aralashdi. Uning uchun Augustenborg gersogi Kristian isyonchi edi. Rossiya 1773-yil "Tsarskoye Selo'' shartnomasi bilan Shlezvigni Daniya tarkibida ekanligini taʼkidladi. Golshteynni, agar Daniya qiroli u yerdagi qoʻzgʻolonchilar bilan kurasha olmasa, oʻzi xudu Vengriyadagi kabi aralashishini taʼkidladi. Yevropada jiddiy vaziyat kuzatilyotgandi. Avstriya va Prussiya urush yoqasida edi va Avstriya tomonida Rossiyaning bunday urushga kirishiga yoʻl qoʻymaslikning yagona umidi Shlezvig-Golshteyn masalasini oʻzi uchun kerakli tarzda hal qilish edi.

  • 8-aprel: Karl Vilgelm fon Villisen Germaniya qurolli kuchlarining Oliy qoʻmondoni boʻldi.
  • 2-iyul: Berlinda Prussiya va Daniya oʻrtasida tinchlik shartnomasi imzolandi. Ikkala tomon ham oʻzlarining barcha oldingi huquqlarini saqlab qolishgan. Daniya shartnoma Daniya qiroliga Germaniya Konfederatsiyasining roziligisiz Golshteyndagi hokimiyatni tiklash huquqini berganidan mamnun edi. Daniya qoʻshinlari endi gersogliklarni majburlay boshladi. Janglar davom etar ekan, ular oʻrtasidagi muzokaralar davom ham etardi.
  • 24-25-iyul: Idstedt jangida Daniya gʻalabasi.
  • 28-iyul: Daniya Jageldagi jangda gʻalaba qozondi.
  • 2-avgust: Buyuk Britaniya, Fransiya, Rossiya va Shvetsiya-Norvegiya protokol imzoladilar, keyinchalik Avstriya ham imzoladi va Daniya monarxiyasining yaxlitligini tiklash tamoyilini tasdiqlandi.
  • 12-sentabr: Missundadagi jang.
  • 4-oktabr: Daniya kuchlari Fridrixshtadtda nemis qamaliga qarshilik koʻrsatdi.
  • 24-noyabr: Lottorf jangi.
  • 31-dekabr: Mohlhorst jangi.
     
    Daniya generali Olaf Rye

1851-yil tahrir

  • May: Kopengagen hukumati Flensburgda taniqli shaxslar yigʻilishini chaqirish orqali gersogliklar aholisi bilan kelishuvga erishish uchun muvaffaqiyatsiz urinish boʻldi.

1852-yil tahrir

  • 28-yanvar: Qirollik maktubida Daniyaning asosiy konstitutsiyasini saqlab qolgan holda, ikki gersoglik mulklarining parlament vakolatlarini oshiradigan unitar davlat eʼlon qilindi. Ushbu eʼlon Prussiya va Avstriya tomonidan va Golshteyn va Lauenburgga taʼsir qilgani uchun nemis konfederal dietasi tomonidan maʼqullangan. Augustenborg vorisligi masalasi vakolatlar oʻrtasidagi kelishuvni imkonsiz holga keltirdi.
  • 31-mart: Augustenborg gersogi toʻlov evaziga oʻz daʼvosidan voz kechdi.
  • 8-may: yana bir London protokoli imzolandi. "London protokoli" nomi bilan mashhur boʻlgan xalqaro shartnoma 1850-yil 2-avgustda Avstriya va Prussiya tomonidan ratifikatsiya qilingan avvalgi protokolni qayta koʻrib chiqish edi. Ikkinchi haqiqiy London protokoli Yevropaning beshta yirik davlati (Avstriya imperiyasi, Ikkinchi Fransiya Respublikasi, Prussiya Qirolligi, Rossiya imperiyasi, Buyuk Britaniya va Irlandiya Birlashgan Qirolligi), shuningdek, ikkita yirik davlat Daniya va Shvetsiya tomonidan tan olingan.

Urushning tugashi tahrir

London protokoli Daniya federatsiyasining yaxlitligini "Yevropa zarurati va doimiy tamoyili" sifatida tasdiqladi. Shunga koʻra, Shlezvig va Golshteyn va Lauenburg (Germaniya Konfederatsiyasi tarkibidagi suveren davlatlar) gersogliklari Daniya qiroli bilan ittifoqqa qoʻshildi. Shu maqsadda gersogliklarning vorislik huquqi oʻzgartirildi, chunki Daniya Fridrix VII befarzandligi ucgun sulolani oʻzgartirish kerak edi. (Dastlab gersogliklar va Daniya oʻrtasidagi vorislik toʻgʻrisidagi bir-biriga zid boʻlgan protokollarda shartnomaga zid ravishda Golshteyn va Lauenburg gersogligida Daniya qirolidan boshqa davlat boshliqlari boʻlishi nazarda tutilgan) Bundan tashqari, gersogliklar mustaqil sub’ektlar sifatida qolishi kerak edi.

 
Daniyadagi Birinchi Shlevig urushiga atab oʻrnatilgan yodgorlik

Bu kelishuv muammoni hal qilmadi, chunki Germaniya Dieti shartnomani tan olishni qatʼiyan rad etdi va 1650-yilgi qonun hali ham amalda ekanligini taʼkidladi, unga koʻra gersogliklar Daniya davlatiga emas, balki faqat toʻgʻridan-toʻgʻri Germaniya Konfederatsiyasiga kirardi. Daniya qirolining sulolasi tugashi hokimyat bilan Glyuksburg sulolasiga emas, balki nemis gersogligi Avgustinburg oilasiga qaytishi kerak edi[21].  Ushbu ochiq qolgan masalalar kelgusida Ikkinchi Shlezvig urushini keltirib chiqardi.

Yana qarang tahrir

Manbalar tahrir

  1. ↑ Petersen 2009.
  2. ↑ Schlürmann, Jan. „The Schleswig-Holstein Rebellion“. Archived from the original on 20 March 2012. Retrieved 24 December 2018. These three southern regions of the Danish „Gesamtstaat“ or „Helstaten“ (common name for the union of the kingdom and the duchies) made up about one half of the monarchy’s economic power.
  3. ↑ Rowly-Conwy, Peter (2006). „The concept of prehistory and the invention of the terms 'prehistoric' and 'prehistorianʼ: The Scandinavian origin, 1833-1850“ (PDF). European Journal of Archaeology. 9 (1): 103-130. doi:10.1177/1461957107077709. S2CID 163132775.
  4. ↑ Schlürmann, Jan. „The Schleswig-Holstein Rebellion“. Archived from the original on 20 March 2012. Retrieved 24 December 2018. To prevent a division of the Danish kingdom, the Danish „Royal Law“ (Lex Regia) was — illegaly [sic] — introduced in the duchies.
  5. ↑ Davis 2000, p. 48.
  6. ↑ Davis 2000, p. 49
  7. ↑ Davis 2000, p. 48.
  8. ↑ Davis 2000 , p. 50.
  9. ↑ Davis 2000 , p. 50.
  10. ↑ Davis 2000 , p. 50
  11. ↑ Davis 2000, p. 50-51.
  12. ↑ Davis 2000 , p. 51-52
  13. ↑ Davis 2000 , p. 52.
  14. ↑ Schlürmann, Jan. „The Schleswig-Holstein Rebellion“. Archived from the original on 20 March 2012. Retrieved 24 December 2018. These three southern regions of the Danish „Gesamtstaat“ or „Helstaten“ (common name for the union of the kingdom and the duchies) made up about one half of the monarchy’s economic power.
  15. ↑ Stenild, Jesper. „Battle of Bov — 9th of April 1848“. Archived from the original on 8 May 2008. Retrieved 17 July 2008.
  16. ↑ Heinrich Sybel, The Founding of the German Empire by William I. 1890. Volume 1, page 253.
  17. ↑ Davis 2000, p. 53.
  18. ↑ Davis 2000, p. 53.
  19. ↑ Davis 2000, p. 53.
  20. ↑ Achtenstuecke zur Schleswig-Holsteinische Frage. Carl Schroeder & Comp, Kiel, 1848, p. 64.
  21. ↑ Pike, John. „First Schleswig-Holstein War / First War of the Danish Duchies“. www.globalsecurity.org.

Adabiyotlar tahrir

  • Price, Arnold. „Schleswig-Holstein“ in Encyclopedia of 1848 Revolutions (2005) online
  • Schlürmann, Jan. Die Schleswig-Holsteinische Armee 1848-1851 (Tönning, PhD Thesis 2004).
  • Schlürmann, Jan. The German Volunteers of the 1st Schleswig War. An Overview of the Freikorps’ Organisation, Uniforms, Flags and Armament in 1848. In: Chakoten 62 [Dansk Militaerhistorisk Selkabet] (2007), no. 4, p. 16-20.
  • Steefel, Lawrence D. The Schleswig-Holstein Question. 1863-1864 (Harvard U. P. 1923).
  • Davis, John (2000). Threats and Promises The Pursuit of International Influence. Baltimore: Johns Hopkins University.
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Birinchi_Shlezvig_urushi&oldid=3749942" dan olindi