Buriylar sulolasi
Buriylar sulolasi – XII asr boshlarida Damashq amirligida hukmronlik qilgan, asli turkiy boʻlgan sulola edi[1].
Buriylar sulolasi (بوريون) Amirlik | ||||
| ||||
---|---|---|---|---|
1135 yilda Yaqin Sharq va Shom | ||||
Poytaxti | Shom | |||
Til(lar)i | Arab, turk va fors | |||
Dini | Islom | |||
Sulola | Buriylar | |||
- 1104-1128-yillar | Zahiriddin Tugʻtekin(birinchi) | |||
- 1140-1154-yillar | Abu Said Abaq(soʻnggi) | |||
Tarix
tahrirSaljuqiylar davlatining mahalliy boshqaruvi muhim mahalliy hududlarda markazdan tayinlangan hokimlar tomonidan amalga oshirilgan. Mamlakat markazidan uzoqda joylashgan hududlarning bir qismi Saljuqiylar sulolasidan boʻlgan tobe hukmdorlar tomonidan boshqarilgan va bu Saljuqiylar sulolasidan boʻlgan hukmdorlar Sulton yoki Malik unvonlarini olganlar. Masalan, Suriya Saljuqiylar davlati ilk bor tashkil etilganda Saljuqiylar sulolasidan boʻlgan Tutush ana shunday unvonga ega boʻlgan.
Buriylar sulolasining birinchi hukmdori Tugʻtekin edi[2]. U oʻz hukmronligini Saljuqiylar imperiyasining Damashq hukmdori Tutushning oʻgʻli Duqoqning xizmatkori sifatida boshlagan. 1104-yil 8-iyunda Duqoqning oʻlimidan soʻng u shaharni egallab oldi va oʻz hukmronligini oʻrnatdi. Tugʻtekin Duqoqning beva xotiniga uylanib hokimiyat poydevorini yanada mustahkamlaydi. Tugʻtekin bir necha bor salibchilarga qarshi yurishlar uyushtirdi. 1119-yilda Mardin amiri Il-G‘ozi I bilan birgalikda Atarib va Sardanani salibchilardan qaytarib oladi. 1128-yilda Tugʻtekin vafot etdi va Damashq amiri lavozimini uning oʻgʻli Toj al-Muluk Buriy egalladi.
Sulola Tugʻtekinning oʻgʻli Toj al-Muluk Buriy nomi bilan atalgan. Buriylar katta sovg‘alar evaziga Abbosiylar xalifaligi tomonidan tan olingan. Buning evaziga xalifalik amirlik ishlariga aralashmagan[1].
Buriylar shaharni 1154-yilgacha Halab hukmdori, Zangiylar sulolasining asoschisi Nur ad-Din Zangi egallaguniga qadar idora qilgan[3].
Buriylar 1126-yil Marj al-Saffor jangida salibchilarga magʻlub boʻldi, ammo Ikkinchi salib yurishining Damashqni egallashga boʻlgan urinishlariga toʻsqinlik qila oldilar.
Damashqning Buriy amirlari
tahrirTitul nomi(lari) | Shaxsiy ismi | Hukmronlik davri | |
---|---|---|---|
Amir أمیر Saif-ul-Islom سیف الاسلام |
Zahir al-Din Tugʻtekin ظاھر الدین طغتکین |
1104–1128 | |
Amir أمیر |
Toj al-Muluk Buriy تاج الملک بوری |
1128–1132 | |
Amir أمیر |
Shams al-Mulk Ismoil شمس الملک اسماعیل |
1132–1135 | |
Amir أمیر |
Shahob al-Din Mahmud شھاب الدین محمود |
1135–1139 | |
Amir أمیر |
Jamol al-Din Muhammad جمال الدین محمد |
1139–1140 | |
Amir أمیر |
Mu'in ad-Din Unur معین الدین أنر |
1140–1149 Regent |
|
Amir أمیر Mujir-ud-din مجیر الدین |
Mujir ad-Din Abaq(Abu Said Abaq) ابو سعید ابق |
1140–1154 | |
Buriylar sulolasi Zangiylar sulolasi bilan almashdi. |
- Yashil rangli qator Muʼin ad-Din Unurning hukmronligini bildiradi.
Oila daraxti
tahrirZahir al-Din Tugʻtekin (1) hukmronligi 1104-1128 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Toj al-Muluk Buriy (2) hukmronligi 1128-1132 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Shams al-Mulk Ismoil (3) hukmronligi 1132-1135 | Shahob al-Din Mahmud (4) hukmronligi 1135-1139 | Jamol al-Din Muhammad (5) hukmronligi 1139-1140 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mujir al-Din Abaq (6) hukmronligi 1140-1154 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Manbalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 Buridlar, R. LeTourneau, Islom ensiklopediyasi, jild. Men, ed. H.A.R. Gibb, J.H. Kramers, É. Lévi-Provansal va J. Schacht, (Brill, 1986), 1332.
- ↑ D.S. Richards, Toʻliq tarix Al-Komil Fi’l-ta-Taʼrikhdan salib yurishlari davri uchun Ibn Al-Asir yilnomasi, (Ashgate Publishing Ltd, 2010),16.
- ↑ . Oʻrta asr islom tsivilizatsiyasi: L-Z, Ed. Jozef V. Meri, Jere L. Bacharach, (Teylor& Francis, 2006), 568.