Dolya

Dolya (dr.-rus. ustrcha^[1]; serboxorv. oʻrta^[2]) — slavyan mifologiyasida baxtli taqdirning timsoli, omad^[3]^[4]^[1] ramzi. U xudolarning sovgʻasi, ular tomonidan insonga hayot qiyinchiliklarini yengish uchun berilgan kuch, deb ishonilgan. U tugʻilish vaqtida sodir boʻlgan va u odamning oʻlimiga hamroh boʻlib, uning hayoti va shaxsiyatiga katta darajada taʼsir qilgan^[5].

Etimologiya

"Dolya" (taqdir) soʻzining asl maʼnosi — qism^[6]. Xuddi shu oʻzakdan -j- qoʻshimchasi bilan, lekin aylanib, „delit“, boʻlish kabi shakllangan^[7].

Tavsif

Dastlab, xudo soʻzining oʻzi „dolya“ degan maʼnoni anglatadi^[1]. Mifologik va folklor matnlarida baxt timsoli sifatida yaxshi ulush bilan bir qatorda, yomon (baxtsiz) ulush, ulush yoʻqligi, mashhur, qaygʻu, baxtsizlik, baxtsizlik, muhtojlik (d) a, oʻrtamiyonalik, azob, baxtsizlik, yomon ulush timsoli sifatida yomon odamlar harakat.

Dolya haqidagi eʼtiqodlar individual taqdirni bir qismi sifatida tushunish bilan bogʻliq (qarang. Ruscha taqdir). Maʼlum miqdorda yaxshilik, baxt (qarang. Rus qismi), bu inson tugʻilishida yuqoridan berilgan^[8].

Iboralar

Xudo har bir ulushni yuboradi^[9].
Xudoga shukur, ulushsiz emas: non yoʻq, bolalar bor!^[9]
Iroda, qullik — bizning taqdirimiz shunday!^[9].
Va ulush boʻlardi, lekin hech qanday iroda^[9].
Baxt irodada emas, ulushda^[9].
Uning irodasi achchiq ulushga olib keladi^[9].

Yana qarang

Dolya haqida Vikipediyaning qardosh loyihalarida koʻproq bilib oling
	Maʼno va tarjimalari Vikilugʻatda
	Media fayllar Vikiomborda
	Taʼlim resurslari Vikiversitetda
	Xabarlar Vikiyangiliklarda
	Iqtibos, maqol va matallar Vikiiqtibosda
	Asarlar matnlari Vikimanbada
	Kitob va darsliklar Vikikitobda

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Иванов, Топоров 1990.
↑ Левкиевская 2001.
↑ DOLYa — v slavyanskoy mifologii olitsetvorenie schastlivoy sudbi, udachi. // „Доля“, Большой Энциклопедический словарь, 2000.
↑ DOLYa — v slavyanskoy mifologii voploщenie schastya, udachi, daruemix lyudyam bojestvom; pervonachalno samo slovo bog imelo znachenie „dolya“. Naryadu s dobroy D. kak personifikatsiey schastya v mifologicheskix i pozdneyshix folklornix tekstax vistupayut zlaya (neschastnaya, lixaya) D., nedolya, lixo, gore, zloschastie, beda, nuj(d)a, bestalanitsa, kruchina, besschaste, zlidni kak voploщeniya otsutstviya D., durnoy D. // „Доля“, Энциклопедия мифологии.
↑ Szyjewski 2004.
↑ Фасмер 1986.
↑ Шанский 1971.
↑ Левкиевская 1999.
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 ^9,5 Даль & 1880—1882.

Adabiyotlar

Dolya / Ivanov V. V., Toporov V. N. // Mifologicheskiy slovar / gl. red. Ye. M. Meletinskiy. — M. : Sovetskaya ensiklopediya, 1990. — S. 194. — ISBN 5-85270-032-0.
Dolya / Levkievskaya Ye. Ye. // Slavyanskie drevnosti: Etnolingvisticheskiy slovar : v 5 t. / pod obщ. red. N. I. Tolstogo; Institut slavyanovedeniya RAN. — M. : Mejd. otnosheniya, 1999. — T. 2: D (Davat) — K (Kroshki). — S. 114-116. — ISBN 5-7133-0982-7.
{{{заглавие}}}.
Dolya // Tolkoviy slovar jivogo velikorusskogo yazika : v 4 t. / avt.-sost. V. I. Dal. — 2-e izd. — SPb. : Tipografiya M. O. Volfa, 1880—1882.
Dolya, v etnografii // Ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1890—1907.
Dolya // Etimologicheskiy slovar russkogo yazika = Russisches etymologisches Wörterbuch : v 4 t. / avt.-sost. M. Fasmer; per. s nem. i dop. chl.‑kor. AN SSSR O. N. Trubachyova, pod red. i s predisl. prof. B. A. Larina. — Izd. 2-e, ster. — M. : Progress, 1986. — T. I : A—D. — S. 526.
{{{заглавие}}}. (serb.)
Sedakova O. Tema „doli“ v pogrebalnom obryade (Wayback Machine saytida 2019-06-04 sanasida arxivlangan) Andoza:Wayback 2 // Issledovaniya v oblasti balto-slavyanskoy duxovnoy kulturi: (Pogrebalniy obryad). — M., 1990. — S. 54-63.
Szyjewski A.. Religia Słowian. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2004. ISBN 83-7318-205-5. ^(pol.)

Havolalar

Bayburin A.K. „Taqdir toifasi (oʻtmish va hozirgi)“ maʼruzasi „Rossiya madaniyatining etnografik voqeliklarining timsollari“ siklidan Andoza:Wayback 2
Srecha Andoza:Wayback 2 (drevnerus.ru)
Viktor Korolkovning „Share and Nedolya“ rasmi

[FOOTNOTEИванов,_Топоров1990-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Иванов, Топоров 1990.

[FOOTNOTEЛевкиевская2001-2] Левкиевская 2001.

[3] DOLYa — v slavyanskoy mifologii olitsetvorenie schastlivoy sudbi, udachi. // „Доля“, Большой Энциклопедический словарь, 2000.

[4] DOLYa — v slavyanskoy mifologii voploщenie schastya, udachi, daruemix lyudyam bojestvom; pervonachalno samo slovo bog imelo znachenie „dolya“. Naryadu s dobroy D. kak personifikatsiey schastya v mifologicheskix i pozdneyshix folklornix tekstax vistupayut zlaya (neschastnaya, lixaya) D., nedolya, lixo, gore, zloschastie, beda, nuj(d)a, bestalanitsa, kruchina, besschaste, zlidni kak voploщeniya otsutstviya D., durnoy D. // „Доля“, Энциклопедия мифологии.

[FOOTNOTESzyjewski2004-5] Szyjewski 2004.

[FOOTNOTEФасмер1986-6] Фасмер 1986.

[FOOTNOTEШанский1971-7] Шанский 1971.

[FOOTNOTEЛевкиевская1999-8] Левкиевская 1999.

[FOOTNOTEДаль1880—1882-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 ^9,3 ^9,4 ^9,5 Даль & 1880—1882.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]