Foydalanuvchi:Usmonov Gayrat/Somalidagi fuqarolar urushi (2009-yildan beri)

Urush yeri	Somali
Holati	Davom etmoqda Hizbul Islom va ash-Shabob kuchlarining birlashishi va boʻlinishi.; Keniya harbiy aralashuvi 2011-yil oktyabr.; Ash-Shabob 2012-yil fevral oyida rasmiy al-Qoida boʻlimiga aylandi.; Federal hukumat 2012-yil avgust oyida tuzilgan.; 2015-yil oktabr oyida Somalidagi Islomiy davlatning tashkil topishi.; Somali hukumati 2022-yil avgust oyida yirik hujumni boshladi va Al-Shabab hududining kamida uchdan bir qismini egallaydi.; Xatumo kuchlari zabt Las-Anod tumani va Sool mintaqasidagi 3 ta harbiy baza va shaharchani egallab oldi.;

Usmonov Gayrat/Somalidagi fuqarolar urushi (2009-yildan beri)
Urush yeri	Somali
Holati	Davom etmoqda Hizbul Islom va ash-Shabob kuchlarining birlashishi va boʻlinishi.; Keniya harbiy aralashuvi 2011-yil oktyabr.; Ash-Shabob 2012-yil fevral oyida rasmiy al-Qoida boʻlimiga aylandi.; Federal hukumat 2012-yil avgust oyida tuzilgan.; 2015-yil oktabr oyida Somalidagi Islomiy davlatning tashkil topishi.; Somali hukumati 2022-yil avgust oyida yirik hujumni boshladi va Al-Shabab hududining kamida uchdan bir qismini egallaydi.; Xatumo kuchlari zabt Las-Anod tumani va Sool mintaqasidagi 3 ta harbiy baza va shaharchani egallab oldi.;

Somali fuqarolar urushi - Somalida 2009-yildan beri davom etayotgan fuqarolar urushi. Bu davrda Oʻtish davri federal hukumati kuchlari va Afrika Ittifoqi tinchlikparvar kuchlari turli islomiy guruhlarga qarshi qurolli kurash olib borgan. Urush natijasida bir milliondan ortiq odam qochqinga aylangan. Al Sunna Valamaʼa jangarilari „Ash-Shabob“ radikal guruhi bilan toʻqnash kelishgan va ular oʻrtasidagi munosabatlar qurolli toʻqnashuvlarga aylanib ketgan.

2011-yilda Keniya va Efiopiya qurolli kuchlari urushga kirishi bilan islomchilar bir qator magʻlubiyatlarga uchragan.

Siyosiy vaziyat

2009-yil 31-yanvarda Somali parlamentining Jibutida boʻlib oʻtgan yigʻilishida moʻtadil islomchilar yetakchisi Shayx Sharif Shayx Ahmad Somaliga prezident etib saylandi. 2009-yil 18-aprelda Somali parlamenti mamlakatda shariat qonunlarini joriy etishga qaror qildi. Mutaxassislar Ahmadning bu qadami islom gʻoyalari orqasida yashiringan jangarilarning mavqeiga putur etkazadi, deb taxmin qilishgan.

Biroq, bu choralarga qaramay, Al-Shabob Somalidagi hukmron mavqeini saqlab qolgan. Sharif Ahmad hukumati asosan ugandaliklar va burundiliklardan tashkil topgan Afrikalararo tinchlikparvar kuchlar tufayli poytaxtning bir nechata hududini nazoratni o'z qo'liga olgan. „Ash-Shabob“ islomchilar oʻzlari nazorat qilgan hududlarda shariat qonunlarini joriy qilgan. Oʻgʻirlikda ayblanayotgan somaliliklarning qoʻllarini ommaviy ravishda kesish odatiy holga aylangan. Qoʻzgʻolonchilar oʻz faoliyatlarini Keniya chegarasidagi kontrabanda savdosi va kichik biznesmenlarni qoʻllab-quvvatlash orqali moliyalashtirmoqda. Xalqaro kuzatuvchilar al-Shabob va al-Qoida oʻrtasida aloqalar mavjudligini gumon qilmoqda.

Jangari guruhlar oʻrtasidagi jang

2009-yil boshida Efiopiya qoʻshinlari olib chiqilgach, islomchilar Somalining oʻtish davri federal hukumati pozitsiyalariga qarshi hujumga oʻtganlar. Janglar turli darajadagi muvaffaqiyatlar bilan olib borildi. Barcha saʼy-harakatlarga qaramay, Al-Shabob jangarilari Mogadishoni qoʻlga kirita olmadilar. Chunki Somalining poytaxtining gʻarbidagi butun hudud radikal jangarilar nazorati ostida edi.

2011-yil iyul holatiga koʻra, oʻtish davri hukumati Mogadishoning 60 foizini o'z qo'liga olgan. Shu bilan birga, oʻtish davri hukumati qurolli kuchlari juda zaif „Ash-Shabab“ qoʻshinlarining hujumini jilovlay olmagan. Faqat Afrika Ittifoqining tinchlikparvar kuchlari (Uganda, Burundi va boshqa baʼzi mamlakatlardan kelgan 20 ming askar) islomchilarga Mogadishoda toʻliq nazoratni oʻrnatishga toʻsqinlik qilmoqda. Soʻnggi paytlarda tomonlarda vaziyat barqarorlagan. Al-Shabab Mogadishoning 40% bilan birga janubiy va markaziy Somalini nazorat qiladi. Oʻtish davri hukumati Afrika tinchlikparvar kuchlari bilan birgalikda Mogadishoning 60 foizini nazorat qilgan. Mamlakatning qolgan hududlari mustaqil davlatlar tomonidan bosib olingan.

Keniya qoʻshinlarining Somaliga bostirib kirishiga rasmiy sabab Keniyadagi somalilik qochqinlar lagerlaridan chet ellik ishchilarni oʻgʻirlab ketish, shuningdek, „Ash-Shabab“ guruhi jangarilarining qoʻporuvchilik faoliyatining kuchayishi boʻlgan. Keniya qoʻshinlarining Somaliga bostirib kirishdan oldin Somali bilan chegarada Keniya quruqlik, havo va dengiz kuchlarining qoʻshma guruhi, shu jumladan 4 minggacha askar tashkil etilgan. Operativ nazorat qoʻshma guruhning qoʻmondonlik punkti joylashgan Garissa shahridan amalga oshirilgan.

2011-yil 6-avgustda Mogadishu jangarilardan toʻliq ozod qilindi. Ayni paytda jangarilarning oʻzlari poytaxtdan kamida 100 kilometr uzoqlikda chekinishni „taktik manevr“ deb hisoblashgan^[2].

Linda Nchi operatsiyasi (2011-yil)

Oʻtish davri hukumatining ahvoli ichki siyosiy mojarolar va hukumat qoʻshinlarining talon-taroj qilinishi bilan yanada ogʻirlashgan.

2011-yil 16-oktyabrda Keniya qoʻshinlari Somali chegarasini kesib oʻtdi. Keniya hukumati rasmiylarining aytishicha, bosqin Al-Shabob jangarilarini nishonga olish maqsadida amalga oshirilgan. Chegaraga qoʻshinlarni olib ketayotganda, Keniya harbiy vertolyoti halokatga uchradi. Hozirga qadar qurbonlar haqida maʼlumotlar yoʻq^[3].

17-oktabrda Al-Shabab Keniyadan qoʻshinlarini olib chiqib ketishni talab qilgan^[4].

28-oktabr kuni Amerika Qo‘shma Shtatlari Somalidagi operatsiyalar uchun Efiopiyaning Arba Minch shahridagi aerodromdan sun’iy yo‘ldosh orqali boshqariladigan raketalar va bombalar bilan jihozlangan MQ-9 Reaper dronlarini uchirishni boshlagani xabar qilingan^[5]. Biroq, boshqa manbalarga koʻra, bu dronlar qurollanmagan va faqat razvedka uchun ishlatiladi va toʻplangan maʼlumotlar Keniya harbiylariga uzatiladi^[6].

30-oktabr kuni Keniya harbiy-havo kuchlari Somalining Jilib shahriga zarbalar berdi. Mahalliy oqsoqolning Reuters agentligiga aytishicha, portlashlar oqibatida 12 kishi, jumladan, olti bola halok boʻlgan, 52 kishi yaralangan^[7].

19-noyabr kuni Efiopiya armiyasi Somali hududiga kirgan. Mahalliy aholining soʻzlariga koʻra, Efiopiya zirhli texnikalari kolonnasi Somali hududiga taxminan 80 kilometr ichkariga kirib borgan. Jami 30 ga yaqin zirhli texnika va harbiy yuk mashinalari, shuningdek, bir qancha askarlar chegarani kesib oʻtgan. Guvohlarning xabar berishicha, harbiylar Guriel qishlogʻi yaqinida lager tiklagan. Efiopiya hukumatining rasmiy matbuot kotibi chegarani kesib oʻtish faktini na tasdiqladi, na inkor etgan. Shu bilan birga, mamlakat rahbariyatidagi anonim manbaning aytishicha, Efiopiya qoʻshinlari Keniyani Somalining katta qismini nazorat qilayotgan „Ash-Shabob“ guruhiga qarshi operatsiyada qoʻllab-quvvatlashi ehtimoli mavjud^[8].

Shunday qilib, noyabr oyining oxiriga kelib, Al-Shabob uchun juda qiyin harbiy-siyosiy vaziyat yuzaga kelgan. Chunki islomchilar bir vaqtning oʻzida uchta frontda jang qilishlari kerak edi. Janubdan Keniya qoʻshinlariga, gʻarbdan Efiopiya qoʻshinlariga va sharqdan Somali Federal Oʻtish Hukumati va AMISOM qoʻshinlariga qarshi.

Islomiy terrorchilik hujumlari

2009-yil

Beledveyndagi terakt (2009-yil) – 35 kishi oʻlgan.
Mogadishudagi Afrika Ittifoqi harbiy bazasiga islomiy hujumlar – 32 kishi halok boʻlgan.
2009-yil 3-dekabrda Mogadishoda sodir etilgan terakt – 22 kishi halok boʻlgan.

2010-yil

Mogadishudagi terakt (2010-yil) – 45 kishi oʻlgan.
Kampaladagi terakt (2010-yil) – 76 kishi halok boʻlgan (Somalidagi xorijdagi islomchilarning eng yirik hujumi).

2011-yil

Mogadishudagi terakt (2011-yil) – 100 kishi oʻlgan.
2011-yil, 10-iyun – Somali ichki ishlar vaziri oʻzining jiyani boʻlgan xudkush ayol tomonidan xudkush portlashda halok boʻlgan^[9]^[10]. .

2017-yil

Mogadishudagi teraktlar (2017-yil oktyabr) – 587 kishi oʻlgan.

2019-yil

Mogadishudagi terakt (2019-yil) – 91 kishi oʻlgan.

2022-yil

Mogadishudagi terakt (2022-yil) – 100 dan ortiq odam oʻlgan.

Yana qarang

Barqaror erkinlik operatsiyasi - Afrika

Manbalar

↑ „Somalia: SSC Forces Capture Somaliland's Goojacade military Base“ (en). Horseed Media (2023-yil 25-avgust). 2023-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-avgust.
↑ Prezident Somali: Mogadisho osvobojdyon ot islamistov Andoza:Недоступная ссылка
↑ „Армия Кении вошла на территорию Сомали :: Политика“. 2012-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-aprel.
↑ „Боевики «Аль-Шабааб» угрожают напасть на Кению — Сомали, Кения, исламисты, Аль-Шабааб — Росбалт“. 2011-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-aprel.
↑ „Американцы начали запускать беспилотники из Эфиопии“. 2011-yil 30-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-aprel.
↑ „«Somali Prime Minister Arrives to Explain Position» by Nzau Musau“. 2012-yil 14-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-aprel.
↑ „Кенийские ВВС разбомбили город в Сомали“. 2011-yil 2-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-aprel.
↑ „Армия Эфиопии вошла в Сомали“. 2011-yil 20-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-aprel.
↑ „Сомалийского министра взорвала его племянница-подросток“. 2011-yil 27-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 12-aprel.
↑ „Глава МВД Сомали убит племянницей-самоубийцей“. 2012-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 12-aprel.

[1] „Somalia: SSC Forces Capture Somaliland's Goojacade military Base“ (en). Horseed Media (2023-yil 25-avgust). 2023-yil 26-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 26-avgust.

[2] Prezident Somali: Mogadisho osvobojdyon ot islamistov Andoza:Недоступная ссылка

[3] „Армия Кении вошла на территорию Сомали :: Политика“. 2012-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-aprel.

[4] „Боевики «Аль-Шабааб» угрожают напасть на Кению — Сомали, Кения, исламисты, Аль-Шабааб — Росбалт“. 2011-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-aprel.

[5] „Американцы начали запускать беспилотники из Эфиопии“. 2011-yil 30-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-aprel.

[6] „«Somali Prime Minister Arrives to Explain Position» by Nzau Musau“. 2012-yil 14-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-aprel.

[7] „Кенийские ВВС разбомбили город в Сомали“. 2011-yil 2-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-aprel.

[8] „Армия Эфиопии вошла в Сомали“. 2011-yil 20-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-aprel.

[9] „Сомалийского министра взорвала его племянница-подросток“. 2011-yil 27-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 12-aprel.

[10] „Глава МВД Сомали убит племянницей-самоубийцей“. 2012-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 12-aprel.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]