Vikipediya

Indoneziyada korrupsiya

Korrupsiyaga oid jiddiy maʼlumotlarni yigʻish qiyin boʻlsa-da, Indoneziyadagi korrupsiya jamoatchilik fikri, soʻrovlar va har bir tizim qanday ishlashini kuzatish orqali aniq koʻrinadi[1].

Transparency International tashkilotining 2021-yilgi korrupsiyani idrok etish indeksi mamlakatni 180 mamlakat ichida 96-oʻrinni egalladi[2], bu oʻtgan yilgi 102-oʻrindan yaxshilangan. Indeksdagi 180 ta davlat ichida yuqori oʻrindagi davlatlar eng halol davlat sektoriga ega deb hisoblangan shkala boʻyicha tartiblangan[3].

Indoneziyada korrupsiyani topish mumkin boʻlgan davlat sektorida ikkita asosiy soha mavjud. Bular adliya va davlat xizmati sohalaridir. Adliya sohasidagi korrupsiya uning qonunlarni ijro etishdagi samarasizligi, adolatni taʼminlamaslik, qonun ustuvorligiga putur yetkazishi bilan koʻrinadi. Ushbu sektordagi korrupsiya sohalari politsiya va sudlarni oʻz ichiga oladi. 2008-yilda davlat sektori halolligi tadqiqotida Oliy sud Indoneziyadagi boshqa davlat xizmatlariga nisbatan halollik boʻyicha eng past oʻrinni egalladi[4]. Sudlar adolatsiz qarorlar qabul qiladi va yuqori norasmiy xarajatlarga ega deb qaraldi.

Davlat xizmatidagi korrupsiyaning dalillari sohada oʻtkazilgan soʻrovlardan olingan. Baʼzi soʻrovlar shuni koʻrsatdiki, ularning deyarli yarmi pora olgan. Davlat xizmatchilarining o‘zlari korrupsiyani tan olishadi[1].

2012-yil yanvar oyida Indoneziya 2011-yilda korrupsiya tufayli 2,13 trillion rupiy (238,6 million AQSh dollari) yo‘qotgani haqida xabar berilgan edi. Danang Vidoyoko tomonidan muvofiqlashtirilgan „Indoneziya korrupsiyaga qarshi kurash“ notijorat tashkiloti tomonidan olib borilgan tadqiqotga koʻra, yoʻqolgan pullarning katta qismini oʻgʻirliklar tashkil qiladi va „hukumat investitsiyalari pul oʻtkazishga eng moyil boʻlgan sektordir“[5].

Kompaniyalar litsenziya va ruxsatnomalarni olish jarayonida qogʻozbozlik va keng tarqalgan tovlamachilikdan xavotirda va ular koʻpincha davlat shartnomalarini olishda shaxsiy munosabatlarga asoslangan tartibsiz toʻlovlar yoki imtiyozlar talabiga duch kelishadi. Kompaniyalar, shuningdek, Indoneziya rasmiylari tomonidan naqd toʻlovlarga muntazam talab va sovgʻalar kutishini xabar berishdi[6].

Iqtisodiy va ijtimoiy xarajatlar

tahrir

Korrupsiya Indoneziyada iqtisodiy va ijtimoiy xarajatlarni keltirib chiqaradigan muhim rivojlanish muammosidir. Shaxsiy manfaatlar uchun davlat qonunlari va siyosatlariga aralashish Indoneziyaning raqobatbardoshligini zaiflashtiradi[7].

Indoneziyada vazirliklarning toʻrtdan bir qismi byudjet mablagʻlarini oʻzlashtirishdan aziyat chekmoqda. Uy xoʻjaliklari taxminan 1%, korxonalar esa kompaniyaning oylik daromadlarining kamida 5% ini norasmiy toʻlovlarga sarflagan. Indoneziyadagi korrupsiya tufayli ijtimoiy xarajatlar hukumat institutlari va qonun ustuvorligini zaiflashtirgan[1]. Kontrabanda va tovlamachilik tufayli jinoyatlarning koʻpayishi fuqarolarni himoya qilishi kerak boʻlgan muassasalar bilan bogʻliq. Eng koʻp azob chekayotgan odamlar kambagʻallardir[8], chunki ular oʻzlarining allaqachon cheklangan byudjetlari orqali toʻlovlarni moliyalashtirishga qiynalmoqdalar va ijtimoiy xizmatlarning samaradorligi past boʻlmoqda. Bu xavotirlar Indoneziyaning Jahon banki va Boshqaruvni isloh qilish boʻyicha hamkorlik qoʻshma tadqiqot loyihasida „korrupsiya va kambagʻallar“ deb nomlangan[9].

Korrupsiyaga chek qoʻyish harakatlari

tahrir

Indoneziyada korrupsiyaga qarshi kurash 1950-yillarda boshlangan. Ombudsman va Aktivlarni Tekshirish Komissiyasi (KPKPN) tashkil etilishi bilan korrupsiyaga qarshi kurashish boʻyicha baʼzi saʼy-harakatlar amalga oshirildi[10]. Bu 1998-yil may oyidan beri Indoneziyaning rasmiy islohot dasturining muhim kun tartibi va bir qismi boʻlib kelgan. Biroq, qilingan saʼy-harakatlar shubhali, chunki korrupsiyani kamaytirish boʻyichaimkoniyatlar cheklangan. Korrupsiyani oldini olishga toʻsqinlik qilgan baʼzi toʻsiqlar orasida siyosiy va iqtisodiy cheklovlar va korrupsiyaning murakkab koʻrinishi bor[11] 1960-yillar oxirida Yangi tartib rejimining boshida korrupsiyaga qattiq tanqid ostiga olindi. Natijada 1970-yilda prezident Suxarto tomonidan toʻrt kishidan iborat komissiya tayinlandi[12]. Komissiya hisobotida korrupsiya keng tarqalgani, ammo shoshilinch choralar koʻrish zarurligi qayd etilgan holatlarning hech biri kuzatilmagani aniqlangan. 1999-yilda politsiya va prokuraturaga korrupsiya holatlarini tergov qilish vakolatini beruvchi qonunlar qabul qilingan.

Bu saʼy-harakatlar korrupsiyada ayblangan mahkumlarga oʻgʻirlagan barcha pullarini qaytarishga buyruq berish shaklida boʻldi[13]. 2012-yil 6-mart kuni Jakarta korrupsiya sudi Energetika va mineral resurslar vazirligi xodimi Ridvan Sanjayani 2009-yilda uy quyosh energiyasi tizimi loyihasi bo‘yicha 526 milliard IDR (57,86 million AQSh dollari) qiymatidagi tenderda soxtalashtirish aybi bilan olti yillik qamoq jazosiga hukm qildi.

Korrupsiyani yoʻq qilish komissiyasi (KPK) Ridvanning hukmidan Quyosh uy tizimi loyihasi bilan bogʻliq boʻlgan janjal boʻyicha tergovni rivojlantirish uchun material sifatida foydalanishini bildirdi[14].

Yirik banklar va moliyaviy korporatsiyalar bilan bog‘liq shov-shuvli korrupsiya janjallari orasida Bank Bali janjali, BLBI ishi, Century Bank ishi va Jiwasraya janjali kiradi.

Suxartoga qarshi korrupsiya ayblovlari

tahrir

Indoneziyaning sobiq prezidenti, diktatori Suxartoga qarshi korrupsiya iddaolari bo‘yicha tekshiruvlar uning 32 yillik boshqaruvidan so‘ng darhol boshlandi. Transparency International tomonidan 2004-yilda tuzilgan Global Transparency Reportda Suxarto dunyodagi eng korrupsiyaga uchragan rahbar sifatida qayd etilgan. Hisobotda Suxarto Indoneziya hukumatiga 15 milliard dollardan 35-milliard dollargacha zarar yetkazganlikda ayblangan[15].

Suxarto oʻz hukmronligi davrida turli funksiyalarni, jumladan, taʼlim, sogʻliqni saqlash va Trikora faxriylarini qoʻllab-quvvatlashni oʻz ichiga olgan bir nechta tashkilotlarni boshqargan. Bu tashkilotlarning barchasi davlatdan o‘zlashtirilgan noqonuniy mablag‘larni olishda gumon qilingan[16].

Manbalar

tahrir
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Lateef, S. et al; Combating Corruption in Indonesia, World Bank East Asia Poverty Reduction and Economic Management Unit 2003 Full text
  2. ↑ „Corruption Perceptions Index 2021 for Indonesia“ (en). Transparency.org. Qaraldi: 2022-yil 19-mart.
  3. ↑ „Corruption Perceptions Index 2020 for Indonesia“ (en). Transparency.org. Qaraldi: 2022-yil 19-mart.
  4. ↑ (Komisi Pemberantasan Korupsi, Integritas Sektor Publik Indonesia Tahun 2008: Fakta Korupsi dalam Layanan Publik, (Jakarta: Direktorat Penelitian dan Pengembangan Komisi Pemberatasan Korupsi, 2009), pg 10.)
  5. ↑ Ezra Sihite. „Corruption Costs Indonesia $238m in 2011“. Jakarta Globe (2012-yil 30-yanvar). 2013-yil 18-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 30-aprel.
  6. ↑ „Indonesia Corruption Profile“. Business Anti-Corruption Portal. 2015-yil 2-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 2-iyul.
  7. ↑ Vinay Kumar Bhargava, E. P. (2004). Challenging corruption in Asia: case studies and a framework for action. World Bank Publications.
  8. ↑ Mauro, P. (1997). Why Worry About Corruption?
  9. ↑ Hardjono, R. a. (2002). The Poor Speak Up; 17 Stories of Corruption, Partnership for Governance .
  10. ↑ Stephen Sherlock, Combating Corruption in Indonesia? The Ombudsman and the Assets Auditing Commission, Volume 38, Issue 3, December 2002, pages 367-383
  11. ↑ Natasha Hamilton-Hart, 'Anti-corruption strategies in Indonesiaʼ, Bulletin of Indonesian Economic Studies, 37 (1), 2001: 65-82.
  12. ↑ J. A. C. Mackie, 'The report of the Commission of Four on corruptionʼ, Bulletin of Indonesian Economic Studies, 6 (3), 1970: 87-101.
  13. ↑ Ina Parlina and Apriadi Gunawan. „Corruption convicts told to give back cash: Jakarta“. The Jakarta Post/Asia News Network (2012-yil 7-mart).
  14. ↑ TRI SUHARMAN – ISMA SAVITRI – SUKMA. „Ridwan’s Verdict, KPK’s Investigation Material“. TEMPO Interactive (2012-yil 7-mart). 2012-yil 20-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 8-mart.
  15. ↑ Global Corruption Report 2004: Political Corruption by Transparency International - Issuu. Pluto Press, 2004 — 13-bet. ISBN 0-7453-2231-X. 
  16. ↑ „Yayasan Supersemar dan 5 Yayasan Soeharto Dibidik Kejaksaan“. Tempo Nasional.

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Indoneziyada_korrupsiya&oldid=3429185" dan olindi