Korrupsiyani idrok etish indeksi

2021-yilgi korrupsiyani idrok etish indeksiga koʻra mamlakatlar va hududlar oʻsish tartibida koʻrsatilgan xarita

89 dan yuqori ball   80 dan 89 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball   70 dan 79 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball   60 dan 69 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball   50 dan 59 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball   40 dan 49 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball

30 dan 39 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball   20 dan 29 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball   10 dan 19 gacha oraliqdagi yoki shu sonlarga teng ball   10 dan past ball   Maʼlumotlar mavjud emas

Korrupsiyani idrok etish indeksi (CPI) „mutaxassislar baholashlari va fikr soʻrovlari asosida aniqlangan davlat sektoridagi korrupsiya darajasi boʻyicha“ mamlakatlar reytingini belgilovchi indeksdir. CPI odatda korrupsiyani „shaxsiy manfaatlar uchun ishonib topshirilgan vakolatni suiisteʼmol qilish“ deb taʼriflaydi. Indeks 1995-yildan beri Transparency International nohukumat tashkiloti tomonidan har yili chop etiladi.

2022-yil yanvar oyida chop etilgan 2021-yilgi CPI 2020-yil 1-maydan 2021-yil 30-aprelgacha boʻlgan vaqt oraligʻidagi vaziyat asosida 180 ta davlatga „100 (juda toza) dan 0 (oʻta korrupsiyalashgan) shkalasi boʻyicha“ oʻrin berib chiqqan. Daniya, Yangi Zelandiya, Finlandiya, Singapur hamda Shvetsiya dunyodagi eng kam korrupsiyaga uchragan davlatlar sifatida qabul qilinadi va xalqaro moliyaviy shaffoflik reytingida doimiy ravishda yuqori oʻrinlarda turadi, eng yuqori korrupsiyaga uchragan davlatlar esa Suriya, Somali (ikkalasi 13 ball) va Janubiy Sudandir (11 ball).

Yoʻnalishlari

Transparency International Passau universiteti Johann Graf Lambsdorffga CPIni ishlab chiqarishni topshirdi. 2012-yilgi CPI 12 ta turli institutlarning 16 ta soʻrovlari va baholashlarini oʻz ichiga oladi. 13 ta soʻrovlar/baholar ishbilarmonlar fikri soʻrovi yoki bir guruh tahlilchilarning baholashlari boʻyicha olib borilgan. Dastlabki CPIlar jamoatchilik fikrini oʻrganishdan foydalanib belgilangan. Muassasalar:

• Afrika taraqqiyot banki (Kot-d’Ivuarda joylashgan)
• Bertelsmann jamgʻarmasi (Germaniyada joylashgan)
• Economist Intelligence Unit (Buyuk Britaniyada joylashgan)
• Freedom House (AQShda joylashgan)
• Global Insight (dunyoda asoslangan)
• Xalqaro menejmentni rivojlantirish instituti (Shveysariyada joylashgan)
• Siyosiy va iqtisodiy tavakkalchilik boʻyicha maslahat xizmati (Gonkongda joylashgan)
• PRS Group, Inc., (AQShda joylashgan)
• Jahon iqtisodiy forumi
• Jahon banki
• Jahon adolat loyihasi (AQShda joylashgan)

CPIda qatnashish uchun mamlakatlar kamida uchta manba tomonidan baholanishi kerak. CPI korrupsiyaning mutlaq darajasini oʻlchash qiyinligi sababli korrupsiyani qabul qilish haqidagi fikrlarga tayanib uni ishlab chiqadi.

Yaroqlilik

2002-yilda chop etilgan tadqiqot korrupsiyani idrok etish indeksi va korrupsiyaning boshqa ikkita ishonchli vakili: qora bozor faoliyati va tartibga solishning yuqoriligi oʻrtasida „juda kuchli muhim korrelyatsiya“ borligini aniqladi.

Har uchala koʻrsatkich ham aholi jon boshiga real yalpi ichki mahsulot (RYaIM/Ah) bilan juda muhim korrelyatsiyaga ega edi; Korrupsiyani idrok etish indeksining RYaIM/Ah bilan bogʻliqligi eng kuchlisi edi. (Eʼtibor bering, ushbu shkala boʻyicha pastroq reyting koʻproq korrupsiyani aks ettiradi, shuning uchun RYaIM yuqori boʻlgan mamlakatlarda korrupsiya kamroq boʻlgan).

Global taraqqiyot markazidan Alex Cobham 2013-yilda korrupsiyani idrok etish indeksini nashr etuvchi Transparency International tashkilotining „koʻplab xodimlari va boʻlimlari“ indeks bilan bogʻliq xavotirlarga „ichki norozilik“ bildirishini maʼlum qildi. Indeksning asl yaratuvchisi Johann Graf Lambsdorff 2009-yilda indeks ustida ishlashdan voz kechib: „1995-yilda men korrupsiyani idrok etish indeksini ixtiro qildim va oʻshandan beri uni tuzib kelmoqdaman, bu esa TIni xalqaro eʼtibor markaziga qoʻygan. 2009-yil avgust oyida men TI boshqaruvchi direktori Cobus de Swardtga korrupsiyani idrok etish indeksini oʻtkazishga endi tayyor emasligim haqida xabar berdim“, — deydi.

Iqtisodiy oqibatlari

2007- va 2008-yillarda chop etilgan ilmiy maqolalar CPI tomonidan belgilangan korrupsiyani idrok etishning iqtisodiy oqibatlarini oʻrganib chiqdi. Tadqiqotchilar yuqori CPI va yuqori uzoq muddatli iqtisodiy oʻsish oʻrtasidagi bogʻliqlikni, shuningdek, mamlakatning CPI ballidagi har bir birlik oʻsishi uchun YaIM darajasining 1,7 % ga oʻsishi kerakligini aniqladilar. Bundan tashqari, yuqori CPI ballini mamlakatdagi xorijiy investitsiyalarning yuqori sur’atlari bilan bogʻlaydigan hokimiyat qonuniga bogʻliqligi ham koʻrsatilgan.

Reytinglar

Izoh:

Ballar	Kamroq korrupsiyalashgan deb qabul qilinadi					Koʻproq korrupsiyalashgan deb qabul qilinadi
	99-90	89-80	79-70	69-60	59-50	49-40	39-30	29-20	19-10	9-0

2012—2021-yillar

Korrupsiyani idrok etish indeksi jadvali:

#	Mamlakat yoki mintaqa	2021		2020		2019		2018		2017		2016		2015		2014		2013		2012
		Ball	Δ	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball	Δ	Ball
1	Daniya	88	▬	88	1	87	1	88	▬	88	2	90	1	91	1	92	1	91	1	90
1	Yangi Zelandiya	88	▬	88	1	87	▬	87	2	89	1	90	1	91	▬	91	▬	91	1	90
1	Finlandiya	88	3	85	1	86	1	85	▬	85	4	89	1	90	1	89	▬	89	1	90
4	Singapur	85	▬	85	▬	85	▬	85	1	84	▬	84	1	85	1	84	2	86	1	87
4	Shvetsiya	85	▬	85	▬	85	▬	85	1	84	4	88	1	89	2	87	2	89	1	88
4	Norvegiya	85	1	84	▬	84	▬	84	1	85	▬	85	2	87	1	86	▬	86	1	85
7	Shveysariya	84	1	85	▬	85	▬	85	▬	85	1	86	▬	86	▬	86	1	85	1	86
8	Niderlandiya	82	▬	82	▬	82	▬	82	▬	82	1	83	4	87	4	83	▬	83	1	84
10	Germaniya	80	▬	80	▬	80	▬	80	1	81	▬	81	▬	81	2	79	1	78	1	79
9	Lyuksemburg	81	1	80	▬	80	1	81	1	82	1	81	▬	81	1	82	2	80	▬	80
18	Avstraliya	73	4	77	▬	77	▬	77	▬	77	2	79	▬	79	1	80	1	81	4	85
13	Kanada	74	3	77	▬	77	4	81	1	82	▬	82	1	83	2	81	▬	81	3	84
12	Gonkong	76	1	77	1	76	▬	76	1	77	▬	77	2	75	1	74	1	75	2	77
11	Birlashgan Qirollik	78	1	77	▬	77	3	80	2	82	1	81	▬	81	3	78	2	76	2	74
13	Avstriya	74	2	76	1	77	1	76	1	75	▬	75	1	76	4	72	3	69	▬	69
18	Belgiya	73	3	76	1	75	▬	75	▬	75	2	77	▬	77	1	76	1	75	▬	75
13	Estoniya	74	1	75	1	74	1	73	2	71	1	70	▬	70	1	69	1	68	4	64
13	Islandiya	74	1	75	3	78	2	76	1	77	1	78	1	79	▬	79	1	78	4	82
18	Yaponiya	73	1	74	1	73	▬	73	▬	73	1	72	3	75	1	76	2	74	▬	74
13	Irlandiya	74	2	72	2	74	1	73	1	74	1	73	2	75	1	74	2	72	3	69
24	Birlashgan Arab Amirliklari	69	2	71	▬	71	1	70	1	71	5	66	4	70	▬	70	1	69	1	68
18	Urugvay	73	2	71	▬	71	1	70	▬	70	1	71	3	74	1	73	▬	73	1	72
22	Fransiya	71	1	69	▬	69	3	72	2	70	1	69	1	70	1	69	2	71	▬	71
25	Butan	68	▬	68	▬	68	▬	68	1	67	2	65	▬	65	▬	65	2	63	▬	63
27	Chili	67	▬	67	▬	67	▬	67	▬	67	1	66	4	70	3	73	2	71	1	72
27	AQSh	67	▬	67	2	69	2	71	4	75	1	74	2	76	2	74	1	73	▬	73
23	Seyshell orollari	70	4	66	▬	66	▬	66	6	60	5		▬	55	▬	55	1	54	2	52
25	Tayvan	68	2	65	▬	65	2	63	▬	63	2	61	1	62	1	61	▬	61	▬	61
29	Barbados	65	1	64	2	62	6	68	▬	68	7	61	▬		▬	74	1	75	1	76
30	Bagam orollari	64	1	63	1	64	1	65	▬	65	1	66	▬		▬	71	▬	71	▬	71
31	Qatar	63	▬	63	1	62	▬	62	1	63	2	61	10	71	2	69	1	68	▬	68
32	Koreya Respublikasi	62	1	61	2	59	2	57	3	54	1	53	3	56	1	55	▬	55	1	56
32	Portugaliya	62	1	61	1	62	2	64	1	63	1	62	1	63	▬	63	1	62	1	63
34	Litva	61	1	60	▬	60	1	59	▬	59	▬	59	2	61	3	58	1	57	3	54
34	Ispaniya	61	1	62	▬	62	4	58	1	57	1	58	▬	58	2	60	1	59	6	65
45	Botsvana	55	5	60	1	61	▬	61	▬	61	1	60	3	63	▬	63	1	64	1	65
35	Bruney		▬	60	▬	60	3	63	1	62	4	58	▬		▬		▬	60	5	55
36	Isroil	59	1	60	▬	60	1	61	1	62	2	64	3	61	1	60	1	61	1	60
41	Sloveniya	57	3	60	▬	60	▬	60	1	61	▬	61	1	60	2	58	1	57	4	61
36	Sent Vinsent va Grenadinlar	59	▬	59	▬	59	1	58	▬	58	2	60	▬		▬	67	5	62	▬	62
39	Kabo-Verde	58	▬	58	▬	58	1	57	2	55	4	59	4	55	2	57	1	58	2	60
39	Kosta Rika	58	1	57	1	56	▬	56	3	59	1	58	3	55	1	54	1	53	1	54
52	Kipr	53	4	57	1	58	1	59	2	57	2	55	6	61	2	63	▬	63	3	66
36	Latviya	59	2	57	1	56	2	58	▬	58	1	57	2	55	▬	55	2	53	4	49
45	Gruziya	55	1	56	▬	56	2	58	2	56	1	57	5	52	▬	52	3	49	3	52
42	Polsha	56	▬	56	2	58	2	60	▬	60	2	62	▬	62	1	61	1	60	2	58
42	Sent Lusiya	56	▬	56	1	55	▬	55	▬	55	5	60	▬		▬		▬	71	▬	71
45	Dominika	55	▬	55	▬	55	2	57	▬	57	2	59	▬		▬	58	▬	58	▬	58
49	Chexiya	54	▬	54	2	56	3	59	2	57	2	55	1	56	5	51	3	48	1	49
56	Ummon	52	2	54	2	52	▬	52	8	44	1	45	▬	45	▬	45	2	47	▬	47
52	Ruanda	53	1	54	1	53	3	56	1	55	1	54	▬	54	5	49	4	53	▬	53
52	Grenada	53	▬	53	▬	53	1	52	▬	52	4	56	▬		▬		▬		▬
42	Italiya	56	3	53	▬	53	1	52	2	50	3	47	3	44	1	43	▬	43	1	42
49	Malta	54	1	53	1	54	▬	54	2	56	1	55	1	56	1	55	1	56	1	57
49	Mavrikiy	54	1	53	1	52	1	51	1	50	4	54	1	53	1	54	2	52	5	57
52	Saudiya Arabistoni	53	▬	53	▬	53	4	49	▬	49	3	46	6	52	3	49	3	46	2	44
62	Malayziya	48	3	51	2	53	6	47	▬	47	2	49	1	50	2	52	2	50	1	49
58	Namibiya	49	2	51	1	52	1	53	2	51	1	52	1	53	4	49	1	48	▬	48
58	Gretsiya	49	1	50	2	48	3	45	3	48	4	44	2	46	3	43	3	40	4	36
58	Armaniston	49	▬	49	7	42	7	35	▬	35	2	33	2	35	2	37	1	36	2	34
58	Iordaniya	49	▬	49	1	48	1	49	1	48	▬	48	5	53	4	49	4	45	3	48
56	Slovakiya	52	2	49	1	50	▬	50	▬	50	1	51	▬	51	1	50	3	47	1	46
82	Belarus	41	6	47	2	45	1	44	▬	44	4	40	8	32	1	31	2	29	2	31
63	Xorvatiya	47	▬	47	▬	47	1	48	1	49	▬	49	2	51	3	48	▬	48	2	46
64	Kuba	46	1	47	1	48	1	47	▬	47	▬	47	▬	47	1	46	▬	46	2	48
66	San Tome va Prinsipi	45	2	47	1	46	▬	46	▬	46	▬	46	4	42	▬	42	▬	42	▬	42
64	Chernogoriya	46	1	45	▬	45	▬	45	1	46	1	45	1	44	2	42	2	44	3	41
73	Senegal	43	2	45	▬	45	▬	45	▬	45	▬	45	1	44	1	43	2	41	5	36
78	Bolgariya	42	2	44	1	43	1	42	1	43	2	41	▬	41	2	43	2	41	▬	41
73	Vengriya	43	1	44	▬	44	2	46	1	45	3	48	3	51	3	54	▬	54	1	55
70	Yamayka	44	▬	44	1	43	1	44	▬	44	5	39	2	41	3	38	▬	38	▬	38
66	Ruminiya	45	1	44	▬	44	3	47	1	48	▬	48	2	46	3	43	▬	43	1	44
70	Janubiy Afrika Respublikasi	44	▬	44	▬	44	1	43	▬	43	2	45	1	44	▬	44	2	42	1	43
70	Tunis	44	▬	44	1	43	▬	43	1	42	1	41	3	38	2	40	1	41	▬	41
73	Gana	43	▬	43	2	41	▬	41	1	40	3	43	4	47	1	48	2	46	1	45
85	Maldiv	40	3	43	14	29	2	31	2	33	3	36	▬		▬		▬		▬
66	Vanuatu	45	2	43	3	46	▬	46	3	43	▬		▬		▬		▬		▬
96	Argentina	38	4	42	3	45	5	40	1	39	3	36	4	32	2	34	▬	34	1	35
78	Bahrayn	42	▬	42	▬	42	6	36	▬	36	7	43	8	51	2	49	1	48	3	51
66	Xitoy	45	3	42	1	41	2	39	2	41	1	40	3	37	1	36	4	40	1	39
73	Quvayt	43	1	42	2	40	1	41	2	39	2	41	8	49	5	44	1	43	1	44
73	Solomon Orollari	43	1	42	▬	42	2	44	5	39	3	42	▬		▬		▬		▬
78	Benin	42	1	41	▬	41	1	40	1	39	3	36	1	37	2	39	3	36	▬	36
87	Gayana	39	2	41	1	40	3	37	1	38	4	34	5	29	1	30	3	27	1	28
96	Lesoto	38	3	41	1	40	1	41	1	42	3	39	5	44	5	49	▬	49	4	45
78	Burkina Faso	42	2	40	▬	40	1	41	1	42	▬	42	4	38	▬	38	▬	38	▬	38
85	Hindiston	40	▬	40	1	41	▬	41	1	40	▬	40	2	38	▬	38	2	36	▬	36
87	Marokash	39	1	40	1	41	2	43	3	40	3	37	1	36	3	39	2	37	▬	37
82	Sharqiy Timor	41	1	40	2	38	3	35	3	38	3	35	7	28	▬	28	2	30	3	33
82	Trinidad va Tobago	41	1	40	▬	40	1	41	▬	41	6	35	4	39	1	38	▬	38	1	39
96	Turkiya	38	2	40	1	39	2	41	1	40	1	41	1	42	3	45	5	50	1	49
87	Kolumbiya	39	▬	39	2	37	1	36	1	37	▬	37	▬	37	▬	37	1	36	▬	36
105	Ekvador	36	3	39	1	38	4	34	2	32	1	31	1	32	1	33	2	35	3	32
96	Braziliya	38	▬	38	3	35	▬	35	2	37	3	40	2	38	5	43	1	42	1	43
87	Efiopiya	39	1	38	1	37	3	34	1	35	1	34	1	33	▬	33	▬	33	▬	33
102	Qozogʻiston	37	1	38	4	34	3	31	▬	31	2	29	1	28	1	29	3	26	2	28
105	Peru	36	2	38	2	36	1	35	2	37	2	35	1	36	2	38	▬	38	▬	38
96	Serbiya	38	▬	38	1	39	▬	39	2	41	1	42	2	40	1	41	1	42	3	39
102	Shri Lanka	37	1	38	▬	38	▬	38	▬	38	2	36	1	37	1	38	1	37	3	40
87	Surinam	39	1	38	6	44	1	43	2	41	4	45	9	36	▬	36	▬	36	1	37
87	Tanzaniya	39	1	38	1	37	1	36	▬	36	4	32	2	30	1	31	2	33	2	35
102	Gambiya	37	▬	37	▬	37	▬	37	7	30	4	26	2	28	1	29	1	28	6	34
96	Indoneziya	38	1	37	3	40	2	38	1	37	▬	37	1	36	2	34	2	32	▬	32
110	Albaniya	35	1	36	1	35	1	36	2	38	1	39	3	36	3	33	2	31	2	33
117	Jazoir	33	3	36	1	35	▬	35	2	33	1	34	2	36	▬	36	▬	36	2	34
105	Kot-d'Ivuar	36	▬	36	1	35	▬	35	1	36	2	34	2	32	▬	32	5	27	2	29
115	Salvador	34	2	36	2	34	1	35	2	33	3	36	3	39	▬	39	1	38	▬	38
87	Kosovo	39	3	36	▬	36	1	37	2	39	3	36	3	33	▬	33	▬	33	1	34
110	Tailand	35	1	36	▬	36	▬	36	1	37	2	35	3	38	▬	38	3	35	2	37
87	Vyetnam	39	3	36	1	37	4	33	2	35	2	33	2	31	▬	31	▬	31	▬	31
110	Bosniya va Gertsogovina	35	▬	35	1	36	2	38	▬	38	1	39	1	38	1	39	3	42	▬	42
110	Mongoliya	35	▬	35	▬	35	2	37	1	36	2	38	1	39	▬	39	1	38	2	36
87	Shimoliy Makedoniya	39	4	35	▬	35	2	37	2	35	2	37	5	42	3	45	1	44	1	43
105	Panama	36	1	35	1	36	1	37	▬	37	1	38	1	39	2	37	2	35	3	38
105	Moldova	36	2	34	2	32	1	33	2	31	1	30	3	33	2	35	▬	35	1	36
117	Filippin	33	1	34	▬	34	2	36	2	34	1	35	▬	35	3	38	2	36	2	34
117	Misr	33	▬	33	2	35	▬	35	3	32	2	34	2	36	1	37	5	32	▬	32
122	Esvatini	32	1	33	1	34	4	38	1	39	4		▬		▬	43	4	39	2	37
117	Nepal	33	▬	33	1	34	3	31	▬	31	2	29	2	27	2	29	2	31	4	27
115	Syerra Leone	34	1	33	▬	33	3	30	▬	30	▬	30	1	29	2	31	1	30	1	31
122	Ukraina	32	1	33	3	30	2	32	2	30	1	29	2	27	1	26	1	25	1	26
117	Zambiya	33	▬	33	1	34	1	35	2	37	1	38	▬	38	▬	38	▬	38	1	37
124	Niger	31	1	32	▬	32	2	34	1	33	2	35	1	34	1	35	1	34	1	33
128	Boliviya	30	1	31	▬	31	2	29	4	33	▬	33	1	34	1	35	1	34	▬	34
128	Keniya	30	1	31	3	28	1	27	1	28	2	26	1	25	▬	25	2	27	▬	27
144	Qirgʻiziston	27	4	31	1	30	1	29	▬	29	1	28	▬	28	1	27	3	24	▬	24
124	Meksika	31	▬	31	2	29	1	28	1	29	1	30	5	35	▬	35	1	34	▬	34
140	Pokiston