Jozas Ambrazevichyus

Jozas Ambrazevichyus yoki Jozas Brazaytis (1903-yil 9-dekabr, Trakiskai, Marijampolė cherkovi - 1974-yil 28-noyabr, Janubiy Oranj, Nyu-Jersi ) litvalik adabiyot tarixchisi, siyosiy faoliyati va millatchilik qarashlari bilan mashhur. 1941-yil 23-iyundan 1941-yil 5-avgustgacha vaqtinchalik Litva hukumati Bosh vaziri vazifasini bajaruvchi boʻlgan.

Akademik martaba

Ambrazevichyus Kaunasdagi Litva universiteti va Bonn universitetida adabiyot bo'yicha tahsil olgan. 1927-yildan Kaunasda Litva adabiyoti va folkloridan ma'ruzalar o'qidi. 30-yillarning oxiriga kelib u adabiyot oʻqituvchilari va olimlarining koʻplab tashkilotlariga aʼzo boʻldi. Uning asosiy asarlari: “Adabiyot nazariyasi” (1930-yilda “Literatūros teorija” ), ikki jildlik “ Jahon adabiyoti tarixi” (1931-1932-yillarda Visoutinė literatūros istorija ), “ Vayzgantas ” (1936-yilda), uch jildlik “ Yangi o‘qishlar ” ( Naujieumajitsi ), (1938 yilda Lietuvių rašytojai ). U, shuningdek, milliy kundalik Lietuva ( Litva ) va katoliklarning XX amžius ( XX asr ) gazetalari tahririyatida ishlagan. U ba'zan bu gazetalarga yozish uchun Servus taxallusidan foydalanadi. Ikkinchi jahon urushi yillarida u yer osti davriy jurnali Į laisvę ( Ozodlik sari ) tahririyati bilan shug'ullanib, keyinchalik uni Germaniya va Qo'shma Shtatlarda qayta tikladi.

Litvada 1941-yilgi qo'zg'olondan keyingi tarjimai hol

Ma'lumki, 1944-yilning yozida Ambrazevichyus Germaniyaga, 1948-yilda esa AQShga jo'nab ketdi va u yerda katoliklarning "Darbininkas" kundalik gazetasiga muharrirlik qiladi va surgunda Litvani ozod qilish Oliy qo'mitasida o'z faoliyatini davom ettiradi. U Litvadagi nemis va sovet jinoyatlari va Litva qarshiliklarini aks ettiruvchi bir qator varaqalar nashr etdi, masalan, Litva xalqi nomi bilan (1946) va Genotsid bo'yicha Birlashgan Millatlar Tashkilotiga murojaat qiladi (1951). 1964-yilda u Litva qurolli qarshiliklari haqida, "Yolg'iz" nomli kitobini nashr etdi. Kreml uning faoliyatiga faol qarshilik ko'rsatdi. 1970-yillarda u Sovet OAVlari va amerikalik natsistlarning ovchilari uchun qiziqish mavzusiga aylandi, ular uni Uchinchi Reyx uchun ishlaganlikda aybladilar. Bunga javoban u Ikkinchi Jahon urushidagi faoliyati to'g'risidagi keng ma'lumotnomani nashr etdi. ^[1]

Qabr

2012 yilda Ambrazevichusning jasadi Qo'shma Shtatlardan Litvaga olib kelingan va Kaunasdagi Masihning Tirilishi cherkovining cherkov hovlisiga dafn etilgan. ^[2] Litva Bosh vazirining maslahatchisi Andrius Kubilius Ambrazevichyusning Kaunasdagi jasadini qayta dafn etish marosimida, AQSh Immigratsiya xizmati tomonidan 1975 yilda o'tkazilgan tergovda Brazaitisning antisemitizm yoki natsistlar tarafdori bo'lgan faoliyatga aloqadorligi haqida hech qanday dalil topilmaganini aytdi. ^[3] Biroq, 2019 yilda AQSh Kongressining Tashqi ishlar qo'mitasi tomonidan e'lon qilingan keyingi tushuntirishga ko'ra, tergov yakuniy bo'lmagan va Ambrazevichyus/Brazaitisning "Reabilitatsiyasi" ni tashkil etmagan. Uning urush davridagi faoliyatini tekshirish 1974-yilda Ambrazevichyus/Brazaitis vafotidan keyin toʻxtatildi ^[4]

Foydalanilgan adabiyotlar

↑ Roszkowski, Wojciech. Biographical Dictionary of Central and Eastern Europe in the Twentieth Century (en). Routledge, 2016 — 1925-bet. ISBN 9781317475934.
↑ „Kaune perlaidojami 1941-ųjų Laikinosios vyriausybės vadovo Juozo Brazaičio palaikai“. 15min.lt. Qaraldi: 2012-yil 20-may.
↑ „Lithuania reburial of WWII leader angers Jewish groups“. bbc.com (2012-yil 17-may). Qaraldi: 2012-yil 17-may.
↑ "JAV Kongreso laiškas premjerui: neigia išteisinę J.Ambrazevičių-Brazaitį". 15min.lt. 15 October 2019.

Simas Sužiedėlis, ed (1970–1978). "Juozas Brazaitis". Encyclopedia Lituanica. I. Boston, Massachusetts: Juozas Kapočius. 396–397 b.

Tashqi havolalar

(Lithuanian) Juozas Ambrazevičius-Brazaitis (1903–1974) in Voruta.

Oʻtmishdoshi: Antanas Merkys	Prime Minister of Lithuania 23 June 1941 – 5 August 1941	Vorisi: Kazimira Prunskienė

[1] Roszkowski, Wojciech. Biographical Dictionary of Central and Eastern Europe in the Twentieth Century (en). Routledge, 2016 — 1925-bet. ISBN 9781317475934.

[2] „Kaune perlaidojami 1941-ųjų Laikinosios vyriausybės vadovo Juozo Brazaičio palaikai“. 15min.lt. Qaraldi: 2012-yil 20-may.

[3] „Lithuania reburial of WWII leader angers Jewish groups“. bbc.com (2012-yil 17-may). Qaraldi: 2012-yil 17-may.

[4] "JAV Kongreso laiškas premjerui: neigia išteisinę J.Ambrazevičių-Brazaitį". 15min.lt. 15 October 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]