Kazimira Prunskienė
Kazimierz Danute Prunskiene (litovcha: Kazimira Danutė Prunskienė; 1943-yil 26-fevral, Reyxskommissariat Ostland) — Litva mustaqilligini tiklash toʻgʻrisidagi akt eʼlon qilinganidan keyin, Litva Respublikasining birinchi Bosh vaziri (1990-yil 17-mart — 1991-yil 10-yanvar).
| Kazimierz Danute Prunskiene | |
|---|---|
 Prunskiene (2011-yil) | |
| Qishloq xoʻjaligi vaziri | |
|
Mansab davri 14-dekabr 2004-yil – 9-dekabr 2008-yil | |
| Oʻtmishdoshi | Jeronimas Kraujelis |
| Vorisi | Kazimieras Starkevičius |
| Seym azosi | |
|
Mansab davri 26-noyabir 1996-yil – 17-noyabir 2008-yil | |
| Oʻtmishdoshi | Everistas Raišuotis |
| Vorisi | Valentinas Stundys |
| Litva Bosh vaziri | |
|
Mansab davri 17-mart 1990-yil – 10-yanvar 1991-yil | |
| Vorisi | Albertas Šimėnas |
| Shaxsiy maʼlumotlari | |
| Tavalludi |
26-fevral 1943-yil Vasiuliškė, Ostland |
| Siyosiy partiyasi |
Kommunistik partiya (1980-1990) Yangi demokratiya — ayollar partiyasi (1995-2001) Ommaviy dehqonlar ittifoqi (2001-2009) Xalq partiyasi (2009-hozirgi) |
| Boshqa siyosiy birlashmalari |
Sąjūdis (1988-1990) |
| Alma mater | Vilnyus universiteti |
| Imzosi |
 |
Hayoti
tahrirKazimira Prunskiene Shvenchionskiy tumanidagi Vasyuliskes qishlogʻida tugʻilgan. 1949-1956-yillarda Kaltanen yetti yillik maktabida tahsil olgan, 1956-1960-yillarda Vilnyusdagi oʻrta maktabda, soʻngra 1960-1965-yillarda Vilnyus universitetining sanoat iqtisodiyoti fakultetida tahsil olgan.
Xuddi shu fakultetda (1970-1971-yil) aspiranturani tamomlagandan soʻng, Kazimira Prunskiene Latviya SSR Fanlar akademiyasi Iqtisodiyot institutida siyosiy iqtisodchi boʻyicha nomzodlik dissertatsiyasini himoya qildi, u yerda yaʻni Boltiqboʻyida ushbu fan boʻyicha yagona ilmiy kengash mavjud edi. Kazimira Prunskiene iqtisod fanlari nomzodi ilmiy darajasini olgan(1971-yil). Uning ilmiy rahbari Algirdas Brazauskas boʻlgan[1].
1965-1986 -yillarda Vilnyus universitetining sanoat iqtisodiyoti fakultetida oʻqituvchi, 1978-yildan esa dotsent lavozimlarida ishlagan. 1986-yilda doktorlik dissertatsiyasini himoya qildi.
Mehnat faoliyati
tahrir1981-1986-yillarda Vengriya universitetlariga, 1982-1983, 1986, 1988-yillarda Germaniya universitetlariga ilmiy safarlar uyushtirdi. 1986—1988-yillarda Qishloq xoʻjaligi iqtisodiyoti instituti direktorining fan boʻyicha oʻrinbosari, 1988-1989-yillarda Menejer va xalq xoʻjaligi mutaxassislari malakasini oshirish instituti rektori, 1988-yilda u Litva SSR iqtisodiy mustaqilligi konseptsiyasining asosiy ishlab chiquvchilaridan biri va Sajudis - Litva qayta qurish harakatining asoschilaridan biriga aylandi va uning tashabbuskor guruhi va Seym kengashi a'zosi edi. 198919-90-yillarda Litva SSR Vazirlar Kengashi raisining oʻrinbosari lavozimida faoliyat koʻrsatgan. Shaulyay saylov okrugida SSSR xalq deputati etib saylangan (1989), SSSR Oliy Kengashi va SSSR xalq deputatlari qurultoyi ishida qatnashgan (1989-1990).
Isteʼfoga chiqqanidan soʻng, Oliy Kengash raisi Vytautas Landsbergis boshchiligidagi Litva oʻngchilar kursiga faol qarshilik koʻrsatdi. Natijada KGB bilan aloqalarda ayblangan. Keyinchalik, bu maʼlumotni sud orqali bir necha bor rad etdi[2].
Kazimira Prunskiene 15 yildan koʻproq vaqt davomida boshqargan Boltiqboʻyi ayollar basketbol ligasining asoschilaridan biri va 2013-yil fevralidan buyon uning faxriy prezidenti boʻldi[3].
Litva Ayollar partiyasining asoschilaridan biri (litovcha: Lietuvos moterų partija, 1995), 1995-yil 25-fevraldan 1998-yilgacha, partiya raisi, 1998-yildan isloh qilingan Yangi Demokratiya Ayollar partiyasi raisi (litovcha: Naujosios demokratijos / Moterų partija), 2000-yildan beri yangilangan Yangi Demokratiya partiyasi nomi ostida partiya raisi (litovcha: Naujosios demokratijos partija). Litva Ayollar partiyasidan Seym aʼzosi (1996-2000), 2000 - yildan Yangi Demokratiya partiyasidan saylangan.
2001-yilda u Dehqon partiyalari va yangi demokratiya ittifoqining raisi boʻldi (litovcha: Valstiečių ir Naujosios demokratijos partijų sąjunga).
2004-yil Litva Respublikasi Prezidenti saylovida qatnashgan. 2004-yil 27-iyunda boʻlib oʻtgan navbatdan tashqari prezidentlik saylovlarida u saylovning ikkinchi bosqichida Valdas Adamkusga biroz yutqazib qoʻydi. Kazimira Prunskiene 47,8% ovoz bilan muvaffaqqiyatsizlikga uchradi.
2004-yilgi Seym saylovlaridan soʻng, Sotsial-demokratik partiya, Yangi Ittifoq, Mehnat partiyasi va Dehqon partiyalari ittifoqi va Yangi Demokratiya koalitsiyasi tomonidan vazirlar portfelini taqsimlash bilan u 2004-yil noyabr oyida qishloq xoʻjaligi vaziri etib saylandi.
2009-yilgi prezidentlik saylovlarida u beshinchi oʻrinni egalladi[4].
2009-yil 5-dekabrda Litva Xalq Ittifoqi partiyasining qurultoyida u partiya raisi etib saylandi[5].
Kazimira Prunskiene Litva va Ukraina oʻrtasidagi iqtisodiy almashinuvni qoʻllab-quvvatlovchi „UkraLita“ jamoat tashkilotiga rahbarlik qiladi.
2012-yil 26-fevralda u insultni boshdan kechirdi, ikkita operatsiyani oʻtkazdi. Miya shishi tufayli olib tashlangan bosh suyagi suyaklari tiklandi[6] va shundan soʻng, u komaga tushib qoldi. Qon tomirlari miyaning chap yarim shariga zarar yetkazdi va Prunskien falaj boʻldi. Ushbu jarayon Moskva Reabilitatsiya Nevrologiya ilmiy markazida boʻlib oʻtdi.
Moskvada reabilitatsiyadan soʻng, 2013-yil aprel oyi boshida u Litvaga qaytib keldi va oʻgʻlining Svyančenskiy tumanidagi Zvirblishkes qishlogʻidagi uyida yashaydi. U chap qoʻlidan foydalana olmas edi va shuning uchun, yaqinlarining doimiy yordamiga muhtoj bo'lgan[7]. Hozirda Prunskienning ahvoli yaxshi.
Oilasi
tahrirKazimira Prunskiene turmush oʻrtogʻi bilan ajrashgan. Uning ikki qiz va bir oʻgʻli bor. Oʻgʻli Vaydotas Prunskus - Dehqon partiyalari ittifoqi va yangi demokratiya rahbari, Shvenchionskiy tumani oʻzini oʻzi boshqarish kengashi aʼzosi. Ras Vaitkenening qizi.
Mukofot va unvonlari
tahrir- Litva Buyuk Gertsogi Gediminas ordeni II darajali
- Litva Mustaqillik medali
- Litvaning transatlantik munosabatlarini rivojlantirishga qoʻshgan hissasi va Litva Respublikasining NATOga taklif qilinganligi munosabati bilan yodgorlik belgisi (2003)[8]
- Litva mustaqilligi tiklanganining 20 yilligi munosabati bilan medali (2010)[9]
- Germaniya Federativ Respublikasining „Buyuk xizmatlari uchun“ ordeni (Germaniya)
- 2-darajali „Doʻstlik“ ordeni (2015-yil 14-yanvar, Qozogʻiston)[10]
- Shvenchenskiy tumanining faxriy fuqarosi (Shvenchenskiy tumani oʻzini oʻzi boshqarish organining 2003-yil 3-iyundagi qarori)
Adabiyotlar
tahrir- Gintarinės ledi ispažintis. Vilnyus: Politika, 1991-yil.
- Leben für Litauen. Frankfurt/Mayn, Berlin, Ullshteyn, 1992-yil
- Užkulisiai. Vilnyus: Politika, 1992-yil.
- Iššūkis drakonui. Kaunas: Yevropa, 1992-yil.
- Ishsivadavimo kaina. Vilnyus: Politika, 1993-yil.
- Laisvėjimo ir permainų metai. Vilnyus: Viltis, 1995-yil.
- Markt Baltikum: Geshäfts- und Investionsratgeber für die Praxis. Frayburg, Berlin: Rudolf Haufe Verlag, 1995-yil.
- Apie dabartį ir ateitį. Vilnyus, 2002-yil.
- Lietuvos moterys („Litva ayollari“ albomi, tuzuvchi va matn muallifi). Vilnyus: Lietuvos Europos institutlari, 2002-yil
Manbalar
tahrir- Kazimiera Danutė Prunskienė
- Vazir Kazimira Danutė Prunskienė
- Kazimierz Prunskienė saytida ru.delfi.lt
Havolalar
tahrir- ↑ Гапоненко, Александр Владимирович. „Люди греха и удерживающие“. imhoclub.lv. IMHOclub - Территория особых мнений (2016-yil 18-dekabr). Qaraldi: 2021-yil 26-iyun.[sayt ishlamaydi]
- ↑ „С бывшего премьер-министра Литвы Казимиры Прунскене сняты все подозрения в сотрудничестве с КГБ“. 2016-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 31-mart.
- ↑ Lithuanian businessman V. Urba became President of the BWBL
- ↑ „Рекорд: за Д. Грибаускайте проголосовал почти миллион“. 2012-yil 2-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 30-avgust.
- ↑ Kazimira Prunskene vozglavila pervuyu v Litve prorossiyskuyu partiyu[sayt ishlamaydi]
- ↑ „Прунскене ожидала еще одна нейрохирургическая операция“. 2016-yil 22-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 26-noyabr.
- ↑ „Казимира Прунскене после реабилитации в Москве вернулась в Литву“. 2016-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 4-aprel.
- ↑ „Dėl apdovanojimo atminimo ženklu“. 2023-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 22-fevral.
- ↑ Dėl apdovanojimo atminimo medaliu Lietuvos nepriklausomybės atkūrimui 20 metų
- ↑ v svyazi so slabim sostoyaniem zdorovya — nagrada vruchalas ne v posolstve, a neposredstvenno v usadbe Prunskene, kuda priexal posol B. A. Muxamedjanov.