Vikipediya

Kadamba arxitektura uslubi

Kadamba arxitekturasi Hindistonning Karnataka shahrida eramizning 4-asrida Mayurasharma tomonidan asos solingan maʼbad meʼmorchiligi uslubi edi[1]. Kadambas yangi meʼmorchilik uslubini yaratdi, u Xoysalas arxitektura uslubiga asos boʻldi, haykaltaroshlikning oʻziga xos maktabini yaratdi, janubiy hind haykaltaroshlari seriyasining asoschisi boʻldi[2]. Aihole, Badami va Hampidagi koʻplab ibodatxonalar Kadamba uslubida qurilgan.

Bhuvaraha Narasimha ibodatxonasi Halasi, Karnataka

Tarixi tahrir

Miloddan avvalgi 345-yildan 525-yilgacha Karnatakaning qadimgi qirollik sulolasi Kadambalar Karnataka meʼmorchiligiga dastlabki hissa qoʻshgan va ular bu meʼmoriy uslub asoschilaridir[3].

Kadamba sanʼati tahrir

 
Lakshmi Devi ibodatxonasi

Kadamba meʼmorchiligining eng koʻzga koʻringan xususiyati Kadamba Shikara deb nomlangan. Minora hech qanday bezaksiz (piramida shaklidagi shikara) tepada choʻqqisi (Stupika yoki Kalasha) bilan koʻtariladi. Kadamba ibodatxonalari odatda kvadrat shaklida, minorasi piramidal shaklda boʻlib, bir xil toʻrtburchak vertikal proyeksiyalar seriyasi bilan bezatilgan va vimanaga biriktirilgan vestibullarni qoplaydigan bir qator gorizontal pogʻonali bosqichlarni tashkil etadi. Bu bosqichlar pavilyon bezaklaridan holi uslubdir.

Kadamba arxitekturasi va haykaltaroshligi Chalukya-Hoysala uslubining paydo boʻlishiga hissa qoʻshgan.

  • Lakshmi Devi ibodatxonasi, Doddagaddavalli
  • Bhoo Varaha Laxmi Narasimha ibodatxonasi Halasi

Kadamba arxitektura uslubidagi ibodatxonalar tahrir

 
Hampidagi Hemakuta tepaligidagi ikkita Shiva ibodatxonasi
 
Badamidagi Mallikarjuna ibodatxonalari guruhi
 
Maxakutadagi Kadamba uslubidagi ustki tuzilmaga ega ziyoratgoh
 
Durga ibodatxonasi yaqinidagi Aiholedagi vayron boʻlgan maʼbad, Kadamba uslubida

Halasi’deki 5-asr yodgorliklari saqlanib qolingan eng qadimgi Kadamba inshootidir. Eng koʻzga koʻringan xususiyati esa bu — tepasida Kalasa boʻlgan Kadamba Shikara. Belgaum tumanida Xalasidagi Hattikeshvara, Kalleshvara va Someshvara ibodatxonalari va Kadarolidagi ibodatxonalar guruhi Kadamba meʼmorchiligini tasvirlaydi. Karnatakadagi eng qadimiy tosh ibodatxona boʻlgan Xalasida muqaddas joy va sukanasini oʻz ichiga olgan qadimgi Jaindir hisoblanadi. Kadamba meʼmorchiligi Shatavahanas, Pallavas va Chalukyas meʼmorchiligi oʻrtasida muhim aloqani tashkil etadi. Hoysala arxitekturasida Kadamba meʼmorchiligi elementlari yaqqol koʻzga tashlandi[4].

Ayhole tahrir

Aiholeda koʻplab ibodatxonalar bir boʻlib, jumladan Ramlingesvara ibodatxonalari majmuasi, Badigergudi ibodatxonalari va Durga ibodatxonalari majmuasidagi kichik ziyoratgohlar, Tryambakeshvara ibodatxonalar majmuasi, Mallikarjuna ibodatxonalar majmuasidagi vayron boʻlgan ibodatxonalar, Jyotirlinga ibodatxonalar majmuasidagi ziyoratgohlar, Huchimalli ibodatxonalari majmuasidagi kichik ibodatxonalar va koʻplab vayronalarga koʻzingiz

tushishi mumkin. Malaprabha daryosi boʻyidagi ibodatxonalar Kadamba meʼmoriy (Shixara) uslubida qurilgan.

Badami tahrir

Kadamba uslubidagi Mallikarjuna ibodatxonalari guruhi va Badamidagi Butanata ibodatxonalari guruhi (qoʻshni kichik tepalik tepasida joylashgan maʼbad).

Hampi tahrir

Hampi shahrida jumladan, Jain ibodatxonalari va ikkita Shiva ibodatxonalari va Kadamba arxitektura uslubida qurilgan koʻplab vayron qilingan ibodatxonalar bor.

Mahakuta tahrir

Maxakutada Kadamba ustki tuzilmasi boʻlgan koʻplab ziyoratgohlar mavjud, shu jumladan Bximeshvara ling ibodatxonasi, asosiy maʼbad majmuasi tashqarisida yangi taʼmirlangan maʼbad.

Bandalike tahrir

Bandalike (Bandalika) da koʻplab ibodatxonalar va Basadis bor, taxminan 35 km maydonda Shikaripura, shu jumladan Shantinath basadi, Sahasralinga ibodatxonasi va Someshvara ibodatxonalari, Rastrakutas va Kadambas davriga tegishli Kadamba meʼmorchiligi uslubida qurilgan ibodatxonalardir.

Belgaum tumani tahrir

  • Kamala Narayana ibodatxonasi, Degaon (Degamve / Devgram)
  • Konnurdagi vayron boʻlgan ibodatxona (Wayback Machine saytida 2016-03-05 sanasida arxivlangan) Gokak sharsharasidan 4 km.
  • Kamala basadi[5] Belagavida
  • Belgaum tumanidagi Munvalli yaqinidagi Bhutnat ibodatxonasi Torgal (Torgal qal’asi).
  • Panchlingeshwara ibodatxonasi Munavalli Belgaum tumanida Kadamba shikhara bor.
  • Bailhongaldagi Ramalingaeshwara ibodatxonasi
  • Hoolida Kadamba shikara bilan bir necha vayron qilingan ibodatxonalar mavjud.
  • Kadaroli daryosi boʻyidagi vayron boʻlgan maʼbadda Kadamba uslubidagi shikara (Wayback Machine saytida 2022-06-22 sanasida arxivlangan) bor.
  • Halasidagi ibodatxonalar va Ramtherth ibodatxonalari Xalasi yaqinidagi tepalikning tepasida joylashgan

Uttara Kannada tumani tahrir

  • Madhukeshvara ibodatxonasi va Parvati ibodatxonasi, shu jumladan Banavasidagi boshqa koʻplab ibodatxonalar Kadamba uslubidagi meʼmorchilikka ega (Shikhara).
  • Ratnatraya Basti, Bilgi, Siddapura yaqinidagi kichik qishloq, Karnatakaning Uttara Kannada tumani.
  • Milodiy 12-14-asrlarga oid Shankara Narayana ibodatxonasi Haliyur va Venkataramana Svami ibodatxonasi, Uttarkannada tumanidagi Sirsi talukidagi Sonda yaqinidagi Muttinkeredagi.
  • Xaliyaldagi Mallikarjuna ibodatxonasi.
 
Lakshmeshvaradagi Jain ibodatxonasi
  • Lakshmeshvaradagi eski Jain ibodatxonasida Kadamba shikara bor.
  • Gadag tumanidagi Xosurdagi Trilingeshvara ibodatxonasi
  • Narasimha ibodatxonasi Gadag, veera narayana ibodatxona majmuasi Gadag

Chalukya-Kadamba arxitektura uslubi tahrir

  • Shimoga tumanidagi Sagar talukidagi Xosagundadagi Uma Maheshvara ibodatxonasi[6].

Xoysala-Kadamba arxitektura uslubi tahrir

  • Ikkeridagi Aghoreshwara ibodatxonasi
  • Granitdan qurilgan kechki Hoysala Trikutachala ibodatxonasida Kadamba Nagara shikhara mavjud[7].
  • Malali shahridagi Eshvara ibodatxonasi (Holenarasipura Taluk), Kadamba Nagara uslubidagi shikara bilan erta Hoysala inshooti.
  • Lakshmi Devi ibodatxonasi, Doddagaddavalli Hoysala tomonidan qurilgan.

Kadamba-Yadava arxitektura uslubi tahrir

  • Mahadev ibodatxonasi, Tambdi Surla[8] namunasi.

Ushbu uslubdagi ibodatxonalar tahrir

  • Ananta Vasudeva ibodatxonasi
  • Champakesvara Siva ibodatxonasi
  • Lingaraja ibodatxonasi
  • Mangalesvara Siva ibodatxonasi
  • Purvesvara Siva ibodatxonasi
  • Rajarani ibodatxonasi
  • Yameshvar ibodatxonasi
  • Mahavinayak ibodatxonasi
  • Baladevjew ibodatxonasi
  • Ramappa ibodatxonasi
  • Ming ustunli ibodatxona 

Yana qarang tahrir

Kadamba Shikhara galereyasi tahrir

  •  
    Badamidagi Mallikarjuna ibodatxonalari guruhi
  •  
    Banavasidagi Madhukeshvara ibodatxonasi
  •  
    Mahadev Tambdi Surla Goa
  •  
    Bhuvaraha Narasimha ibodatxonasi Halasi
  •  
    Hampidagi Hemakuta] tepaligidagi ikkita Shiva ibodatxonasi
  •  
    Virupaksha ibodatxonasi yaqinidagi Hampidagi Hemakuta tepaligidagi Kadamba ibodatxonalari
  •  
    Chaudayyadanapura Mukteshwara maʼbad majmuasidagi maʼbad
  •  
    Chaudayyadanapura yaqinidagi Narasimha ibodatxonasi Narasapura, Xaveri tumani, Karnataka
  •  
    Degaondagi Kamala Narayana ibodatxonasi
  •  
    Aiholedagi vayron boʻlgan maʼbad
  •  
    Tosh egri kalasa, Shravanabelagoladagi Chandragiri tepaligi
  •  
    Lakshmeshwara Eski Jain ibodatxonasi
  •  
    Kamala basadi Belagavi
  •  
    Hoolidagi vayron boʻlgan maʼbad

Manbalar tahrir

  1. ↑ „Kadamba Style Temple Architecture“. Qaraldi: 2011-yil 22-iyul.
  2. ↑ The Kadamba Kula A History of Ancient and Mediaeval Karnataka Reprint Bombay 1931 Edition -Preface. by George M. Moraes, H. Heras S.J.(Asian Educational Services)., 1990. ISBN 9788120605954. 2013-yil 26-avgustda qaraldi. 
  3. ↑ „Kadambas of Banavasi“. Qaraldi: 2011-yil 22-iyul.
  4. ↑ „Kadamba Architecture - Banavasi“. 2014-yil 8-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 23-avgust.
  5. ↑ „Kamal Basti has Kadamba Nagara shikara“. 12-yanvar 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 23-avgust.
  6. ↑ „Renovation work of Uma Maheshwara temple begins“. Qaraldi: 2013-yil 27-avgust.
  7. ↑ „CHANNAKESVA TEMPLE TOGETHER WITH ADJACENT“. 27-avgust 2013-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 27-avgust.
  8. ↑ „Goa - Tambdi Surla Temple - Kadamba-Yadava architecture“. Qaraldi: 2013-yil 23-avgust. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Kadamba_arxitektura_uslubi&oldid=3936472" dan olindi