Shiroq: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k 188.113.205.61 tahrirlari MalikxanBot versiyasiga qaytarildi Teg: Eski holiga qaytarish |
Tahrir izohi yoʻq Teglar: Qaytarildi Koʻrib tahrirlagich |
||
Qator 1:
*
= Toʻmaris =
* [[Toʻmaris|Maqola]]
* [[Munozara:Toʻmaris|Munozara]]
*
*
*
* [[Toʻmaris|Mutolaa]]
* Tahrirlash
* Manbasini tahrirlash
* Tarix
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
'''Toʻmaris''' (miloddan avvalgi VI asr) — [[Turon]] xalqlarining axamoniylar bosqiniga qarshi kurashiga rahbarlik qilgan jasur ayol sarkarda.
Qadimgi yunon tarixchisi [[Gerodot|Gerodotning]] „Tarix“ (miloddan avvalgi V asr) asarida yozilishicha, [[Axomaniylar]] davlati asoschisi [[Kir II]] miloddan avvalgi 530-yilda [[Turon|Turonga]] bostirib kirganida, Toʻmaris [[massagetlar]] qabilasining malikasi boʻlgan. Massagetlar bu paytda [[Amudaryo]] (Araks) boʻylari va [[Qizilqum|Qizilqumda]] yashashgan. Toʻmaris massagetlar podshosining xotini boʻlib, u erining vafotidan soʻng davlatni boshqargan.
[[Eron|Erondan]] kelgan bosqinchilar qoʻshini va massagetlar oʻrtasida shiddatli janglar boʻlgan. Dastlabki jangda Toʻmarisning oʻgʻli [[Spargalis]] (Siparangiz) boshchiligidagi massagetlar gʻolib chiqqan. Biroq keyingi jangda [[Fors|forslar]] hiyla yoʻli bilan Spargalis va ayrim massagetlarni asir olishganda, or-nomusga chiday olmagan Spargalis oʻzini oʻldirgan. Toʻmaris oʻgʻlining halokatidan esankirab qolmay, oʻz xalqining manfaatini oʻylab, Kir II dan massagetlar yurtidan chiqib ketishini soʻraydi. Biroq forslar shohi rad javobini bergach, ikki oʻrtada ayovsiz jang boʻlgan. Gerodot massagetlar va forslar oʻrtasidagi jang tafsilotlarini oʻz asarida quyidagicha tasvirlaydi: „Mening bilishimcha, bu jang varvarlar oʻrtasidagi barcha janglardan ham dahshatli boʻlgan. Avval har ikkala qoʻshin bir-birini uzoq masofadan turib, [[Kamon|kamondan]] oʻqqa tutdilar. Kamon oʻqlari tugagach, ular [[nayza]] va [[qilich]] bilan kurashdilar. Jang uzoq vaqt davom etdi. Koʻp [[qon]] toʻkildi. Nihoyat, massagetlar gʻalaba qozondilar. Fors qoʻshinlarining asosiy qismi, jumladan, Kir II ham jang maydonida halok boʻlgan. U toʻliq 29 yil shohlik qilgan edi. Kir II ning jasadi topilgach, malika (Toʻmaris)ning buyrugʻi bilan uning kesilgan boshi inson qoni bilan toʻlgʻazilgan meshga solingan“.
Toʻmarisning jasorati va harbiysiyosiy faoliyati toʻgʻrisida xalq dostonlari yaratildi, jangnoma va rivoyatlar toʻqildi. [[Ergash Jumanbulbul]] oʻgʻli Hodi Zarifovdan yozib olgan „Oysuluv“ dostonida [[Turon]] mamlakatining podshosi Oysuluv obrazida Toʻmaris faoliyati oʻzining badiiy talqinini topgan. Yozuvchi [[Mirkarim Osim]] „Toʻmaris“ qissasida uning jasoratini ulugʻlaydi. Ibrohim Yusupov „Toʻmaris“ (1974) dostonini yozgan, kompozitor [[Ulugʻbek Musayev]] shu nomli balet (1982)ni sahnalashtirgan. [[Oʻzbekiston|Oʻzbekistonda]] ayollar oʻrtasida „Toʻmaris oʻyinlari“ festivali oʻtkaziladi.
*
= Toʻmaris =
* [[Toʻmaris|Maqola]]
* [[Munozara:Toʻmaris|Munozara]]
*
*
*
* [[Toʻmaris|Mutolaa]]
* Tahrirlash
* Manbasini tahrirlash
* Tarix
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
*
'''Toʻmaris''' (miloddan avvalgi VI asr) — [[Turon]] xalqlarining axamoniylar bosqiniga qarshi kurashiga rahbarlik qilgan jasur ayol sarkarda.
Qadimgi yunon tarixchisi [[Gerodot|Gerodotning]] „Tarix“ (miloddan avvalgi V asr) asarida yozilishicha, [[Axomaniylar]] davlati asoschisi [[Kir II]] miloddan avvalgi 530-yilda [[Turon|Turonga]] bostirib kirganida, Toʻmaris [[massagetlar]] qabilasining malikasi boʻlgan. Massagetlar bu paytda [[Amudaryo]] (Araks) boʻylari va [[Qizilqum|Qizilqumda]] yashashgan. Toʻmaris massagetlar podshosining xotini boʻlib, u erining vafotidan soʻng davlatni boshqargan.
[[Eron|Erondan]] kelgan bosqinchilar qoʻshini va massagetlar oʻrtasida shiddatli janglar boʻlgan. Dastlabki jangda Toʻmarisning oʻgʻli [[Spargalis]] (Siparangiz) boshchiligidagi massagetlar gʻolib chiqqan. Biroq keyingi jangda [[Fors|forslar]] hiyla yoʻli bilan Spargalis va ayrim massagetlarni asir olishganda, or-nomusga chiday olmagan Spargalis oʻzini oʻldirgan. Toʻmaris oʻgʻlining halokatidan esankirab qolmay, oʻz xalqining manfaatini oʻylab, Kir II dan massagetlar yurtidan chiqib ketishini soʻraydi. Biroq forslar shohi rad javobini bergach, ikki oʻrtada ayovsiz jang boʻlgan. Gerodot massagetlar va forslar oʻrtasidagi jang tafsilotlarini oʻz asarida quyidagicha tasvirlaydi: „Mening bilishimcha, bu jang varvarlar oʻrtasidagi barcha janglardan ham dahshatli boʻlgan. Avval har ikkala qoʻshin bir-birini uzoq masofadan turib, [[Kamon|kamondan]] oʻqqa tutdilar. Kamon oʻqlari tugagach, ular [[nayza]] va [[qilich]] bilan kurashdilar. Jang uzoq vaqt davom etdi. Koʻp [[qon]] toʻkildi. Nihoyat, massagetlar gʻalaba qozondilar. Fors qoʻshinlarining asosiy qismi, jumladan, Kir II ham jang maydonida halok boʻlgan. U toʻliq 29 yil shohlik qilgan edi. Kir II ning jasadi topilgach, malika (Toʻmaris)ning buyrugʻi bilan uning kesilgan boshi inson qoni bilan toʻlgʻazilgan meshga solingan“.
Toʻmarisning jasorati va harbiysiyosiy faoliyati toʻgʻrisida xalq dostonlari yaratildi, jangnoma va rivoyatlar toʻqildi. [[Ergash Jumanbulbul]] oʻgʻli Hodi Zarifovdan yozib olgan „Oysuluv“ dostonida [[Turon]] mamlakatining podshosi Oysuluv obrazida Toʻmaris faoliyati oʻzining badiiy talqinini topgan. Yozuvchi [[Mirkarim Osim]] „Toʻmaris“ qissasida uning jasoratini ulugʻlaydi. Ibrohim Yusupov „Toʻmaris“ (1974) dostonini yozgan, kompozitor [[Ulugʻbek Musayev]] shu nomli balet (1982)ni sahnalashtirgan. [[Oʻzbekiston|Oʻzbekistonda]] ayollar oʻrtasida „Toʻmaris oʻyinlari“ festivali oʻtkaziladi.
* Oʻzbekiston tarixi: davlat va jamiyat taraqqiyoti, 1-qism, T., 2000.
| |||