Ot (soʻz turkumi): Versiyalar orasidagi farq

'''Ot''' — mustaqil [[soʻz turkumlari]]dan biri. U boshkaboshqa turkumlardan bir necha belgi — [[xususiyat]]lari bilan ajralib turadi. Ular quyidagilardan iborat: 1) ot yasalish xususiyatiga [[ega]]: ishchi, suh-batdoshsuhbatdosh, paxtakor, bogʻbon, oshpaz, Mirzachoʻl; b) [[son]]-[[miqdor]]ni bildirish xususiyatiga ega: bola — bolalar, daftar—daftarlar; v) egalik koʻrsatkichiga ega: otam, otang , otasi — otamiz, otangiz, otalari; g) [[kelishik]] shakllari bilan oʻzgaradi; maktab, maktabning , maktabni, maktabga, maktabda, maktabdan; d) [[gap]]da barcha [[gap boʻlaklari]] vazifasida keladi.

AnikAniq, [[predmet]]larni yoki predmet sifatida tasavvur qilinadigan tushunchalarni ifodalaydigan Otlarotlar maʼnosiga koʻra, atokliatoqli va turdosh Otlargaotlarga boʻli-nadi. Bir xildagi predmet yoki hodisaning birini ajratib koʻrsatuvchi Otlarotlar atokliatoqli Otlarotlar sanaladi: Rustam, Olimjon, Jomboy, Mars, Venera, Boychibor kabilar. Bir jinedagijinsdagi predmetlarning umumiy [[nom]]i turdosh Otlardirotlardir: gul, daraxt, qalam, daftar kabi.

Otning funksional shakllari mavjud boʻlib, ular maʼlum bir [[qoʻshimcha]] grammatik maʼno ifodalash, Otlarningotlarning kategorial shakllariga xos boʻlmagan biror sintaktik vazifasiga moslashish uchun xizmat qiladi. Otga xos funksional shaklning yasalishga koʻra 3 tipi mavjud: 1) sintetik shakl; 2) analitik shakl; 3) juft va takror shakl. Otning sintetik funksional shakllari oʻz maʼno va vazifalariga koʻra quyidagi turlarga boʻlinadi: a) kichraytish shakli (baliqcha, yigitcha, kelinchak); b) erkalash shakli (opajon, boʻtaloq, qizaloq); v) hurmat shakli (onajon, opajon, dadamlar, akamlar, oyimlar); g) karashlilikqarashlilik shakli (akamniki, maktabniki);. d) oʻrin belgisi (osmondagi, qirdagi, qishlokdagiqishloqdagi); yee) chegara shakli (uygacha, toqqacha, boqqacha); j) [[oʻxshatish]] shakli (Ozodday — Ozod kabi, sizlarday — sizlar singari). Otning analitik shakli koʻmakchi yordamida xrsilhosil boʻladi: qalam bilan (da), otam uchun (-ga) kabi. Otning juft shakli umumlashtirish, jamlik maʼnolarini ifodalaydi: qozon-tovoq, qovuntarvuz. Otning takroriy shakli koʻplik maʼno-sini ifodalaydi: qatra-qatra yosh, om-borombor-ombor gʻalla.

Otlarning yasalishi natijasida yasama Otlarotlar paydo boʻladi. Yasama Otlarotlar affiksatsiya, kompozitsiya, abbreviatsiya yoʻllari bilan yasaladi. Affiksatsiya ot yasashdagi eng mahsuldor usul boʻlib, uning yordamida shaxeshaxs otlari (boʻyoqchi, ishchi, maktabdosh, zargar, sholikor, saroybon, chorvador, tilshunos, etikdoʻz, oshpaz, aravakash, kaptarboz, kitobxon); narsa, -qurol otlari (och-qichochqich, oʻsma, toʻplam, kurak, qirindi, ekin, kekirdak, suyunchi, tuzdon); oʻrin, -joy otlari (bodomzor, Oʻzbekis-tonOʻzbekiston, qarorgoh, ishxona, oʻtloq, Paxtaobod); mavhum maʼnoli otlar (yaxshilik, paxtachilik, ishonch, yigilishyig'ilish, radiolashtirish, odamgarchilik).

Kompozitsiya usuli bilan Otot yasashda qoʻshma Otlarotlar vujudga keladi: bilagu-zukbilaguzuk, achchiqtosh, uchburchak, kungaboqar, olibsotar, ishlab chiqarish.

Abbreviatsiya usuli bilan Otot yasalganda, qisqartma Otlarotlar hosil qilinadi: BMT, SamDU, OʻzME kabi.

Otlar gapda ega, toʻldiruvchi, qaratqichli aniklovchianiqlovchi, hol vazifalarida keladi. Ammo oʻrni bilan sifatlovchi, izoxlovchiizohlovchi, kesim yoki atov, vokativ ran boʻlib kelishi ham mumkin.