Misr eparxiyasi

Misr eparxiyasi (lotincha: Dioecesis Aegypti ; grekcha: Διοίκησις Αἰγύπτου) — Misr va Kirenaika viloyatlarini oʻz ichiga olgan Rim imperiyasi va Sharqiy Rim imperiyasining eparxiyasi sanaladi.. Poytaxt Aleksandriyada joylashgan boʻlib, uning gubernatori odatiy vikariy oʻrniga praefectus augustalis („Avgustal prefekti“, unvon vir spectabilis; ilgari Misr provinsiyasining imperatorlik „toj viloyati“ gubernatori) noyob unvoniga ega edi. Eparxiya dastlab Sharqiy eparxiya tarkibiga kirgan.

Eparxiya
lotincha: Dioecesis Aegypti

Misr eparxiyasining mil avv 400-yilgi xaritasi
Eparxiya
Maʼmuriy markazi	Aleksandrya
Asos solingan sanasi	381
Bekor qilingan sanasi	539
Xaritada

Maʼmuriy boʻlinish tarixi

Taxminan 381—yilda Misr alohida eparxiyaga boʻlingan. Rim imperiyasining sharqiy qismi uchun nizolar 401—yildan boshlangan, prefekt Augustalis unvoniga ega Sharqning pretorian prefekturasi vikari nazorati ostida boʻlgan va oltita viloyatni oʻz ichiga olgan.

500—yilda Misr eparxiyasi

• Misr (Gʻarbiy Nil deltasi), IV asr boshlarida tashkil etilgan. Prezident tomonidan boshqariladi. Markazi Iskandariya boʻlgan Quyi Misr hududi; sobiq Aegyptus Iovia viloyati.
• Augustamnika (Nilning sharqiy deltasi) IV asr boshlarida tashkil etilgan. Nil deltasining sharqiy qismi (13 ta shahar deb ataladi) markazi Memfisda; sobiq Aegyptus Herculia provinsiyasi.
• Arkadiya (markaziy Nil deltasi), 397—320 yillarda asos solingan va Aegyptus Mercuria nomi bilan atalgan.
• Tebayd (Nilning janubiy deltasi), prezident tomonidan boshqariladi.
• Yuqori Liviya yoki Libya Sicca, prezidentlik tomonidan boshqarilgan. Gʻarbiy Kirenaika, shu jumladan Liviya Pentapolisi ham kiradi.
• Quyi Liviya yoki Pentapolis prezident tomonidan boshqarilgan. Kirenaikaning sharqiy qismi kiradi.

Fuqarolik boshqaruvi bilan bir qatorda, Misrdagi Rim armiyasi Tetrarxiya davrida dux (dux Aegypti et Thebaidos utrarumque Livingrum) deb nomlangan yagona general va harbiy gubernator qoʻl ostida edi. Misr alohida eparxiya sifatida tashkil etilganidan koʻp oʻtmay (384—391 yillar oraligʻida) bu lavozimga toʻgʻridan-toʻgʻri Quyi Misrga mas’ul boʻlgan limitis Aegypti keldi, unga boʻysunuvchi dux Thebaidis esa Yuqori Misrga (Thebaid) rahbarlik qildi. Biroq, V asrning oʻrtalarida ikkinchisi ham comita darajasiga koʻtarildi. Viloyatda joylashgan chegara qoʻshinlarini ikki zobit boshqargan boʻlsa, Anastasiya I davriga qadar qoʻmitalarning dala qoʻshini orientem bosh militumi, palatinlar qoʻriqchisi esa qoʻmondonligi ostida edi.

Fuqarolik va harbiy hokimiyatni birlashtirishga qaratilgan bu tendensiya Yustinian I tomonidan 539 —yilda Misr boshqaruvini isloh qilishda rasmiylashtirildi. Epparxiya amalda tugatildi, mintaqaviy dukatlar tashkil etildi, ularda raislik qiluvchi dux et augustalis birlashgan fuqarolik va harbiy hokimiyat tepasiga yuklatildi.

Eparxiya Praefecti Augustalii

Keyingi Rim imperiyasining prosopografiyasidan olingan maʼlumotlar (Teognostusdan tashqari):

• Flavius Evholmius Tatian (367—370)
• Olympius Palladius (370—371)
• Aelius Palladius (371v374)
• Publius (taxminan 376—yil)
• Bassian (379—yilda)
• Adrian (379vyilda)
• Julian (380—yilda)
• Antoninus (381—382)
• Palladiy (382—yilda)
• Gipatius (383—yilda)
• Optatus (384—yilda)
• Fiorentius (384—386)
• Paulinus (386—387)
• Evseviy (387—yilda)
• Flavius Ulpius Eritrios (388—yilda)
• Aleksandr (388—390)
• Evagrius (391—yilda)
• Gipatius (392—yilda)
• Kaliy (392—yilda)
• Orestlar (415—yilda)
• Theognostus (482—yilda).
• Liberius (taxminan 539—542)

Adabiyotlar

• Hendy, Michael F.. Studies in the Byzantine Monetary Economy c. 300–1450. Cambridge: Cambridge University Press, 1985. ISBN 0-521-24715-2. 
• Palme, Bernhard „The Imperial Presence: Government and Army“,. Egypt in the Byzantine World, 300-700. Cambridge University Press, 2007 — 244–270 bet. ISBN 978-0521871372.