Musulmonlar faxri
Muhammad paygʻambar (s.a.v.) nomidagi „Musulmonlar faxri“ masjidi (Shali masjidi) (ruscha: Мечеть «Гордость мусульман» имени пророка Мухаммеда; ruscha: Шалинская мечеть) — Rossiya Federatsiyasi tarkibidagi Chechenistonning Shali shahri markazida qad koʻtargan masjid. Shali city majmuasi tarkibiga kiritilgan. Buxoro va Samarqand mumtoz meʼmorchiligi uslubida Oʻzbekistonlik meʼmor — Abduqahhor Turdiyev tomonidan loyihalashtirilgan. 2012—2019-yillar mobaynida Oʻzbekistonlik meʼmorlar tomonidan barpo etilgan. Binokorlik tashabbuschisi — Ramzan Qodirov. Masjidni tantanali ochilish marosimi Chechenistonning birinchi Prezidenti — Ahmad Qodirov tugʻilgan kuni sanasiga atab belgilangan. Shu kuni oʻzbekcha palov tayyorlanib, mahalliy aholi va mehmonlarga tortiq qilingan. Hozirgi kungacha Yevropaning eng katta masjidi hisoblanadi[1]. Masjid barpo etilishiga qancha mablagʻ sarflangani oshkor etilmagan[2]. Shali masjidining sigʻimi mahalliy aholi sonidan ikki karra koʻpdir.
| Masjid | |
 | |
| Masjidning umumiy koʻrinishi | |
| Mamlakat |  Rossiya
|
| Hudud | Checheniston |
| Shahar | Shali |
| Yoʻnalishi | sunniy |
| Mulkdor | davlat mulki |
| Masjid turi | Jomeʼ-masjid |
| Meʼmoriy uslub | Islom meʼmorchiligi |
| Loyiha muallifi | Abduqahhor Turdiyev |
| Meʼmor | Abduqahhor Turdiyev |
| Binokorlik tashabbuschisi | Ramzan Qodirov |
| Homiylar | Checheniston Respublikasi |
| Binokorlik | 2012—2019-yillar |
| Maqomi | amaldagi |
| Gumbaz balandligi | 43 m |
| Minoralar soni | 4 |
| Minoralar soni | 4 |
| Minoralar balandligi | 63 |
| Qurilish materiali | oq marmar |
| Holati | Jomeʼ-masjid |
| Tarovih | 
|
| Saharlik va iftorlik |
|
 Musulmonlar faxri Vikiomborda
| |
Tarixi
tahrirUshbu masjid qurilishi 2012-yilning dekabrida boshlangan. Dastlab 10 ming namozxonga moʻljallangan masjidni 2015-yilda ochish rejalashtirilgan edi. Biroq keyinroq qurilish rejasiga oʻzgartirish kiritilgan, uni foydalanishga topshirish muddati ham uzaytirilgan[2].
2017-yili yangi majmua barpo etilayotgan hudud atrofidagi yuzga yaqin uy buzib tashlangan, bu yerda majmuaga eltuvchi maxsus yoʻl barpo etilgan. 2018-yili Shalidagi uylari buzilgan 92 oilaga yangi uylardan iborat posyolka qurib berilgan. 2019-yili qurilayotgan masjid atrofida har xil turdagi qariyb 2000 daraxt, 28 xil atirgul oʻtqazilgan[2].
Masjidning qurilishi uchun, Checheniston hukumati tomonidan, Shali city majmuasi oldidan, 5 gektardan koʻproq yer ajratilgan. Masjidni Ramzan Qodirov nomiga qoʻyilishi taxmin qilingan boʻlsada[3], biroq Qodirovning oʻzi masjid ochilishi vaqtida barcha uchun kutilmaganda masjid Muhammad paygʻambar nomi bilan atalishini ma'lum qilgan[1]. Baʼzi bir sharqshunoslarning fikriga koʻra, Qodirovning Musulmonlar faxri masjidiga oʻz ismini berishdan bosh tortishi va uni Muhammad paygʻambar nomi bilan ochilishi, Prezidentning Islom dunyosidagi obroʻsini oshirish va shu bilan birga uning tanqidchilariga javob berish maqsadida amalga oshirilgan[4].
Masjidni tantanali ochilish marosimi Chechenistonning birinchi Prezidenti — Ahmad Qodirov tavalludining 68 yilliga atab belgilangan[3], 2019-yilning 23-avgustida oʻtkazilgan. Unda jami 43 mamlakatdan 150 oliymaqom mehmonlar, shu jumladan, Oʻzbekiston musulmonlari idorasi rahbari, muftiy Usmonxon Alimov ham qatnashgan. Oʻzbekistonlik bir guruh oshpazlar oʻzbekcha palov tayyorlab, mahalliy aholi va mehmonlarga tortiq qilishgan. Shu kuni Shali shahrida Qurʼon hofizlari maktabi ham ochilgan[2].
Meʼmorchiligi
tahrirYevropaning eng yirik masjidi Buxoro va Samarqand mumtoz meʼmorchiligi uslubida Oʻzbekistonlik meʼmorlar tomonidan barpo etilgan. Masjidning Bosh arxitektori etib, uning loyiha muallifi bo'lmish, Oʻzbekistonlik meʼmor — Abduqahhor Turdiyev taʼyinlangan. Loyihaga, Checheniston Prezidenti Ramzan Qodirov mulohazalari va takliflari asosida, oʻzgartirishlar kiritilgan[2].
Shali masjidining sigʻimi mahalliy aholi sonidan ikki karra koʻpdir[5]. Uning ichi 30 mingdan koʻproq, qoʻshni hududlari esa 70 miggacha namozxonlarga moʻljallangan[2].
Masjid qurilishida faqatgina Gretsiyaning Tasos orolidan qazib olinadigan, qayta ishlangan va zarur shakl berilgan oq marmardan foydalanilgan[2].
Masjidga Oʻrta Osiyo meʼmorchiligi uslibida yaratilgan peshtoq orqali kiriladi. Masjid toʻrtta minoradan (63 m.), bir nechta gumbaz va yarim gumbazlardan iborat. Markaziy gumbazi 40 metrdan balandroq. Masjid hududini 12 ta favvora bezab turadi[1].
Masjidning zalida lotos shaklidagi, maxsus buyurtma boʻyicha Turkiyada yasalgan qandil oʻrnatilgan (balandligi 8 m; ogʻirligi 3 t.). U 400 ta chiroq Swarovski billurlari va oltin bilan bezatilgan[2].
Manbalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 1,2 „Chechenistonda Yevropadagi eng katta masjid ochildi“. Kun.uz. Qaraldi: 2020-yil 5-oktyabr.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 „Yevropaning eng yirik masjidini Oʻzbek meʼmorlari barpo etdilar“. Xs.uz. 2020-yil 8-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 5-oktyabr.
- ↑ 3,0 3,1 „Золото и ручная роспись: в Чечне открывается самая большая в Европе мечеть“. Ria.ru. Qaraldi: 2020-yil 5-oktyabr.
- ↑ „Переименование мечети в Шали стало ответом Кадырова на упреки в гордыне“. Kavkaz-uzel.eu. Qaraldi: 2020-yil 5-oktyabr.
- ↑ „Масштабы мечети в Шали вызвали сомнения в оправданности строительства“. Kavkaz-uzel.eu. Qaraldi: 2020-yil 5-oktyabr.
