Myrtus communis

Oddiy mirta
Ilmiy tasniflash
	Oʻsimliklar
	Yuksak oʻsimliklar
	Gulli oʻsimliklar
	Ikki urugʻpallalilar
	Rosids
	Myrtales
	Myrtaceae
	Myrtus
	M. communis
Binar nomi
	Myrtus communis; ; L.
Sinonimlar
	List ; Myrtus acuta Mill.; Myrtus acutifolia (L.) Sennen & Teodoro; Myrtus angustifolia Raf. nom. illeg.; Myrtus augustini Sennen & Teodoro; Myrtus aurantiifolia Grimwood nom. illeg.; Myrtus baetica (L.) Mill.; Myrtus baui Sennen & Teodoro; Myrtus belgica (L.) Mill.; Myrtus borbonis Sennen; Myrtus briquetii (Sennen & Teodoro) Sennen & Teodoro; Myrtus christinae (Sennen & Teodoro) Sennen & Teodoro; Myrtus eusebii (Sennen & Teodoro) Sennen & Teodoro; Myrtus gervasii (Sennen & Teodoro) Sennen & Teodoro; Myrtus italica Mill.; Myrtus josephi Sennen & Teodoro; Myrtus lanceolata Raf. nom. illeg.; Myrtus latifolia Raf. nom. illeg.; Myrtus littoralis Salisb.; Myrtus macrophylla J.St.-Hil.; Myrtus major Garsault nom. inval.; Myrtus media Hoffmanns.; Myrtus microphylla J.St.-Hil.; Myrtus minima Mill.; Myrtus minor Garsault nom. inval.; Myrtus mirifolia Sennen & Teodoro; Myrtus oerstedeana O.Berg; Myrtus petri-ludovici (Sennen & Teodoro) Sennen & Teodoro; Myrtus rodesi Sennen & Teodoro; Myrtus romana (L.) Hoffmanns.; Myrtus romanifolia J.St.-Hil.; Myrtus sparsifolia O.Berg; Myrtus theodori Sennen; Myrtus veneris Bubani; Myrtus vidalii (Sennen & Teodoro) Sennen & Teodoro ;

Myrtus communis, oddiy mirta yoki haqiqiy mirta, Myrtaceae oilasiga mansub gulli oʻsimliklarning bir turi. Bu oʻsimlik Yevropaning janubi, Shimoliy Afrika, Gʻarbiy Osiyo, Makaronezda va Hindiston yarim orolida oʻsadigan doimiy yashil buta hisoblanadi. U baʼzan Korsika qalampiri deb ham ataladi^[1].

Myrtus communisning shifobaxsh xususiyatlari tufayli miloddan avvalgi 600-yillarda foydalanilgan. Oʻsimlik qadimgi davrlarda ramziy va marosimiy ahamiyatga ega boʻlib, u sharaf, adolat, farovonlik, saxiylik, umid, sevgi va baxtni ifodalash uchun ishlatilgan. Yunon-rim mifologiyasida xudolar Afrodita va Demeter oddiy mirta va uning gullari bilan bogʻlangan. Bibliyada uning tozalash marosimlarida qoʻllanishi aytilgan. Suv yoʻllari boʻylab gullab-yashnagan buta sifatida u tiklanish va tiklanish ramzi sifatida ham koʻrilgan^[2].

Uygʻonish davrida Yevropada oʻsimlik sevgi ramzi sifatida mashhur boʻlgan. Undan toʻy guldastasining bir qismi sifatida foydalanishgan.

Tavsif

Oʻsimlik doimiy yashil buta yoki kichik daraxt shaklida oʻsadi, boʻyi 5 metr (16 ft) gacha yetadi^[3]. Barglarining uzunligi 2–5 centimetr (1–2 in) uzun, xushboʻy, tarkibida efir moyi bor^[4].

Myrtus communis, oddiy mirta

Gullari oq yoki pushti rangga boʻyalgan, beshta gulbargli^[4]. Mevasi isteʼmol qilish mumkin boʻlgan rezavor, pishganida koʻk-qora rangga kiradi^[4].

Bu oʻsimlikdan olingan efir moylari koʻpayish va antikvorumni sezuvchi xususiyatlarga ega boʻlib, oziq-ovqatdan zaharlanishga qarshi yordam beradi^[5]. Mirto likyorini tayyorlash uchun Myrtus communis rezavorlari spirtli ichimliklarga solinadi.

Bu tur^[6] va yanada kichikroq oʻlchamli M. communis subsp. tarentina^[7] Qirollik bogʻdorchilik jamiyatining Bogʻdagi xizmatlari uchun mukofotini qoʻlga kiritdi^[8]. Ular chidamli, ammo quyoshda himoyalangan joyni afzal koʻradilar.

Myrtle o'simligi butasi
Myrtle barglari butasi barglari
Myrtle mevalari.
Mirto likyorini tayyorlash uchun rezavorlar alkogolga solinadi.

Yana qarang

Austromyrtus dulcis (Midgen berry)
Ugni molinae (Chili guava mevasi)

Manbalar

↑ USDA GRIN Taxonomy, qaraldi: 13-avgust 2016-yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
↑ Wright. „The Ancient Oils Collection“ (podcast). Essential Oil Solutions (27-oktabr 2020-yil). Qaraldi: 1-iyun 2021-yil.
↑ Cretan Flora: An illustrated guide to the flora of Crete, qaraldi: 13-avgust 2016-yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Cretan Flora: An illustrated guide to the flora of Crete, qaraldi: 13-avgust 2016-yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()
↑ Myszka, Kamila; Sobieszczańska, Natalia; Olejnik, Anna; Majcher, Małgorzata; Szwengiel, Artur; Wolko, Łukasz; Juzwa, Wojciech (2020-yil iyun). „Studies on the anti-proliferative and anti-quorum sensing potentials of Myrtus communis L. essential oil for the improved microbial stability of salmon-based products“. LWT. 127-jild. 109380-bet. doi:10.1016/j.lwt.2020.109380. {{cite magazine}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim: |date= (yordam)
↑ „RHS Plantfinder - Myrtus communis“. Qaraldi: 10-aprel 2018-yil.
↑ „RHS Plantfinder - Myrtus communis subsp. tarentina“. Qaraldi: 10-aprel 2018-yil.
↑ „AGM Plants - Ornamental“. Royal Horticultural Society (2017-yil iyul). Qaraldi: 10-aprel 2018-yil.

[1] USDA GRIN Taxonomy, qaraldi: 13-avgust 2016-yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()

[2] Wright. „The Ancient Oils Collection“ (podcast). Essential Oil Solutions (27-oktabr 2020-yil). Qaraldi: 1-iyun 2021-yil.

[3] Cretan Flora: An illustrated guide to the flora of Crete, qaraldi: 13-avgust 2016-yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()

[CF-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Cretan Flora: An illustrated guide to the flora of Crete, qaraldi: 13-avgust 2016-yil{{citation}}: CS1 maint: date format ()

[5] Myszka, Kamila; Sobieszczańska, Natalia; Olejnik, Anna; Majcher, Małgorzata; Szwengiel, Artur; Wolko, Łukasz; Juzwa, Wojciech (2020-yil iyun). „Studies on the anti-proliferative and anti-quorum sensing potentials of Myrtus communis L. essential oil for the improved microbial stability of salmon-based products“. LWT. 127-jild. 109380-bet. doi:10.1016/j.lwt.2020.109380. {{cite magazine}}: sana kiritilishi kerak boʻlgan parametrga berilgan qiymatni tekshirish lozim: |date= (yordam)

[6] „RHS Plantfinder - Myrtus communis“. Qaraldi: 10-aprel 2018-yil.

[7] „RHS Plantfinder - Myrtus communis subsp. tarentina“. Qaraldi: 10-aprel 2018-yil.

[8] „AGM Plants - Ornamental“. Royal Horticultural Society (2017-yil iyul). Qaraldi: 10-aprel 2018-yil.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]