Namangan viloyati tarix va madaniyat davlat muzeyi
Namangan viloyati davlat tarix va madaniyat muzeyi – Turkiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasining 1918-yil 19-apreldagi [1] qaroriga asosan dastlab 1-maktab binosida fizika fanini chuqur o'rganish uchun labaratoriya shaklida tashkil etilgan.
| Namangan viloyati davlat tarix va madaniyat muzeyi | |
|---|---|
| |
| Asos solingan sana | 1918-yil |
| Joylashuvi | Nodim Namongoniy ko'chasi, 41, Namangan shahri |
| Direktor | Ibrohimjon Yunusovich Yusupov |
Muzey tarixi tahrir
Muzey faoliyatini yanada rivojlantirish maqsadida Turkiston oqsoqollar kengashining 1920-yil 20-avgustdagi qaroriga asosan Namangan shahri markazidagi savdogar Hamdam Qalandarovning do‘koni binosi muzey uchun ajratiladi.[2] 1922-yilda muzey eksponatlari soni 2,000 taga yetdi. Shaharliklar tarixiy ashyolarni yig‘ishda qo‘llaridan kelgancha yordam berishdi. 1923-yilda muzeyda zoologiya, mineralogiya, anatomiya, numizmatika va o'quv qurollari bo'limlari faoliyat ko'rsatgan. Muzeyni yangi eksponatlar bilan boyitishga 1920-1927-yillarda Vladimir Ivanovich Ivanov, 1927-1937-yillarda Inomjon Nizombayev katta hissa qo‘shdilar. Dastlab tashkil etilgan vaqtda Namangan shahar oʻlkashunoslik muzeyi, 1934-yildan keyin tumanlararo muzey, 1938-yildan M.I.Ben-Gerari nomidagi Namangan viloyat oʻlkashunoslik muzeyi deb yuritilgan. 1920-1930-yillarda Namangan M.I.Ben-Gerari nomidagi viloyat oʻlkashunoslik muzeyi [3] koʻrgazma zallarini muntazam toʻldirib bordi. Bu davrda muzeyda to'qqizta bo'lim bo'lgan: Zoologiya, Qishloq xoʻjaligi, Paxtachilik, Ipakchilik, Agronomiya va zararkunandalarga qarshi kurash, Inqilob boʻlimi, Fotosuratlar, haykaltaroshlik va gravyuralar galereyasi, Tarix, arxeologiya boʻlimi, hunarmandchilik boʻlimlari. 1938-yilda ko'rgazma zallarini qayta jihozlash maqsadida muzey vaqtincha yopildi.
Ikkinchi jahon urushi davrida tahrir
1939-yilda tabiat, tarix, sotsialistik qurilish kafedralari tashkil etilib, kapital qurilish ishlari tugallangach, ular oʻz faoliyatini tiklay boshladilar. 1940-yilda ko'rgazmalar soni 10,000 tani tashkil etdi. Unda mamlakat tabiati, tarixiy obidalari, me’morchiligi, amaliy san’ati, tibbiyoti va madaniy hayotini aks ettiruvchi eksponatlar o‘rin olgan. 1941-yilda Ikkinchi jahon urushi tufayli muzey 1943-yilgacha vaqtincha yopildi. 1943-yil 8-sentabrda O‘zbekiston Oliy Kengashining Namangan viloyatini tashkil etish bo‘yicha tashkiliy qo‘mitasi Namangan shahrida viloyat o‘lkashunoslik muzeyini qayta ochish to‘g‘risida qaror qabul qildi.
Urushdan keyingi faoliyati tahrir
1945-yilda viloyat oʻlkashunoslik muzeyi 4 ta boʻlim bilan tiklandi. 1970-yildan boshlab muzeyning ilmiy xodimlari etnografik ma’lumotlar va eksponatlar to‘plamini kengaytirdi. Natijada Namangan viloyatiga rahbarlik qilgan, frontda qahramonlik ko‘rsatgan ko‘plab insonlar haqida ma’lumotlar to‘plandi. 1971-1976 va 1978-1979-yillarda Ikromjon Akbarov rahbarligida oʻtgan yillardagi yutuqlar inobatga olinib, muzey 1976-yilda ikkinchi toifadagi muzeylar qatoriga kiritilgan [4] . 1979-1986-yillarda muzey direktori bo‘lgan Hamidxon Dadaboyev davrida muzeyga yangi mos bino qurish masalasi kun tartibiga qo‘yilgan edi. Qurilish ishlari 1986-yilda boshlangan va bino 1987-yil oxirida qurib bitkazilgan [5] . Bino 3 qavatli, umumiy maydoni 53,201 kvadrat metr, ko'rgazma maydoni 1,700 kvadrat metr, fond zallari 520 kvadrat metrni tashkil etadi. 1987-yilda O‘ktamjon Rustamov rahbarligida yangi binoga ko‘chirildi. 1988-yil 22-aprelda Namangan shahrining Nodim Namongoniy ko‘chasida yangi binoning ochilish marosimi bo‘lib o‘tdi.
Mustaqillik yillarida tahrir
Xodimlarning ishtiyoqi va samarali mehnati tufayli muzey 1998-yilda birinchi darajali muzeylardan biriga aylandi. Shu yili muzey direktori Saidaxon Muhammadiyeva rahbarligida 2-qavatdagi tabiat bo'limini jihozlash ishlari boshlandi. To‘ra Ashurov rahbarligidagi viloyat Rassomlar uyushmasi rassomlar guruhi viloyat tabiatini ochib berish maqsadida ko‘rgazma zallarini o‘ziga xos tarzda bezatdi. Keyingi yillarda tabiat bo‘limini viloyatimiz tabiati, o‘simlik va hayvonot dunyosi, turli mavzularga oid diagramalar va vitrinalar bilan jihozlash bo‘yicha Erkin Qoraboyev rahbarligidagi ilmiy kadrlar bo‘limlari beqiyos xizmat qildi. Ibrohimjon Yusupov 2004-yil avgust oyida Namangan viloyati o‘lkashunoslik muzeyi direktori etib tayinlandi. O‘sha kundan boshlab muzeyning ilmiy salohiyatiga keskin o‘zgarishlar kiritilib, muzey taraqqiyoti rivojlanish bosqichiga yetdi. Jumladan, 2004-2008-yillarda Namangan viloyatining tarix, etnografiya, sport, Namangan shahri, mustaqillik yillarida Namangan adabiy muhiti ko‘rgazma zallari talablardan kelib chiqib rejalashtirilgan tematik ko‘rgazma rejasi asosida jihozlandi. Shu yillarda bu ishlarni amalga oshirishda tarix fanlari nomzodi, dotsent Erkin Mirzaaliyev, Latifa Ahmadaliyeva, mutaxassis tarixchi Erkin Qoraboyev, Nigora Mo‘minovalar faollik ko‘rsatdilar. 2004-yildan boshlab muzey xodimlari tomonidan ilmiy salohiyatga e’tibor kuchaydi, “Tarix va ma’naviyat ko‘zgusi”, “Namangan viloyati me’moriy yodgorliklari” kitoblari Namangan, Farg‘ona va Toshkent shahar bosmaxonalarida 3 yil davomida ming nusxadan ortiq nashr etildi. Namangan viloyati hokimining 2012-yil 15-iyundagi 220-son qarori asosida Kosonsoy tumani tarix muzeyi (1980-1995-yillarda Tarix, mehnat va harbiy shon-sharaf muzeyi, 1996-2012-yillarda Kosonsoy tuman xalq muzeyi, 2012-2017-yillarda Kosonsoy tumani oʻlkashunoslik muzeyi) Namangan viloyati tarix va madaniyat davlat muzeyiga shoʻba korxona sifatida biriktirildi. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 11-dekabrdagi 975-son qaroriga asosan Namangan muzeyining nomi “Namangan viloyati tarix va madaniyat davlat muzeyi” deb o‘zgartirildi[6]. Namangan viloyati tarixi va madaniyati muzeyi tarkibiga tarix, tabiat, adabiyot, san’at, g‘azna, xotira va qadrlash, ma’naviyat bo‘limlari kiradi. 2-3-qavatlar ko‘rgazma zallari bo‘lib, ularda Namangan viloyati tarixi, tabiati, adabiyoti va san’atini aks ettiruvchi eksponatlar asosida ko‘rgazmalar tashkil etiladi.
Nomlanishi tahrir
- 1920-yil – Namangan shahar oʻlkashunoslik muzeyi
- 1934-yil – Tumanlararo muzey
- 1938-yil – M.I.Ben-Gerari nomidagi Namangan viloyat oʻlkashunoslik muzeyi
- 1943-yil 8-sentyabrdan – Namangan viloyati o‘lkashunoslik muzeyi
- 2017-yil 11-dekabrdan hozirgi kunga qadar – Namangan viloyati tarix va madaniyat davlat muzeyi
Muzey logotipi
Muzey rahbarlari tahrir
- 1920-1927-yillarda – Vladimir Ivanovich Ivanov
- 1927-1937-yillarda – Inomjon Nizombayev
- 1941-yildan 1943-yilgacha vaqtincha yopildi
- 1943-yilda qayta ochildi
- 1971-1976 va 1978-1979-yillarda Ikromjon Akbarov
- 1979-1986-yillarda – Hamidxon Dadaboyev
- 1987-1998-yillar – O‘ktamjon Rustamov
- 1998-yildan – Saidaxon Muhammadiyeva
- 2004-yil avgust oyidan – Ibrohimjon Yunusovich Yusupov
Mavjud bo'limlar tahrir
Bugungi kunda Namangan viloyati tarixi va madaniyati muzeyi tarkibida
- tarix
- tabiat
- adabiyot
- san’at
- g‘azna
- xotira va qadrlash
- ma’naviyat bo‘limlari mavjud.
Manbalar tahrir
- ↑ Мирзаалиев Э. Наманган вилоят ўлкани ўрганиш музейи : кеча ва бугун. – Фарғона. Фарғона нашриёти, 2010. – Б. 10.
- ↑ Каримов И. И. Музей тарихига бир назар // Маданият.– Тошкент, 2019 йил, 12 сентябрь.– №37
- ↑ Mikhail Isaevich Ben-Gerari nació en 1892 en Derbent (Dagestan) en la familia de Yashaige Ravinnovich. Tras estudiar en Polonia, regresó a su país y trabajó como profesor entre 1915 y 1922. Al mismo tiempo, escribe poemas y dramas poéticos. Se establecerá un nuevo teatro en Daguestán y se presentarán obras traducidas de otros idiomas. Ben-Gerari es el editor de Kadima (Adelante) y Shaharit (Amanecer), los primeros periódicos publicados por Shayari. En 1927, publicó un libro de texto llamado "Mountain Flower" para nuevas escuelas.
- ↑ Мирзаалиев Э. Наманган вилоят ўлкани ўрганиш музейи : кеча ва бугун. – Фарғона. Фарғона нашриёти, 2010. – Б. 18.
- ↑ Мирзаалиев Э. Наманган вилоят ўлкани ўрганиш музейи : кеча ва бугун. – Фарғона. Фарғона нашриёти, 2010. – Б. 22.
- ↑ https://lex.uz/uz/docs/-3451889