Nilometr

Nilometr yil davomidagi suv toshqini mavsumida Nil daryosining suvini balandlik darajasini oʻlchash uchun ishlatiladi. Misrda tirsak birligida sozlangan nilometrlarning uchta asosiy turi mavjud:

Vertikal ustun
Nil daryosiga olib boradigan zinapoya
Quduqli chuqur quduq

Agar suv sathi past boʻlsa, oziq-ovqat ham kamroq boʻlar, agar suv sathi juda baland boʻlsa, bu ham halokatli boʻlar edi. Unumdor tuproqqa ega boʻlish uchun va dalalar uchun suv toshqini qanchalik muhim ekanligini koʻrsatadigan oʻziga xos belgi bor edi^[1].

Iyul va noyabr oylari orasida Misr orqali oʻtadigan Nil daryosi qirgʻoqlarini buzib yubordi. qoʻshni suv toshqinlarini qoplagan edi. Suvlar taxminan sentyabr va oktyabr oylarida kamaydi va ekin maydonlari ustida qora loydan iborat juda unumdor loy qodiqlari qoldirdi.

Qadimgi misrliklar oʻz yillarini ajratgan uch fasldan biri Axet yoki toshqinlar mavsumi edi.

Yillik suv toshqini Misr tsivilizatsiyasi uchun katta ahamiyatga ega edi. Kuchli boʻlmagan suv toshqini qishloq xoʻjaligi rivojlanishini uchun muhim omil edi; Biroq, odatdagidan koʻra kamroq boʻlgan suv toshqinlari ocharchilikka olib kelar, ammo suv toshqinlarini koʻp boʻlishi xuddi shunday halokatli boʻlib, toshqin tekisliklarda qurilgan inshoatlarni koʻp qismini yuvib ketar edi. Milodiy 622-999 yillardagi yozuvlar shuni koʻrsatadiki, yillarning 28 foizi suvga choʻmish darajasi kutilganidan past boʻlgan.^[1]

Keyingi suv toshqini hajmini bashorat qilish qobiliyati qadimgi Misr ruhoniylarining sirining bir qismi edi.

Nilometr uchun eng oddiy dizayn daryo suviga botgan vertikal ustun edi. Suvning chuqurligini koʻrsatadigan belgilangan daraja mavjud. Ushbu oddiy koʻrinishnià Qohira markazidagi Al -Ravda orolida hali ham koʻrish mumkin.^[1]

Nilning suvini hajmini oʻlchashning yana bir yoʻli pastki suvga olib boradigan bir guruh zinapoyalardan iborat edi. Asvandagi Bu joy Misr tarixida ham alohida ahamiyatga ega boʻlgan.

Foydalanilishi tahrir

Nilometrlar fir’avnlar hukumdorligi davrida paydo boʻlgan boʻlsa-da, ulardan keyinchalik Misrda hukmronlik qilganlar ham foydalanganlar. Nilomertlarning baʼzilari Rim davrida qurilgan.

XX asrga kelib Nilning yillik suv toshqlari sezilarli darajada kamayadi, keyin esa Asvan toʻgʻonining qurilishi bilan butunlay toshqinlar toʻxtaydi. Asvanni baland toʻgʻonlari Misr va uning qishloq xoʻjaligiga hamda nilomertga ham katta taʼsir oʻtkazadi.

Manbalar tahrir

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Brian Fagan. The Great Warming: Climate Change and the Rise and Fall of Civilizations. Bloomsbury Publishing, 1 August 2010 — 167 bet. ISBN 978-1-59691-780-4.

[Fagan20104-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Brian Fagan. The Great Warming: Climate Change and the Rise and Fall of Civilizations. Bloomsbury Publishing, 1 August 2010 — 167 bet. ISBN 978-1-59691-780-4.

[1]