Oʻsh sadosi
Bu maqolada manbalar <ref></ref> teglariga olinmagan yoki umuman koʻrsatilmagan. |
Oʻsh sadosi (Echo osha) — Qirgʻizistonning Oʻsh viloyatida nashr etiladigan oʻzbek tilidagi viloyat gazetasi. Bu Qirgʻizistondagi eng qadimgi gazetalardan biridir.
| oʻzbekcha: Ўш садоси | |
|---|---|
| Turi | Ijtimoiy-siyosiy |
| Formati | A4 |
| Asos solingan | 1932-yil |
| Tili | Oʻzbek tili |
| Bosh ofisi | Oʻsh (shahar), Qurmonjon dodxoh koʻchasi, 224 |
| Vebsayt | http://www.osh-sadosi.kg/ |
Gazeta 1932-yil 12-aprelda „kommunist“ nomi bilan tashkil etilgan. Birinchi muharrir Murodxon Sobirov edi. 1938-yilda gazeta „yogʻ suti uchun“ (paxta uchun), 1940-yilda esa „Lenin yoʻli“ (Lenin yoʻli) deb nomlandi. 1957-yilda gazeta Qirgʻiziston SSR KP Markaziy qoʻmitasining bosma organiga aylandi va uning tahririyati Frunze shahriga koʻchirildi. Nom „Qirgʻiziston haqiqati“ ga oʻzgartirildi. Biroq, 1960-yilda gazeta Oʻsh shahrida yana nashr etila boshlandi va unga „Lenin yoʻli“ nomi qaytarildi. 1992-yil oktyabr oyida gazeta „Oʻsh sadosi“ deb oʻzgartirildi.
Tarixi
tahrirOʻsh viloyati „Oʻsh sadosi“ gazetasi Qirgʻizistonning eng qadimgi nashrlaridan biridir. Gazeta oʻtgan asrning oʻttizinchi yillarida tashkil etilgan. Qirgʻiziston janubidagi birinchi bosma nashr „Oʻsh sadosi“ dastlab lotin tilida „Kommunist“ nomi bilan nashr etilgan. U kolxoz qurilishi va madaniy inqilob belgisi ostida shakllangan. Oʻsha davrda Qirgʻiziston partiya tashkiloti davriy matbuotni rivojlantirish choralarini koʻradi. Bu borada muhim qarorlar qabul qilinadi.1930-yil 1-yanvardan boshlab Turkiston sotsialistik respublikalarining barcha davriy nashrlari lotin tiliga tarjima qilindi. Oʻsh bosmaxonasi yangi mashinalar va tegishli shriftlarni ham sotib oldi.
1932-yil 3-aprelda Oʻsh viloyati Aravan-Burinskiy partiya okrug qoʻmitasiga Frunze shahridan (hozirgi Bishkek) Telegramma keldi. Unda viloyat partiya tashkiloti byurosi janubda „Kommunist“ gazetasini oʻzbek tilida nashr etishga qaror qilgani haqida xabar berilgan edi. 1932-yil 12-aprelda Oʻsh shahar bosmaxonasida „kommunist“ gazetasining birinchi soni 3000 nusxada nashr etildi. Shunday qilib, Qirgʻizistonda birinchi oʻzbek tilidagi gazeta paydo boʻldi. Gazeta Aravan-burin tuman partiya qoʻmitasi va shu bilan birga viloyat partiya tashkilotining bosma organi boʻlgan. Hozirgi „Oʻsh sadosi“ ushbu nashrning bevosita vorisi hisoblanadi.
„Kommunist“ gazetasining birinchi muharriri oʻshlik Murodxon Sobirov edi. Shuningdek, u Tojikistonda shu kungacha oʻzbek tilida nashr etiladigan gazetaning asoschisi va birinchi muharriri boʻlib, dastlab u „Qizil Tojikiston“ nomi bilan nashr etilgan.
1934-1935 -yillarda „Kommunist“ gazetasi tahririyati jamoasini Karimjon Ishoqov boshqargan. Bungacha u Toshkentda nashr etilayotgan „Sharq haqiqati“ respublika gazetasining mas’ul kotibi, Aravon-burin tuman ijroiya qoʻmitasining mas’ul kotibi, Oʻsh viloyat partiya qoʻmitasining instruktori boʻlgan. "Oʻsh sadosi"ni shakllantirish jarayoni qiyin davrda yuz berdi. Mamlakatning oʻsha paytdagi hukumati paxta monokulturasi siyosatini olib borgaan paytlar edi.
1938-yilda" Kommunist" ikki sahifada, a-4 formatida, boshqacha qilib aytganda, „Pravda“ gazetasining chorak qismida nashr etildi. Oʻsha yilning avgust oyida Qirgʻiziston SSR tarkibida Oʻsh viloyati tashkil etildi. Partiyaning qarorlari va koʻrsatmalari bilan rus, qirgʻiz va oʻzbek tillarida nashrlarni tashkil etish ishlari boshlandi. Natijada Oʻsh viloyatida „Lenin yoʻli“ rus tilidagi gazetasi, qirgʻiz tilida „Qirgʻiziston bolshevigi“ va oʻzbek tilida „Pahta uchun“ gazetalari tashkil etildi. Shunday qilib, „Kommunist“ „Pahta 'uchun“ ga aylandi. Gazetaning yangi nomi (soʻzma-soʻz tarjimada-paxta uchun), yuqorida aytib oʻtilganidek, paxta monokulturasi siyosatidan kelib chiqqan.
„Pahta uchun“ning birinchi soni 1938-yil 3-oktyabrda chiqqan. Ushbu nom ostida gazeta 1940-yil avgustgacha nashr etilgan. Keyinchalik u „Lenin yoʻli“ nomi bilan chiqa boshladi.
1940-yil iyul oyida Qirgʻiziston Kommunistik partiyasining Markaziy qoʻmitasi „Viloyat gazetalari tarmogʻi toʻgʻrisida“ qaror qabul qildi. Ushbu qaror asosida Oʻsh viloyat partiya qoʻmitasi „Viloyat gazetalarini birlashtirish toʻgʻrisida“ qaror qabul qildi. „Lenin yoʻli“ gazetasining nomlangan qaroriga koʻra, „Qirgʻiziston bolsheviklari“ va „Pahta uchun“ uchta tilda bitta gazeta bilan chiqa boshladilar. Gazeta Qirgʻiziston Kommunistik partiyasi va viloyat deputatlar Kengashining Oʻsh viloyat va shahar qoʻmitalarining organi edi.
Ushbu formatda gazeta 1943-yilgacha nashr etilgan. 1943-yil 6-mayda Qirgʻiziston Kommunistik partiyasi Markaziy qoʻmitasi „Oʻsh, Jalolobod va Issiq-koʻl viloyatlarida qirgʻiz tilida mustaqil viloyat gazetalarini tashkil etish toʻgʻrisida“qaror qabul qildi. Oʻsh viloyatida „Lenin yoʻli“ va „Lenin zholu“ gazetalari nashr etila boshlandi. Gazetaning oʻzbek tilida chiqarilishi toʻxtatildi. U deyarli 15 yildan beri chiqmagan. 1957-yil 1-yanvarda nashr etilgan „Qirgʻiziston haqqati“ gazetasi — Qirgʻiziston Kommunistik partiyasi Markaziy qoʻmitasi, Qirgʻiziston SSR Oliy Kengashi va Respublika Vazirlar Kengashining bosma organi respublikaning oʻzbek aholisi uchun muhim maʼlumot manbai boʻldi. Gazetaning birinchi soni 20 ming nusxada chop etildi. Respublika gazetasi sifatida „Qirgʻiziston xakikati“ toʻrt yil davomida nashr etilgan, shundan soʻng u Oʻsh shahriga koʻchirilgan.
Sovet Ittifoqi Kommunistik partiyasi Markaziy qoʻmitasining 1959-yil 31-iyundagi qarori bilan bir qator davriy nashrlar toʻxtatildi. Ushbu qarorning 4-moddasida: „Oʻsh viloyatida (hozirgi Jalolobod va Botken viloyatlari ushbu viloyatning bir qismi boʻlgan) oʻzbeklarning katta qismi yashayotganini hisobga olib, Qirgʻiziston SSR Kommunistik partiyasi Markaziy qoʻmitasining“ Qirgʻiziston haqiqati" gazetasini Oʻsh viloyat gazetasiga aylantirish taklifini qabul qiling. Uning oldingi formati va chiqish chastotasi. Shu bilan birga, Qirgʻiziston haqiqati respublika nashri sifatida bir yildan koʻproq vaqt davomida nashr etishda davom etdi, chunki Oʻsh shahrida nashrni nashr etish uchun tayyorgarlik ishlarini olib borish kerak edi. Oʻsh viloyat gazetasining „Lenin yoʻli“ nomli birinchi soni 1960-yil 1-avgustda nashr etilgan. 1965-yilda Odiljon Obidov gazeta bosh muharriri oʻrinbosari boʻldi. Bir yildan soʻng bosh muharrir boʻlib, u 27 yil davomida ushbu gazeta tahririyatiga rahbarlik qildi. Uning faoliyati yillarida, ayniqsa oʻtgan asrning saksoninchi yillarida nashrning kadrlar tarkibi mustahkamlandi, oliy maʼlumotli yoshlar keldi. Xodimlar soni 50 dan oshdi va gazetaning tiraji 50-53 ming nusxani tashkil etdi. Bu gazeta tarixidagi eng koʻp „tirajli“ davri edi. U haftasiga 5 marta bosilib chiqqan.
1991-yil oktyabr oyida Oʻsh viloyat Kengashining sessiyasi „Lenin yoʻli“ viloyat gazetasi nomini oʻzgartirish toʻgʻrisida qaror qabul qildi. Bundan buyon u „Oʻsh sadosi“ deb nomlana boshladi.
1993-yilda Abdugʻani Abdugʻafurov gazetaning bosh muharriri etib tayinlandi. Ushbu lavozimda u 2003-yilgacha ishlagan. 2003-yildan 2005-yil maygacha gazetani Azizillo Urinboyev boshqargan. Keyingi yillarda, 2013-yil aprel oyigacha Bosh muharrir Muhammadsoli Ismoilov edi. Oʻsha yilning avgustigacha Ahmadjon Muhammadjonov bosh muharrir vazifasini vaqtincha bajargan. 2013-yil avgust oyida Akromjon Boboyev „Oʻsh sadosi“ viloyat gazetasining bosh muharriri lavozimiga tayinlandi. 2017-yil 12-aprelda Sohiba Shakirova gazetaning bosh muharriri etib tayinlandi. 2017-yil 12-aprelda mamlakatdagi eng qadimgi „Oʻsh sadosi“ gazetasi oʻzining 85 yilligini nishonladi.
Yana qarang
tahrirAdabiyotlar
tahrir- "Летопись периодических и продолжающихся изданий: Новые, переименованные и прекращенные изданием журналы и газеты". Москва: Книга, 1989 — 271, 301-bet. ISBN 978-5-7132. (rus.)
- История Киргизстана 20 век. Бишкек: "Киргизстан", 1998 — 343-bet. (rus.)
- История развития и современное состояние СМИ в Кыргызстане: результаты исследования. Бишкек: АО "Салам", 2002 — 109, 189, 209-bet. (rus.)
- ООН в зеркале СМИ: материалы научно-практической конференции, Бишкек, 23 октября 2006 г. Бишкек: КРСУ, 2006 — 139, 150-bet. (rus.)
- Ош-2007: наше первое киргизское лето. Екатеринбург: Издательские решения, 2016. ISBN 978-5-4483-1590-9. (rus.)
- "Во имя процветания Кыргызстана" Энциклопедическое издание о выдающихся узбеках Киргизии. Ош: "Ризван", 2017. ISBN 978-9967-18-344-5. UDK 351/354. BBK 66,3(2Ki). (uzb.), (rus.) i (kirg.)