Oʻrinboy Rahmonov

Ўринбой Шерғозиевич (Раҳмонбердиевич) Раҳмонов
Asl ismi	рус. Рахманов Урунбай Рахманбердиевич
Tugʻilishi	4(17).03.1910; Oʻsh shahrida
Vafoti	5.10.1980; Oʻsh shahrida
Fuqaroligi	SSRI →
Turmush oʻrtogʻi	Tursunxon Toʻychiboyeva 1918 - 19.05.1954 Andijon shahrida tugʻilgan.
Ota-onasi	Rahmonberdi Madazimov - davlat arbobi, Qirgʻiziston janubidagi teatr harakatining asoschisi, Bobur nomli Oʻsh Davlat akademik oʻzbek musiqali drama teatrining asoschisi va tashkilotchisi, yozuvchi.Bibihon 1884 - 26.03.1922 Tojikistonning Oʻratepa shahrida tugʻilgan.
Bolalari	Dildorbek hoji (11.03.1941), Diloromxon (25.09.1943), Davlatbek (1.07.1949-6.03.2006), Darvishbek polvon (8.04.1952), Bahridilxon (17.04.1954), Donishbek (2.02.1957), Dilfuzaxon (27.01.1960), Stalin (1.03.1962), Mahfuzaxon (16.11.1964), Dilraboxon (1.03.1971).

Oʻrinboy Rahmonov (1910—1980) — Bobur nomli Oʻsh Davlat akademik oʻzbek musiqali drama teatrining asoschisi, badiiy rahbari, artist va shoir, Qirg'iziston madaniyati va sanʼati rivojiga katta hissa qoʻshgan.

Mundarija

1 Hayot yoʻli
2 Oʻrinboy Rahmonovning Oʻsh shahar Bobur nomli teatr sahnasida rollar ijro etgan asarlar roʻyxati
3 Yozgan kitobi
4 Teatr sanʼatkorining xotirasi
5 Adabiyotlar
6 Manbalar
7 Havolalar

Hayot yoʻliTahrirlash

Oʻrinboy Rahmonberdiyevich Rahmonov 1910 yili Oʻsh shahrining Shayxlar mahallasida tugʻilgan. Otasi Qirgʻizistonda teatr harakatining asoschisi, Bobur nomli Oʻsh Davlat akademik oʻzbek musiqali drama teatrining asoschisi va birinchi direktori, badiiy rahbari, rejissyori Oʻshda taniqli arbob Rahmonberdi Madazimov boʻlgan. Oʻrinboy Rahmonov 17 yoshga toʻlganda, dadasi tashkil etgan Oʻsh oʻzbek drama teatrida ijodiy faoliyatini 1927 yildan boshladi. Teatrni tashkil etish va tuzish birinchi yillarida qoʻshimcha oʻnta vazifalarini bajargan: artist, rejissyor yordamchisi, xonanda, sozanda, dramaturg, grimchi, rassom, suflyor, shoir, kichkina pesalar va qoʻshiqlar uchun sheʼrlar yozgan. Ushbu qoʻshiqlarga oʻsha paytlarda birinchi ayol raqqosa Roziya Moʻminova lapar aytib raqsga tushgan. 1934 yil avgust oyida yetmish kishidan iborat teatr jamoasi safida Oʻrinboy Rahmonov Leningrad shahriga gastrolga bordi. Teatr repertuari „Farhod va Shirin“, „Layli va Majnun“ kabi oʻzbek asarlaridan iborat edi. Ammo leningradlik sanʼat shinavandalari ularni shu qadar qizgʻin, shu qadar samimiy kutib oldilarki, ozgina muddatga moʻljallangan gastrol salkam bir oy davom etdi. Ijodiy jamoa korxonalarda, oʻquv yurtlarida, afsonaviy „Avrora“ kreyserida ijodiy uchrashuvlar oʻtkazishdi, 22 ta konsert berishdi. Gastrol soʻnggida artistlarni Leningrad viloyati partiya qoʻmitasining birinchi kotibi Sergey Kirov qabul qildi va oʻynalgan spektakllar, konsertlar leningradliklarda chuqur taassurot qoldirganini alohida taʼkidladi. Qabul marosimida Oʻrinboy Rahmonov ham ishtirok etdi va suhbat tugagach, teatr jamoasi bilan birga S.M.Kirov bilan rasmga tushdi. 1937 yili S.M.Kirov vafot etgandan soʻng, teatr uning nomi bilan ataldi.

1934 yili Toshkentda ilgʻor paxtakorlarning slyoti oʻtkazildi. Slyotda konsert berish uchun Oʻzbekiston Markaziy ijroiya qoʻmitasining raisi Yoʻldosh Oxunboboyevning taklifi bilan teatri Toshkentga ijodiy safarga ketdi. Slyot qatnashchilari hofiz Abdulla taroq Fayzullayev, artistlar Oʻrinboy Rahmonov, Tojixon Hasanova, Roziyaxon Moʻminova, Laylixon Moidova, Qodirjon Hamidov, Gʻulomjon Isroilovlarning chiqishlarini zoʻr olqishlar bilan kutib oldilar. 1934 yili teatr Moskvaga ham gastrolga borib keldi. 26 may-4 iyun 1939 yili Moskvadagi qirgʻiz sanʼati birinchi dekadasida qatnashib keldi va M.I.Kalinin bilan uchrashdi. 1939 va 1940 yillari Oʻrinboy Rahmonov^[1] teatr jamoasi bilan birga Bishkekka (Frunzega) gastrolga bordi^[2]. teatr jamoasi bilan birga Bishkekka (Frunzega) gastrolga bordi.

Ikkinchi jahon urushi boshlanganidan soʻng, koʻplab teatr aktyorlari oʻz ixtiyori bilan frontga ketishdi. Oʻrinboy Rahmonov urush maydonida jiddiy yaradorlanib, Oʻshga yuborildi va teatrning badiiy rahbari etib tayinlandi va u 1949 yilgacha teatrga rahbarlik qildi. Ikkinchi jahon urushi davrida teatr sanʼatkorlari oʻzlarining Vatan oldidagi burchlarini chuqur his etib, frontda boʻlib, soldatlarga madaniy xizmat koʻrsatdilar. Oʻrinboy Rahmonov, Tojixon Hasanova, E.Boʻtayeva, M.Otaboyevlar jangchilarni mardlikka, qaxramonlikka undadilar. Shu yillarda Oʻrinboy Rahmonov tomonidan Komil Yashinning „Boʻron“, „Oʻlim bosqinchilarga!“, Sobir Abdullaning „Qurbon Umarov“, Uygʻunning „Hayot qoʻshigʻi“, Bil-Belotserkovskiyning „Chegarachilar“, Korneychukning „Front“ asarlarini sahnaga qoʻyib, teatr jamoasi mehnatkashlarni harbiy vatanparvarlik ruhida tarbiyalashga munosib hissa qoʻshdilar.

Ijodiy jamoaning kamolotga erishuvida Oʻrinboy Rahmonov tomonidan Hamzaning „Boy ila xizmatchi“, „Maysaraning ishi“, K.Trenyovning „Lyubov Yarovaya“, Shillerning „Makr va muhabbat“, Sobir Abdullaning „Tohir va Zuhra“, Oʻrdubodiyning „Besh soʻmlik kelin“, Hurshidning „Farhod va Shirin“, Komil Yashinning „Gulsara“, Uygʻunning „Navbahor“, „Oltinkoʻl“ asarlarini sahnalashtirilishi alohida bosqich boʻldi.

Oʻriboy Rahmonov Oʻsh oʻzbek drama teatrida 1927-1949 yillari, 1949-1952 yillari Qizilqishloq qishloq Kengashi masʼul kotibi, raisi vazifasini bajaruvchi, 1952-1965 yillari Qizilqishloqning „Eshonguzar“ masjidi oldidagi eski pochtasida boshliq, 1965 yildan savdo sohasida ishladi. Oʻrinboy Rahmonov 1949 yili teatrdan ketib, boshqa ishga oʻtsada, lekin shtatdan tashqari, ishdan keyin 1958 yilgacha rollar ijro etdi. Tomoshabinlarga va tanqidchilarga nemis ofitseri, „5 soʻmlik kelin“dagi ota va boshqa dramalardagi oʻynagan bosh rollari yoqqan. Abdugʻani Abdugʻofurovning fevral 2010 yilda nashr etilgan „Oʻshning akademik teatri“ kitobining 1 va 3 betlarida Oʻrinboy Rahmonovning Bobur nomli Oʻsh oʻzbek akademik musiqali-drama teatrining tashkil etishda va faoliyat koʻrsatishdagi xizmatlari aks ettirilgan va 1940 yildagi teatr afishasidagi ismi-sharifi aktyorlar roʻyxatida № 19 (42 betda) aks ettirilgan. Oʻrinboy Rahmonov boʻsh vaqtlarida Oʻsh va Sulaymon togʻi goʻzalligi xaqida koʻplab sheʼrlar yozgan, toʻrttasi roʻznomalardan chiqqan^[3]. Oʻrinboy Rahmonovning koʻp urugʻlari sanʼatkor, shoir boʻlishiga asosiy sabab shoir Xoʻjanazar Huvaydo (1704-1780 yillar) qarindoshi boʻlgan. Qariganda Sulaymon togʻidagi Bobur hujrasini qarab yurgan va obod etgan, toqqa har chiqqanida ikki paqir suv olib chiqib, ekkan koʻchatlarini sugʻorgan. Oʻn ikkita farzandni tarbiyalagan. Toʻngʻich farzandi Dildorbek hoji Rahmonov ham Bobur nomli teatrda artist boʻlib ishlagan, uchta kinofilmda epizodik rollar oʻynagan. Yana bir oʻgʻli Darvishbek polvon Rahmonov otasiga oʻxshab oʻzini umrini sanʼatga bagʻishladi. Toshkent viloyati, Yangiyoʻl tumanidagi "Qaldirgʻoch" namunali sirk truppasi asoschisi va badiiy rahbari lavozimida ishlaydi^[4]. Oʻrinboy Rahmonov 5 oktyabr 1980 yili vafot etgan, qabri Oʻsh shahrining Sulaymon togʻida joylashgan „Goʻdak mozor“ qabristonida.

Oʻrinboy Rahmonov Oʻsh viloyati, Oʻsh shahar, Qorasuv tumani kengashlari deputati, Qizilqishloq qishloq kengashi deputati boʻlib bir necha marta saylangan.

Oʻrinboy Rahmonovning Oʻsh shahar Bobur nomli teatr sahnasida rollar ijro etgan asarlar roʻyxatiTahrirlash

God	Nazvaniye	Originalnoye nazvaniye oʻzb. {{{1}}}	Avtor
1927	Druzya	Oʻrtoqlar	K.Yashin
1928	Vnutri	Ichkarida	K.Yashin
1929	Xalima	Halima	Gʻulom Zafariy
1929	Aji-aji	Aji-aji	K.Yashin
1930	Istorii na xlopkovom pole	Paxta shumgʻiyalari	Umarjon Ismoilov
1931	Jenitba	Uylanish	N.V. Gogol
1932	Perevodchik	Tilmoch	Mannon Uygur
1933	Аршин мал алан	Arshin mol olon	Gadjibekov
1934	Revizor	Revizor	N.V. Gogol
1935	Istoriya zagovorila	Tarix tilga kirdi	Nazir Safarov, Ziyo Said
1935	Sojjyom	Yondiramiz	K.Yashin
1936	Vmesto smerti	Oʻlim oʻrniga	J. Turusbekov
1936	Lyubov Yarovaya	Lyubov Yarovaya	K. Trenyov
1936	Komsomolskiy vzvod	Komsomol vzvodi	Tojizoda
1937	Obman i lyubov	Makr va muhabbat	Shiller
1937	Farxad i Shirin	Farhod va Shirin	Xurshid
1938	Слуга двух господ	Ikki xoʻjayinga bir qul	K.Goldoni
1938	Sablya Uzbekistana	Oʻzbekiston qilichi	Sobir Abdulla
1939	Pogranichniki	Chegarachilar	Bill-Belotserkovskiy
1939	Bay i batrak	Boy ila xizmatchi	Hamza
1939	Taxir i Zuxra	Tohir va Zuhra	Sobir Abdulla
1940	Xolisxon	Xolisxon	Hamza
1940	Buran	Boʻron	K.Yashin
1941	Gulsara	Gulsara	K.Yashin i M.Muxamedov
1941	Leyla i Madjnun	Layli va Majnun	Xurshid
1941	Kurban Umarov	Qurbon Umarov	Sobir Abdulla
1942	Smert zaxvatchikam!	Oʻlim bosqinchilarga!	K.Yashin
1942	Prodelki Maysari	Maysaraning ishi	Hamza
1942	Front	Front	Korneychuk
1943	Davron ata	Davron ota	Sobir Abdulla
1943	Zafar	Zafar	Umarjon Ismoilov
1944	Nurxon	Nurxon	K.Yashin
1944	Nevesta za 5 som	Besh soʻmlik kelin	Oʻrdubodiy
1945	Pesnya jizni	Hayot qoʻshigʻi	Uygʻun
1946	Chest jenщini	Ayol nomusi	Muxtarov
1947	Vesna	Navbahor	Uygʻun
1947	Farxad i Shirin	Farhod va Shirin	Xurshid
1948	Krasniy galstuk	Qizil galstuk	K. Trenyov
1948	Pesnya jizni	Hayot qoʻshigʻi	Uygʻun
1948	Altinkul	Oltinkoʻl	Uygʻun
1949	Lepestki	Gʻunchalar	Zinnat Fatxullin
1949	Semurg	Semurgʻ	Hamid Olimjon
1950	Adolat	Adolat	Ismoil Akram
1950	Алпамыш	Alpomish	Sobir Abdulla
1951	Toktogul	Toʻqtagʻul	J. Bokonbayev
1951	Лейли и Меджнун	Layli va Majnun	Xurshid
1952	Yoriltosh	Yoriltosh	Shukur Saʼdulla
1952	Radost	Shodlik	Maxmud Raxmon
1952	Shyolkovoye syuzane	Shohi soʻzana	Abdulla Qahhor
1953	Alisher Navoi	Alisher Navoiy	Izzat Sulton
1953	Natalka Poltavka	Natalka Poltavka	N. Lisenko
1953	Nurxon	Nurxon	K.Yashin
1954	Prazdnik na pole	Dalada bayram	Shukur Saʼdulla
1954	Serdechniye sekreti	Yurak sirlari	Baxrom Raxmonov
1955	Oftobxon	Oftobxon	K.Yashin
1955	Devushka reki Gang	Gang daryosining qizi	Rabindranat Tagor
1956	Ravshan i Zulxumor	Ravshan va Zulhumor	K.Yashin
1956	Lyubov k Rodine	Vatan ishqi	Zinnat Fatxullin
1956	Sunduk sekretov	Sirli sandiq	I. Axmedov
1957	Алпамыш	Alpomish	Sobir Abdulla
1957	Yulduz	Yulduz	Samad Vurgʻun
1958	Oygul i Baxtiyar	Oygul va Baxtiyor	Hamid Olimjon
1958	Imenem revolyutsii	Revolyutsiya nomi bilan	M. Shatrov

1927 yil-K.Yashin „Oʻrtoqlar“.
1928 yil-K.Yashin „Ichkarida“.
1929 yil-Gʻulom Zafariy „Halima“, K.Yashin „Aji-aji“.
1930 yil-Umarjon Ismoilov „Paxta shumgʻiyalari“.
1931 yil-Nikolay Gogol „Uylanish“.
1932 yil-M.Uygʻur „Tilmoch“.
1933 yil-Xojibekov „Arshin mol olon“.
1934 yil-N.V.Gogol „Revizor“.
1935 yil-Nazir Safarov, Ziyo Said „Tarix tilga kirdi“, K.Yashin „Yondiramiz“.
1936 yil-J.Turusbekov „Oʻlim oʻrniga“, K.Trenyov „Lyubov Yarovaya“, Tojizoda „Komsomol vzvodi“.
1937 yil-Fridrix Shiller „Makr va muhabbat“, „Farhod va Shirin“.
1938 yil-K.Goldoni „Ikki xoʻjayinga bir qul“, Sobir Abdulla „Oʻzbekiston qilichi“
1939 yil-Bil-Belotserkovskiy „Chegarachilar“, Hamza „Boy ila xizmatchi“, Sobir Abdulla „Tohir va Zuhra“.
1940 yil-Hamza „Xolisxon“, K.Yashin „Boʻron“.
1941 yil-K.Yashin va M.Muhamedov „Gulsara“, Xurshid „Layli va Majnun“, Sobir Abdulla „Qurbon Umarov“.
1942 yil-K.Yashin „Oʻlim bosqinchilarga!“, Hamza „Maysaraning ishi“, Korneychuk „Front“.
1943 yil-Sobir Abdulla „Davron ota“, Umarjon Ismoilov „Zafar“.
1944 yil-K.Yashin „Nurxon“, Oʻrdubodiy „Besh soʻmlik kelin“.
1945 yil-Uygʻun „Hayot qoʻshigʻi“.
1946 yil-Muxtarov „Ayol nomusi“.
1947 yil-Uygʻun „Navbahor“, Xurshid „Farhod va Shirin“.
1948 yil-K.Trenyov „Qizil galstuk“, M.Uygʻun „Hayot qoʻshigʻi“, Uygʻun „Oltinkoʻl“.
1949 yil-Zinnat Fatxullin „Gʻunchalar“, Hamid Olimjon „Semurgʻ“.
1950 yil-Ismoil Akram „Adolat“, Sobir Abdulla „Alpomish“.
1951 yil-Bokonbayev „Toʻqtagʻul“, Xurshid „Layli va Majnun“.
1952 yil-Shukur Saʼdulla „Yoriltosh“, Mahmud Rahmon „Shodlik“, Abdulla Qahhor „Shohi soʻzana“.
1953 yil-Izzat Sulton „Alisher Navoiy“, Lisenko „Poltavalik Natalka“, K.Yashin „Nurxon“.
1954 yil-Shukur Saʼdulla „Dalada bayram“, Bahrom Rahmonov „Yurak sirlari“.
1955 yil-K.Yashin „Oftobxon“, Rabindranat Tagor „Gang daryosining qizi“.
1956 yil-K.Yashin „Ravshan va Zulxumor“, Zinnat Fatxullin „Vatan ishqi“, I.Ahmedov „Sirli sandiq“.
1957 yil-Sobir Abdulla „Alpomish“, Samad Vurgʻun „Yulduz“.
1958 yil-Hamid Olimjon „Oygul bilan Baxtiyor“, Shatrov „Revolyutsiya nomi bilan“.

Shuningdek koʻplab konsert dasturlarida ishtirok etgan.

Yozgan kitobiTahrirlash

„Oʻsh va Oʻratepa shaharlarini boshqargan mingboshilar avlodidan Rahmonovlarning tarixi“, 420 b, Oʻsh shahri, 2016 yil^[5].

Teatr sanʼatkorining xotirasiTahrirlash

Oʻrinboy Rahmonovning nomini abadiylashtirish maqsadida uning nomi Oʻsh viloyati, Qorasuv tumani, Qizilqishloq qishlogʻining Beshkapa mavzesi yangi cheklardagi uchta koʻchaga qoʻyildi^[6]^[7].

AdabiyotlarTahrirlash

"Ошский узбекский музыкальный драматический театр" / А. Абдугафуров. — Фрунзе: Кыргызстан, 1980. — С. 7, 11. — 59 с. 21 sm, BBK 85.4. (oʻzb.), (rus.) i (qirgʻ.)
"Ошский академический театр" / А. Абдугафуров. — Ош: "Азия Принт", 2010. — С. 1, 3, 42. — 52 с. (oʻzb.)
Qirgʻiziston ravnaqi fidokorlari энциклопедияси / Под рук. Жураева Б.Ж. (Абдугафуров А., Рахманов Д.Д. и др.). — Ош: "Ризван", 2017. — С. 30. — 336 с. — ISBN 978-9967-18-344-5 UDK 351/354. BBK 66,3(2Ki). (oʻzb.), (rus.) i (qirgʻ.)
"Проблематика поэтического слова в кыргызском зарубежье" / Сабирова В.К., Сарыбаева Г., Эрназарова Г.Б.. — Ош: ОшГУ, 2018. — С. 3. (rus.)

ManbalarTahrirlash

HavolalarTahrirlash

[1] Lyudi, kotorie menyali mir

[2] Aktyorskaya dinastiya

[3] Oʻrinboy Rahmonovning sheʼrlari

[4] Aktyorskaya dinastiya

[5] Bibliograficheskiy katalog

[6] Uvekovechena pamyat vidayuщegosya deyatelya kulturi Kirgizstana Urinboya Raxmonova

[7] Ulitsa Urinboy Raxmonova

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]