Panshaxa

Panshaxa (Andoza:Lang-sla) — qishloq xoʻjaligida dehqonlar tomonidan pichan va boshqa qishloq xoʻjaligi mahsulotlarini yuklash va tushirish, shuningdek, uni shamollatish uchun tuproqda teshiklar yaratish uchun ishlatiladigan koʻchma qoʻl asbobi hisoblanadi. Yana shuningdek ushbu xoʻjalik asbobi xalq orasida xaskash nomi bilan ham ancha mashhurdir.

Poʻlat vilkalar shoxlari (shoxlari) yoki tishlari

Poʻlat va yogʻoch vilkalar

Panshaxaning tuzilishi va ishlatilishi

Pichanlarni vilkalar bilan yuklash

Panshaxaning tuzilishi quyidagicha: tutqichda — diametri taxminan 3-5 sm va uzunligi taxminan 1,5 metr boʻlgan yumaloq qismli yogʻoch tayoq — bir necha (3-7) poʻlat moslama boʻlib, bir oz egilgan shoxlar (shoxlar) yoki konstruktiv ravishda koʻndalang element bilan bir boʻlakka bogʻlangan tishlari mavjud. Tutqichning tishlarga qaraganda teskari yoʻnalishda yengil egilishi mumkin, shuning uchun gorizontal holatda ogʻirlik markazi biroz pastga siljishi mumkin. Panshaxa bilan yukni koʻtarishda somonni agʻdarib yubormaslik uchun qoʻshimcha harakatlar qilish talab etilmaydi. Shuningdek, pichanni yigʻish yoki pichanxonaga yuklash uchun yuk mashinasi choʻzilgan tutqichli panshaxalardan foydalanadi, uning uzunligi 2,5 metrgacha. Ikki yoki uchta tishli pichan uchun yengil qattiq yogʻoch panshaxalar (shoxlar) daraxt shoxidan tayyorlanadi.

Pichanning dizayni har qanday boʻshashgan oʻsimlik massasining (pichan, barglar va boshqalar) teshilishi va harakatlanishini taʼminlaydi, shunday ekan panshaxaning asosiy harakati teshishdir. Panshaxalar quyidagi ishlarda qoʻllanadi:

• pichan, goʻng, somon, talon va shunga oʻxshash narsalarni yuklash va tushirish;
• quritish paytida pichanni yumshatish;
• ildizlarni kislorod bilan taʼminlash uchun tuproqni shamollatish (teshish).

Tishlarning uchida toʻplari boʻlgan turli xil panshaxalar mavjud boʻlib (oʻtmas panshaxalar) kartoshka va boshqa ildiz ekinlarini qazish va yuklash uchun, shuningdek, koʻmirni yuklash uchun foydalaniladi. Ushbu vallar odatda koʻproq tishlarga ega, asosan 10-12 gacha. Katta boʻlmagan, ikki shoxli, oʻtmas panshaxalar, xirmonlarni yigʻish paytida tokda tutish uchun — Vyankalar. Temir goʻngli panshaxalar — Shoxli.

Panshaxa-belkuraklar kengligi taxminan 2 sm boʻlgan toʻrtta tekis tishlari mavjud boʻlib, ogʻir tuproqlarni qazish uchun moʻljallangan.

Panshaxa haqida afsona va simvolizmlar

Xristian mifologiyasiga koʻra panshaxalar gunohkorlarni azoblashda ishlatiladigan doʻzaxdagi shaytonlarning asbobi sifatida tasvirlangan. Uch tishli panshaxa — Iblisning qurollaridan biridir. Shunga oʻxshash afsonalar dengiz xudosi Poseydon (Neptun)ning qoʻlida baliq ovlash uch tishli panshaxaning qadimiy tasvirlaridan kelib chiqqan. Oʻrta asrlarda Yevropada bu va boshqa qadimgi xudolarning (Pan, Silena, Gefest va boshqalar) saqlanib qolgan tasvirlari, iblislar yoki shaytonning portretlari sifatida qabul qilinib, ulardagi uch tishli — panshaxa sifatida tushunilgan.

„Timsoh jurnali“ning emblemasida qizil timsohning panshaxa bilan chizilgan rasmi boʻlgan; jurnalning ruknlaridan birining nomi "Yon tomondagi panshaxa! " deb nomlangan.

Mashhur „ Amerika gotikasi“ rasmida panshaxa kompozitsiyaning markazida joylashgan boʻlib, tajovuzkorlikni anglatadi.

Anʼanaga koʻra, panshaxalarning „nopok“ ishi (goʻng bilan ishlaganligi) tufayli uyga (faqatgina omborga mumkin) olib kirilishi va hattoki yuvilishi taqiqlangan — agar ular juda iflos boʻlsa, ularni yomgʻirda tozalash uchun koʻchada qoldirish mumkin boʻlgan.

Frazeologizmlar

• Panshaxa (soʻzlashuv) — yechishi yoʻq holat, yakun. Masalan, shunday deyishadi: „Panshaxa — tamom!“.
• Panshaxa bilan suvda yozilgan — nimadir shubhali holat, noaniqlik, hali aniq boʻlmagan narsa, ehtimoldagi holat.
• Fransuzning quroli panshaxa

Yana qarang

• Tutkich
• Sanchqi
• Jangovar panshaxa

Adabiyot

• Shangina I. I.. Vili // Russkiy traditsionniy bit: Ensiklopedicheskiy slovar. — SPb.: Azbuka-klassika, 2003. — S. 166—169. — 688 s.
• Vili // Tovarniy slovar / I. A. Pugachyov (glavniy redaktor). — M.: Gosudarstvennoe izdatelstvo torgovoy literaturi, 1956. — T. I. — Stb. 872—874