Qarshi magistral kanali
Qarshi magistral kanali — Qarshi dashti hududidan oʻtuvchi, Amudaryo va Qashqadaryoni bogʻlovchi asosiy sugʻorish kanali. Sovet davrida qazilgan boʻlib hozir ikki davlat Oʻzbekiston (Qashqadaryo viloyati) va Turkmaniston (Lebap viloyati) hududida joylashgan.
| Qarshi magistral kanali | |
|---|---|
| Mamlakat |
 Oʻzbekiston (Qashqadaryo viloyati) va  Turkmaniston (Lebap viloyati) |
| Kordinatalar | 37°41′57″N 65°21′08″E / 37.6993°N 65.3521°E |
| Texnik xususiyatlari | |
| Uzunligi | 290 km (180 milya) |
| Tarixi | |
| Qurilish boshlanishi | 1965-yil |
| Tugallangan sanan | 1973-yil |
| Geografiyasi | |
| Boshlangan nuqtasi | Amudaryo Doʻstlik shahri |
| Tarmogʻi | Sugʻorish |
Tavsif
tahrir
Kanal Amudaryo daryosi, Turkmanistonning Lebap viloyati janubiy hududida joylashgan Doʻstlik shahridagi Pulizindan porti yonidan boshlanadi. Kanal shimoli-sharqiy yoʻnalishda qurilgan boʻlib, Turkmaniston va Oʻzbekiston chegarasini kesib oʻtadi. Kanal Qashqadaryo deb ataladigan shaharcha yaqinidagi Qashqadaryoga tutashgan joyda tugaydi. Ogʻiz Oʻzbekistonning Qashqadaryo viloyati Qarshi tumani hududida joylashgan.
Kanalning uzunligi 290 km. Sohillar 100 km dan ortiq betonlangan. Maksimal suv oqimi 195-220 m³/s ga yaqin boʻlib, suv kuchli nasoslar bilan 6 bosqichda 132 metr balandlikka koʻtarib beriladi[1].
Kanal boshidan taxminan 80 km uzoqlikda Tallimarjon suv ombori joylashgan boʻlib, u tizimdan suv oladi. Suv omboriga ulanishdan oldin 132 m balandlikdagi farqni bartaraf etish uchun moʻljallangan oltita nasos stantsiyasi mavjud. Tizim umumiy quvvati 450 MVt boʻlgan 36 ta nasos agregatini oʻz ichiga oladi. Bundan tashqari, asosiy kanal boʻylab oqim tortishish kuchi bilan amalga oshiriladi va suv omboriga boradigan filial yettinchi nasos stantsiyasi bilan jihozlangan[1].
Kanalning birinchi navbati qurilishi 1965-yilda boshlanib, 1973-yilda qurib bitkazildi. Qurilishdan maqsad paxtachilikni rivojlantirish uchun Qarshi dashtining qurgʻoqchil hududlarini Amudaryo suvlari bilan taʼminlashdan iborat. Kanal Oʻzbekistonning Qashqadaryo viloyatining Nishon, Qarshi, Gʻuzor, Koson va boshqa tumanlarida 218 ming gektardan ortiq yerni sugʻorish imkonini beradi[1][2].
Manbalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 1,2 Tallimarjon suv ombori",Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi[sayt ishlamaydi]. Q harfi. Toshkent: Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi, 2000 — 75—76 bet.
- ↑ „Qarshi magistral kanali sug'orish mavsumiga tayyor“. 2023-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 17-avgust.
Adabiyotlar
tahrir
Tallimarjon suv ombori",Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi[sayt ishlamaydi]. Q harfi.Toshkent:Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi,2000—75—76 bet.
| Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan. |