Qorovulbozor sardobasi
Qorovulbozor sardobasi — Buxoro viloyati Qorovulbozor tumanida joylashgan qadimiy suv inshooti[1]. XVI asrda qurib bitkazilgan. Qorovulbozor shahridagi chuchuk ichimlik suvini yigʻish, saqlash va undan foydalanishga moʻljallangan gidrotexnik inshoot. Oʻzbekiston muhandislik va arxitektura qurilishi yodgorligi.
| Qorovulbozor sardobasi | |
|---|---|
Sardobai Qorovulbozor | |
 | |
| Umumiy maʼlumot | |
| Maqomi | davlat himoyasida |
| Turi | suv saqlovchi inshoot |
| Joylashuvi | Buxoro viloyati, Qorovulbozor tumani |
| Mamlakat |
 Oʻzbekiston |
| Koordinatalar | 39°29′55″N 64°48′41″E / 39.49853047456275°N 64.81132228235445°E |
| Texnik holati | |
| Material | pishgan gʻisht |
 Qorovulbozor sardobasi xaritada | |
| Qorovulbozor sardobasi | |
Sardoba Qorovulbozor tumanida Buxoroga ketishda savdo yoʻlida toʻxtab qolgan odamlar va hayvonlarni ichimlik suvi bilan taʼminlash uchun moʻljallangan. Qurilish Buyuk ipak yoʻlidagi muhim nuqta boʻlib, asosan savdo karvonlariga xizmat qilgan. Sardoba shahar markaziga kiraverishda joylashgan.
Amudaryoning Kerki chorrahasigacha boʻlgan choʻl yoʻlagi boʻylab Abdullaxon davriga oid bir qancha karvonsaroylar va sardobalar saqlanib qolgan. Bular Sangisuloq sardoba, Nishon sardoba, Tolimarjon qishlogʻi yonidagi sardoba, Yusuf sardoba, Urasi sardoba, Abdullaxon sardobasi.
Qorovulbozor sardobasi yonida qadimda karvonsaroy boʻlgan. Sardoba karvonsaroy atrofida vujudga kelgan aholi punkti aholisi uchun yagona chuchuk suv manbai boʻlgan. Shaharda artezian quduqlari va muntazam suv taʼminoti yaratilgach, sardoba oʻz ahamiyatini yoʻqotdi.
Sardobaga kirish eshigi ancha oldinga choʻzilgan ravoqlar bilan belgilangan. Yoʻlakning tepasida kamar derazalari boʻlgan kichik xonalar mavjud. Sardoba suv koʻli diametri 15,8 m, chuqurligi 8,1 m, to‘qqizta deraza orqali o‘yilgan gumbaz balandligi 6,35 m. Sardoba devorlarining qalinligi 1,5 metrgacha qilib terilgan. Qorovulbozor sardobasiga suv Qashqadaryodan olib kelingan.
Sardoba darvozalaridan tashqari, suv tushishi uchun moʻljallangan maxsus teshiklar va gumbazida bir nechta tuynuklar mavjud. Bino ganch qorishmasi va pishiq gʻishtdan qurilgan. Gʻishtlar ustiga saksovul bilan qo'shib yondirilgan koʻmir qatlami yozilib, uning ustiga uch qavat tuya junidan tayyorlangan kigiz, soʻng pardozlangan uch qavat mol terisi yopilgan, uning ustidan gʻisht terilgan va ganch bilan suvab tashlangan. Bu holat bir necha marta takrorlangan. Bunda saksovul suvni tuzlardan tozalashda filtr vazifasini bajargan boʻlsa, ganch, pishiq gʻisht va mol terisi suvning yerga ko'p miqdorda singib ketishidan himoya qilgan[2].
Davlat muhofazasiga olingan Qorovulbozor sardobasida 2018—2019-yillarda respublika byudjet mablagʻlari hisobidan konservatsiya, restavratsiya va obodonlashtirish kabi ishlar olib borilgan.
Manbalar
tahrir- ↑ Istam Ibrohimov „Yozda muzdek, qishda esa muzlamaydi yoxud Buxoro sardobalarining siri nimada?“ (oʻzbekcha). xs.uz (2022-yil 18-iyul). 2023-yil 12-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-iyul 2023-yil.
- ↑ „Sardoba – sahro marvaridi“. uza.uz. Qaraldi: 12-iyul 2023-yil.
Adabiyotlar
tahrir- Soliyev B. Qorovulbozor tumani: o'tmish, bugun va kelajak chorrahasida. Toshkent: Tafakkur, 2013 — 328 bet. ISBN 978-9943-24-046-9.