Sarband GES
37°52′59.9″N 68°56′12.8″E / 37.883306°N 68.936889°E
| Sarband GES | |
|---|---|
 | |
| Mamlakat |
 Tojikiston |
| Joylashuvi | Xatlon viloyati Levakant shahri |
| Daryo | Vaxsh |
| Kaskad | Vaxsh GESlar kaskadi |
| Egasi | „Barqi Tojik“ OAXK |
| Maqomi | Amalda |
| Qurilishi boshlangan yil | 1956 |
| Agregatlar ishga tushgan yillar | 1962—1963 |
| Asosiy tavsifi | |
| Yillik elektr energiyasi ishlab chiqarishi | 1 150 |
| Elektrostansiya turi | toʻgʻonli |
| Qisman kuchlanish | 23,3 |
| Elektr quvvati, MVt | 240 |
| Uskunalar tavsifi | |
| Turbinalar soni va rusumi | aylanma-qanotli trubina |
| Generatorlar quvvati , megavatt | 3×35 va 3×45 |
| Asosiy inshoot | |
| Toʻgʻon turi | tuproqli |
| Toʻgʻon balandligi, m | 32 |
| Toʻgʻon uzunligi, m | 1219 |
| Shlyuz | mavjud emas |
| Taqsimlovchi qurilma | 220 kV, 110 kV, 35 kV |
| Xarita | |
.png)
Sarband GES (tojikcha: Нерӯгоҳи барқи обии Сарбанд, НБО Сарбанд, ruscha: Головная ГЭС, ГЭС Сарбанд, Сарбандская ГЭС) – Tojikistonning Xatlon viloyati Levakant shahrida, Vaxsh daryosida joylashgan gidroelektr stansiya. Vaxsh GESlar kaskadi tarkibiga kiradi va kaskadning oltinchi pogʻonasi hisoblanadi. Sarband GES „Barqi Tojik“ OAXK davlat energetika kompaniyasiga tegishli[1].
Umumiy maʼlumot
tahrirSarband GES toʻgʻonli gidroelektr stansiya hisoblanib, daryo oqimida GES binosi joylashgan. Oʻrnatilgan elektr quvvati – 240 MVt, oʻrtacha yillik elektr energiyasi ishlab chiqarishi – 1150 mln kVt*soat. GES inshootlari tarkibi quyidagicha[2][1]:
- loy pardali tuproqdan hosil qilingan toʻgʻon. Uzunligi 1219 m, maksimal balandligi 32m;
- suv chiqargichli toʻgʻon, uzunligi 22 m, kengligi 16m, tekis darvoza bilan jihozlangan, oʻtkazish quvvati 1550 m³/s;
- GES binosi oqim tipida, umumiy quvvati 2658 m³/s boʻlgan oltita quyi suv oʻtkazgichlar bilan birlashtirilgan;
- uzunligi 3,5 km boʻlgan birlashtiruvchi kanal, Vaxsh sugʻorish kanaliga 350 m³/s gacha suv olishni taʼminlaydi. Kanal uchun suv manbai stansiyaning chap qirgʻogʻidagi ikkita gidroagregat boʻlib, ular kanalga suv berish uchun toʻxtatilgan taqdirda, sigʻimi 120 m³ / s boʻlgan sifonli suv oqimi hosil boʻladi.
Qirgʻoq tipidagi GES binosida 6 ta vertikal gidroagregat oʻrnatilgan, ulardan uchtasining quvvati 45 MVtdan, qolgan uchtasiniki 35 MVtdan. Dastlab PL-642-VB-550 tipidagi gidroturbinalar va VGS-850/135-56 tipidagi gidrogeneratorlar oʻrnatilgan edi, 2012—2020-yillarda uchta gidroagregat yangilariga almashtirildi, 2022-yil oxirida barcha gidroagregatlar almashtirilishi rejalashtirilgan edi. Generatorlardan 10,5 kV kuchlanishdagi elektr energiyasi quvvat transformatorlari va avtotransformatorlarga (modernizatsiyagacha TTs-125000/110 tipidagi ikkita transformator va ODTGA-80000/220 tipidagi ikkita birfazali avtotransformatorlar oʻrnatilgan edi), ulardan esa 220 kV, 110 kV va 35 kV kuchlanishli ochiq kommutator orqali energiya tizimiga uzatiladi[1][2].
GESning saqlovchi inshooti maydoni 7,5 km², umumiy sigʻimi 95 mln m³ va foydali hajmi 18 mln m³ boʻlgan Sarband suv omborini hosil qiladi, bu kunlik oqimni tartibga solish imkonini beradi. Suv omborining normal saqlanish darajasi 485 metrni tashkil qiladi[3].
Tarixi
tahrirSarband GES „Gidroproyekt“ institutining Oʻrta Osiyo filiali tomonidan gidroenergetika majmuasining bir qismi sifatida loyihalashtirilgan boʻlib, majmua tarkibiga Vaxsh sugʻorish kanalida joylashgan Sharshara va Markaziy GESlar ham kiradi. Stansiya qurilishi 1956-yilda qurilgan, Sarband GES bilan bir vaqtda Kalininobod shahri (hozirgi Levakant) qurilgan[4]. Birinchi gidroagregat 1962-yilda vaqtincha, qolgan beshtasi 1963-yilda ishga tushirilgan, stansiya qurilishi 1966-yilda yakunlangan. Dastlab, Sarband GESning quvvati 210 MVt (har biri 35 MVt boʻlgan 6 ta gidroagregat) edi[5][6][2].
Stansiya uskunalari eskirgan va yuqori eskirish darajasiga yetgan, shuning uchun u modernizatsiya qilindi. 2012-yilda Islom Taraqqiyot Banki tomonidan moliyalashtirilgan 4-gidroagregatni almashtirish ishlari yakunlandi[1]. 2014-yilda Osiyo taraqqiyot banki Sarband GESning qolgan gidroagregatlarini almashtirish uchun grant ajratdi. 2018-yilda 5-gidroagregatni, 2019-yilda 6-gidroagregatni, 2020-yilda 2-gidroagregatni, 2022-yilda 3-gidroagregatni almashtirish ishlari yakunlandi. Modernizatsiya ishlari tugallangach, stansiya quvvati 270 MVtgacha oshiriladi. Transformatorlar va kommutator uskunalari ham almashtirildi[7][8][9][10][11][12].
Adabiyotlar
tahrir- Каскад ГЭС на реке Вахш. М.: Внешторгиздат.
Manbalar
tahrir- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Головная ГЭС“. ОАХК «Барки Точик». 2020-yil 22-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 24-avgust.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Каскад ГЭС на реке Вахш.
- ↑ „Перечень основных гидроэнергетических сооружений Республики Таджикистан“. Cawater-info. 2018-yil 24-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 24-avgust.
- ↑ Патрунов Ф. Г.. По Таджикистану: Путеводитель. М.: Профиздат, 1987 — 185-bet.
- ↑ „Рахмон дал старт модернизации Сарбандской ГЭС“. Sputnik (2016-yil 18-noyabr). 2020-yil 27-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 27-fevral.
- ↑ „История“. ОАХК «Барки Точик» (2019-yil 28-oktyabr). 2020-yil 27-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 27-fevral.
- ↑ „Стало известно, как проходит реконструкция Сарбандской ГЭС“. Sputnik (2018-yil 18-dekabr). 2020-yil 27-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 27-fevral.
- ↑ „Стало известно, когда завершится модернизация Сарбандской ГЭС“. Sputnik (2018-yil 9-avgust). 2020-yil 27-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 27-fevral.
- ↑ „В Таджикистане запущен модернизированный агрегат Сарбандской ГЭС“. Sputnik (2018-yil 9-noyabr). 2020-yil 27-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 27-fevral.
- ↑ „Второй агрегат Сарбандской ГЭС сдали раньше намеченного срока“. Sputnik (2019-yil 16-sentyabr). 2019-yil 5-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 27-fevral.
- ↑ „Президент сдал в эксплуатацию два модернизированных агрегата Сарбандской ГЭС“. Диалог (2020-yil 22-sentyabr). 2023-yil 12-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 12-aprel.
- ↑ „Ввод в действие 3-го агрегата Сарбандской ГЭС“. Народная газета (2022-yil 31-mart). 2023-yil 12-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 12-aprel.
Havolalar
tahrir- „Головная ГЭС на официальном сайте ОАХК «Барки Точик»“. ОАХК «Барки Точик». 2020-yil 22-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 24-avgust.
- „Головная ГЭС на официальном сайте АО «Гидропроект»“. АО «Гидропрокт». 2020-yil 24-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 24-avgust.