Sergeli tumani

Sergeli tumani
Sergeli tumani
	tuman
	41°12′36.7″N 69°13′54.5″E / 41.210194°N 69.231806°E
Mamlakat	Oʻzbekiston
{{{mintaqa_turi}}}	Toshkent
Hukumat
Asos solingan	1967-yil
Maydon	56 km2 (22 kv mi)
Aholisi (2020)	164 400
	Sergeli tumani

Sergeli tumani – Toshkent shahrining maʼmuriy-hududiy birligi, hududi boʻyicha shaharning eng yirik tumani. Poytaxtning janubiy qismida joylashgan. 2020-yil hisobi boʻyicha tumanning zamonaviy maydoni 5,6 ming gektarni, aholisi 167,6 ming kishini tashkil etadi^[1].

Tarixi

Toshkent shahrining Sergeli tumani 1967-yil 20-yanvarda tashkil topgan. Hududning paydo boʻlishi 1966-yilgi Toshkent zilzilasidan jabr koʻrgan aholini koʻchirish uchun boʻsh yerlarda uy-joy qurilishi bilan bogʻliqdir. 1980–1990-yillarda 1 va 2 qavatli yogʻoch binolar oʻrniga zamonaviy 4 va 9 qavatli binolar qurila boshlandi.

Joylashuvi

Sergeli tumani hududi markaziy temir yoʻl trassasidan Chirchiq daryosi qayirlarigacha boʻlgan yerlarni oʻz ichiga oladi. Tuman janubi-gʻarbda Choshtepa, Noʻgʻayqoʻrgʻon, Toshkent aeroporti atrofi, Qoʻyliq 5–7, Sergeli 1–8, Sputnik (Yoʻldosh), Doʻstlik, Quruvchilar mavzelari, Eski Sergeli sanoat zonasini qamrab oladi. Sergeli tumani shimolda Yakkasaroy tumani, shimol va shimoli-sharqda Mirobod tumani, shimoli-gʻarbda Chilonzor tumani, sharqda Bektemir tumani, janub va janubi-gʻarbda Zangiota tumani va Yangihayot tumani bilan chegaradosh.

Yakkasaroy va Chilonzor tumanlari bilan chegarasi Oʻrta Osiyo temir yoʻli boʻylab oʻtadi.

Mirobod tumani bilan chegarasi Oʻrta Osiyo temir yoʻli, Qorasuv kanali va Yangi Qoʻyliq koʻchasi boʻylab oʻtadi.

Hududning Bektemir tumani bilan chegarasi Xonobod koʻchasi boʻylab oʻtadi.

Toshkent viloyati Zangiota tumani bilan chegarasi Toshkent halqa yoʻli, Yangi Sergeli koʻchasi, Toshkent-Angren temir yoʻlining bir qismi, Yoqubov koʻchasi, Chirchiq daryosi, Sergeli sanoat zonasi chegaralari, Chortoq arigʻi, Sergeli massivi 5,7,12-kvartal chegarasi, Doʻstlik massivi 2-chi, Salor kanali chegarasi boʻylab oʻtadi.

Geografiyasi

Hududdan Chirchiq daryosi, Qorasuv, Salor, Joʻn kanallari, Chortoq va Shokir ariqlari oqib oʻtadi. Hududdagi quruq yer maydoni 2800 gektarni tashkil etadi (hududning 50%). Maydoni 5,19 ming gektar boʻlib, shundan, koʻkalamzor yerlar 0,347 ming gektar.

Transporti

Sergeli tumanida 174 koʻcha mavjud boʻlib, Toshkent halqa yoʻli, Yangi Sergeli koʻchasi, Choshtepa koʻchasi, Anna Axmatova koʻchasi, Qipchoq koʻchasi ularning asosiylari hisoblanadi.

Tuman hududida Toshkent xalqaro aeroporti, Sirgʻali aviatsiya otryadi, 3-avtozavod, RAF avtomobil korxonasi, 4- va 12-avtobazalar joylashgan.

2020-yil oxirida Sergeli tumanida uzunligi 7 kilometr boʻlgan yangi metro liniyasi foydalanishga topshirildi. Metro Chilonzor liniyasiga^[2] (Olmazor bekati) tutash boʻlib, 5 ta stansiyani oʻz ichiga oladi.

25-aprel kuni Yer usti halqa yoʻli liniyasining ikkinchi bor qurilishidagi 5 ta stansiyasi (8–12-bekatlar) foydalanishga topshirildi, shundan 4 tasi Sergeli tumanida (9,10,11,12) joylashgan.

Yashash madoni (Uy-joy fondi)

Tuman tarkibiga Qoʻyliq massivining 5-7-massivi hamda Sergeli massivining 2-8-massivlari kiradi.

Korxonalar va tashkilotlar

Mahallalar va uyjoy shirkatlari soni 33 ta boʻlib, 14 ta mavze va Yoʻldosh (Sputnik) shaharchasidagi (1966-yilda tashkil etilgan) 17 ta kichik mavzedan iborat. Koʻchalar soni 147 ta. Sergeli tumanida 1101 korxona boʻlib, shulardan 167 tasi yirik, 252 tasi kichik va boshqa korxonalardir. 330 ta sanoat korxonasida: mebel, ikkilamchi qora va rangli metall, porshen, gidroskopik paxta, asfalt, rezina va plastmassa buyumlari, yogʻochni qayta ishlash, charm va boshqa mahsulotlar ishlab chiqariladi. „Fayz“ xolding kompaniyasi, „Mebel“ korxonasi, aviatsiya taʼmirlash zavodi, „Novator“ (traktor porshenlari), „BarakatAlfa“ (gidroskopik paxta), „Green world“ (bolalar oziq-ovqati, meva sharbatlari), Toshkent temir yoʻl masofasi (konteynerlar joʻnatadi) korxonalari, Quyoshdan himoyalash buyumlari zavodi (plastmassa romlar va boshqalar), „Toshkent“ xalqaro aeroporti, Sergeli aviaotryadlari, 3 avtokombinat, „RAF“ avtokorxonasi (yoʻlovchilarga kichik avtobusda xizmat koʻrsatiladi), 4- va 12-avtobus saroylari mavjud. Shuningdek, 973 ta tadbirkor faoliyat koʻrsatadi. Tumanda 27 umumiy taʼlim maktabi, 5 ta maktabdan tashqari taʼlim markazi, 6 kasb-hunar kolleji, 2 bolalar sport maktabi bor. Sogʻliqni saqlash sistemasida 491 oʻrinli 3 ta shahar kasalxonasi, 5 poliklinika, tugʻruqxona, teri tanosil kasalliklari dispanseri, 33 dorixona aholiga xizmat koʻrsatadi. St.da Oʻzbekiston Respublikasi tashqi iqtisodiyot milliy banki, Sanoat qurilish banki, „Asakabank“, Uy-joy jamgʻarma banki, Xalq banki boʻlimlari mavjud. Shahardagi eng yirik savdo majmualaridan Sergeli dehqon bozori, „Avtomakon“ bozori, Poytaxt Sergeli savdo markazi ishlab turibdi. 8 kutubxona, 3 madaniyat uyi, Usmon Nosir va Yangi Sergeli madaniyat va istirohat bogʻlari, musiqa maktabi bor. 106 sport inshooti, shu jumladan, stadion, 5 suzish havzasi, 43 sport zali, 51 sport maydonchasi, 4 sogʻlomlashtirish sport majmuasi mavjud^[3].

Madaniy meros obyektlari

Sergeli viloyatida Xonobodtepa va Shoshtepa arxeologik yodgorliklari mavjud. Viloyat hududida Qoʻgaytepa tepaligida Noʻgʻayqoʻrgʻon aholi punkti qoldiqlari, I–XVI asrlarga oid arxeologik yodgorlik mavjud^[4].

Manbalar

↑ Toshkent.uz – Sergeliyskiy rayon (Wayback Machine saytida 2016-02-26 sanasida arxivlangan) (uzb).
↑ „Чиланзарская ветка метрополитена“. tashmetro.uz.
↑ Xokimiyat Sergeliyskogo rayona (Wayback Machine saytida 2016-03-03 sanasida arxivlangan) (uzb).
↑ Proshloe Nogay-Kurgana – eto chast istorii Uzbekistana^{[sayt ishlamaydi]}

Ushbu maqolada Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-2005) maʼlumotlaridan foydalanilgan.

[sergeli-1] Toshkent.uz – Sergeliyskiy rayon (Wayback Machine saytida 2016-02-26 sanasida arxivlangan) (uzb).

[2] „Чиланзарская ветка метрополитена“. tashmetro.uz.

[3] Xokimiyat Sergeliyskogo rayona (Wayback Machine saytida 2016-03-03 sanasida arxivlangan) (uzb).

[4] Proshloe Nogay-Kurgana – eto chast istorii Uzbekistana^{[sayt ishlamaydi]}

[1]

[2]

[3]

[4]