Shimoliy Tinch okean albatroslari

Shimoliy Tinch okeani albatroslarialbatrossimonlar oilasiga mansub Phoebastria urugʻiga mansub yirik dengiz qushlaridir. Ular albatroslarning eng tropik turi boʻlib, ikkita turi (Laysan va qora oyoqli albatroslar) Shimoliy-Gʻarbiy Gavayi orollarida, biri Yaponiyaning janubidagi subtropik orollarda (kalta dumli albatros) va yana bittasi esa Ekvatorda (gallapagos albatros) uya quradi.

Shimoliy Tinch okean albatroslari

Galapagos albatros, Espanola oroli
Ilmiy tasniflashUshbu tasnifni tahrirlash
Olam: Eukariotlar
Tip: Xordalilar
Sinf: Qushlar
Oila: Albatrossimonlar
Urugʻ: Phoebastria Reichenbach, 1853
Sinonimlari
Diomedea (sensu Coues, 1866) Julietata Mathews & Hallstrom, 1943

Taksonomiya

tahrir

Ularning taksonomiyasi, barcha albatroslarda boʻlgani kabi, juda chalkash. Molekulyar dalillar va qazilma qoldiqlariga asoslanib, ular ilgari "oq" albatroslarning koʻpchiligi joylashtirilgan, ammo hozir "buyuk" albatroslar bilan cheklangan Diomedea dan alohida bir jins ekanligi keng tarqalgan[1]. Ular ma'lum identifikatsiyalash xususiyatlariga ega. Birinchidan, ular burun yoʻllariga ega boʻlib, ular yuqori toʻshakka yopishib oladilar. Garchi albatrosdagi burun teshiklari tumshuqning yon tomonlarida boʻlsa ham. Ular proventrikulda saqlanadigan mum esterlari va yogʻdan tashkil topgan oshqozon moyini ishlab chiqaradilar. Bu yirtqichlarga qarshi, shuningdek, joʻjalar va kattalar uchun uzoq parvoz paytida energiyaga boy oziq-ovqat manbai sifatida ishlatiladi[2]. Ular, shuningdek, burun yoʻlining tepasida joylashgan tuz beziga ega va bu ularning tanalarini tuzsizlantirishga yordam beradi va ular oʻzlashtiradigan okean suvining koʻp miqdorini hazm qildiradi. Ularning burnidan yuqori tuzli eritmani chiqaradi[3].

Turlar

tahrir

Phoebastria jinsi - Shimoliy Tinch okeani albatroslari

Rasm Ilmiy nomi Umumiy nomi Tarqalish
 
Phoebastria immutabilis Laysan albatros Shimoli-gʻarbiy Gavayi orollari, xususan Miduey va Laysan orollari
 
Phoebastria nigripes Qora oyoqli albatros Shimoli-gʻarbiy Gavayi orollari, Kure atolidan Kaula oroliga qadar
 
Phoebastria irrorata Galapagos albatros Ekvador va Peru
 
Phoebastria albatrus Kalta dumli albatros Shimoliy Tinch okeani

Bu jins va Diomedea Oʻrta Miosenda (12-15 milya ) allaqachon ajralib chiqqan. Fobastriya ilgari Shimoliy Atlantikada ham tarqalganligini tasodifan tasdiqlovchi bir nechta toshga aylangan shakllar ma'lum. Shunday qilib, joriy taqsimot reliktdir . Ma'lum boʻlgan eng qadimgi tur, P. californica boʻlib, u kalta dumli albatrosning oʻlchamida edi va bu qushning ajdodi boʻlishi mumkin.

Qazilma turlari

  • Phoebastria californica (Sharktooth tepaligidagi Temblor Oʻrta Miyosen, AQSh)
  • Phoebastria anglica (Oʻrta Pliotsen - Shimoliy Atlantika qirgʻoqlarining erta pleystosen)
  • Phoebastria cf. albatrus albatrus (San-Diego okrugidagi San-Diego kech Pliotsen, AQSh) - ilgari Diomedea howardae
  • Phoebastria rexsularum
  • Phoebastria cf. immutabilis (San-Pedro pleystosen, AQSh)
  • Phoebastria cf. nigripes (San-Pedro pleystosen, AQSh)
 
Galapagos-Toʻlqinli albatros juftligi

Tavsif

tahrir

Shimoliy Tinch okeani albatrosining oʻlchami 190 dan 240 sm gacha va ularning hammasi qisqa qora dumlarga ega[4].

Xulq-atvor

tahrir

Ushbu albatroslarning oziqlanish retsepti boshqa albatroslarga oʻxshaydi, chunki ular baliq, kalmar, qisqichbaqasimonlar va oʻlaskalarni iste'mol qiladilar[4].

2010-yil iyun oyida Tinch okeanining shimoliy qismida joylashgan Xokkaydo universitetining Oshoro Maru tadqiqot kemasida olib borilgan kuzatuvlar 57 ta okean quyosh baligʻi (Mola mola) va Laysan hamda qora oyoqli albatroslar oʻrtasida aniq simbiotik munosabatlar mavjudligini koʻrsatdi. Quyosh baliqlari Pennella jinsiga mansub mezoparazit eshkakoyoqli qisqichbaqalar bilan kasallangan va albatroslar bu parazitlarni quyosh baliqlaridan olib tashlashga muvaffaq boʻlgan, ular albatroslarni oʻziga jalb qilishga harakat qilmoqdalar[5].

Koʻpayish paytida ular alohida joylarni tanlaydilar va bitta tuxum qoʻyadilar, ikkala ota-ona ham joʻjani inkubatsiya qiladi va katta qiladi. Ular monogam turlar boʻlib, 5-15 yoshga toʻlgunga qadar koʻpayishni boshlamaydilar[4].

Yana qarang

tahrir

Manbalar

tahrir
  1. Nunn, Gary B.; Cooper, John; Jouventin, Pierre; Robertson, Chris J. R. & Robertson Graham G. (1996). "Evolutionary relationships among extant albatrosses (Procellariiformes: Diomedeidae) established from complete cytochrome-b gene sequences" (PDF). Auk. 113 (4): 784–801. doi:10.2307/4088857.
  2. Double, M. C. (2003). "Procellariiformes (Tubenosed Seabirds)". In Hutchins, Michael; Jackson, Jerome A.; Bock, Walter J.; Olendorf, Donna (eds.). Grzimek's Animal Life Encyclopedia. Vol. 8 Birds I Tinamous and Ratites to Hoatzins. Joseph E. Trumpey, Chief Scientific Illustrator (2nd ed.). Farmington Hills, MI: Gale Group. pp. 107–111. ISBN 0-7876-5784-0.
  3. Ehrlich, Paul R.; Dobkin, David, S.; Wheye, Darryl (1988). The Birders Handbook (First ed.). New York, NY: Simon & Schuster. pp. 29–31. ISBN 0-671-65989-8.
  4. 4,0 4,1 4,2 Robertson, C. J. R. (2003). "Albatrosses (Diomedeidae)". In Hutchins, Michael; Jackson, Jerome A.; Bock, Walter J.; Olendorf, Donna (eds.). Grzimek's Animal Life Encyclopedia. Vol. 8 Birds I Tinamous and Ratites to Hoatzins. Joseph E. Trumpey, Chief Scientific Illustrator (2nd ed.). Farmington Hills, MI: Gale Group. pp. 113–116. ISBN 0-7876-5784-0.
  5. Abe, T.; Sekiguchi, K.; Onishi, H.; Muramatsu, K. & Kamito, T. (2012). "Observations on a school of ocean sunfish and evidence for a symbiotic cleaning association with albatrosses". Marine Biology. 159 (5): 1173. doi:10.1007/s00227-011-1873-6.

Adabiyotlar

tahrir