Sodiq Amanjolov
Sodiq Ayukeyevich (Ayukeuli) Amanjolov (qozoqcha: Садық Аюкеұлы Аманжолов ; 1889-avgust 28-yil , Vernenskiy uyezdi, Semirechensk viloyati, Step general-gubernatori, Rossiya imperiyasi (hozirgi Qorato‘riq, Enbekshiqozoq tumani, Olmaota viloyati ) — 1941-yil 5-dekabr, Toshkent) — qozoq millatiga mansub, jamoat-siyosat va davlat arbobi. Alash-O'rda harakatining Semirechyedagi yetakchilaridan biri, huquqshunos-yurist edi.
Biografiyasi tahrir
U Katta juzning Qangli urug‘idan bo‘lib[1], 1907-yilda Verniy (hozirgi Olma-Ota) shahridagi erkaklar gimnaziyasini, 1912-yilda esa Qozon imperatorlik universitetining huquqshunoslik fakultetini tamomlaydi.
Amanjolov 1917-yil fevral inqilobidan oldin u imperiyaning sud muassasalarida faoliyat yuritadi.
So‘ng u inqilobdan keyin ijtimoiy faoliyat bilan shug‘ullanadi. O‘rjar tumanida qozoq qo‘mitasining boshlig‘i bo‘ladi. 1917-yil iyul oyida Orenburgda bo‘lib o‘tgan Alash-O‘rdaning birinchi Butunqozoq qurultoyi ishida ishtirok etadi va u yerda Semiramida Butunrossiya ta’sis yig‘ilishiga delegat etib saylandi. Qurultoydan so‘ng u Jetisu viloyatida (hozirgi Olma-Ota shahri tarkibida) Alash partiyasining mahalliy tashkilotlarini tuzishga faol yordam beradi. O‘sha yilning dekabr oyida u Alash O‘rda hukumatining ikkinchi Butunqozoq qurultoyida qatnashadi. Hukumata’zolari tarkibiga kiradi — Milliy kengash a’zosi bo‘ladi. Alash O‘rda mahalliy tashkilotlarini vujudga kelishida ishtirok etadi, Jetisu milisiya muassasalarini boshqaradi.
Fuqarolar urushi yillarida u Alash qurolli milisiya otryadlarini shakllantirishda faol ishtirok etadi. U B.Mametov (Alash-O‘rda hukumati a’zosi) bilan birga Semiramidaning kambag‘al va ochlikdan azob chekayotgan aholisiga yordam berish uchun bir qancha qo‘mitalar tashkil etadi.
Bolsheviklar Semiramidani egallab olgandan so‘ng, Alash-O‘rda rahbarlari Shauyeshek shahriga (hozirgi Xitoyning Shinjon-Uygʻur muxtor rayoni) ko‘chib o‘tadilar. 1918-yil avgust oyida bolsheviklar armiyasi bilan bo‘lgan janglarda qatnashib, og‘ir yaralanadi. 1922-yilning kuzida vataniga qaytib keladi.
1923—1930-yillarda Jetisu viloyat ijroiya qo‘mitasida QozASSR yuridik xalq qo‘mitasida faoliyat olib boradi. 1930-yilda Alash-O‘rda arboblarining ommaviy hibsga olinishi tufayli u xalqqa qarshi faoliyatda ayblanib repressiya qilinadi [2], ammo tez orada haqiqat qaror topadi. Keyin u Qozog‘istonni tark etishga majbur bo‘ladi.
Akrom Alimov Moskva, Frunze, Toshkentda yuridik maslahatchi boʻlib ishlaydi[2].
Ammo u 1941-yilda Toshkentda grippdan vafot etadi[2] .
Qizi R.S.Amanjolova taniqli shifokor hisoblanadi[2] .
Adabiyot tahrir
- Qozog'iston. Milliy ensiklopediya, 2004. 1 jild
- Qozog'iston tarixi: ensiklopedik ma'lumotnoma. - Olmaota: Aruna, 2010. - B.47
- Amanjolov Sodiq / Eskendir-Abdeshev, M. "Alash O'rda" vazirlari [Matin] = "Alash O'rda" vazirlari / M. Eskendir-Abdeshev. - Olmaota: 2008 yil. - P.55.
Manbalar tahrir
- ↑ „АЛАШ ҚАЙРАТКЕРI немесе Алматыда туып-өскен Садық Аманжолов туралы не бiлемiз? — "Алматы-ақшамы" қоғамдық-саяси газеті“. 2020-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 13-aprel.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Аманжолов Садых Аманжолович // Хронос“. 2019-yil 27-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 2-iyul.
Havolalar tahrir
- Amanjolov Sodiq (1885-1941) Архивная копия