Turgʻisin (qishloq)

Turgʻisin
Turgʻisin; qozoqcha: Тұрғысын
	Qishloq
	49°46′6.21″N 84°0′17.75″E / 49.7683917°N 84.0049306°E
Asos solingan	1781
Aholisi (2009)	1 256
Vaqt mintaqasi	UTCUTC+6:00
Telefon kodi	+7 72335
Pochta indeks(lar)i	070829
Avtomobil kodi	16 (ранее F, U)
	[[File:\|290px\|Turgʻisin xaritada]] Turgʻisin

Turgʻisin (qozoqcha: Тұрғысын) — Qozogʻistonning Sharqiy Qozogʻiston viloyati Ziryanov tumanidagi qishloq. Turgʻisin (qishloq) QFYning maʼmuriy markazidagi punkti.

Geografik joylashuvi

Tuman markazi Ziryanov shahridan 28 km gʻarbda, daryo yaqinada joylashgan. Buqtirma.

Tarixi

Chor hukumati Buqtirma viloyatidagi qochqin dehqonlar haqida 1740-yillarning oʻrtalarida ma'lum bo'lgan. Ammo ularning yashash joylarini topishning iloji boʻlmagan. Faqat 1761-yilda praporshik Grin Buqtirmaning irmogʻi boʻlmish Turg'isin daryosi yaqinida Eski imonlilarning yashirin manzilgohini (Buqtirma masonlar) topilgan. 1781-yilda Eski imonlilar qishlogʻi rasmiy hokimiyat tomonidan tan olingan. Qishloqdan oqib turgan daryo – Turg‘isin nomini olgan. Ziryanov konining oʻzlashtirilishi qishloqning ahamiyatini ancha oshirdi. Dehqonlar ham qishloq xoʻjaligi bilan band boʻlgan (ruda eksport qilish, yogʻoch kesish va boshqa ishlar) bilan shugʻullangan.

1897-yilgi aholini roʻyxatga olish ma'lumotlariga koʻra, qishloqda 944 kishi istiqomat qilgan. Qishloqda namozxona, savodxonlik maktabi, do‘kon, non do‘konlari bor edi. Qishloq Buqtirma volostidagi eng yirik qishloqlardan biriga aylangan. 1918-yilda Turgʻisinda qishloq soveti tashkil etilgan.

1902-yil mart oyida Turgʻisin daryosida GES quriladi. Ammo o'sha yilning may oyida suv toshqini tufayli elektr stantsiyasini yuvib ketgan. GES 1935-yil sentyabr oyida qayta tiklandi. Turgʻisin GESi Ziryanov tumanini elektr energiyasi bilan ta'minlash muammosini hal qilib berdi. Qudratli Ust-Kamenogorsk GESi va Buqtirma GESi ishga tushirilgandan keyin Turg'isin GESini ahamiyati sezilarli darajada pasayadi. 1957-yil 15-yildga kelib Turgʻisin GESi tugatildi.

Qishloqda yogʻoch sanoati korxonasi, “1-may”, “Qizil bayroq” kolxozlari, “Turgʻisin” sovxozlari tashkil etildi. SSSR parchalanishi bilan qishloqda iqtisodiyot tizimi toʻxtildi.

Aholisi

1999-yilda qishloq aholisi 1677 kishini (844 erkak va 833 ayol) tashkil etdi^[1]. 2009-yilgi aholini roʻyxatga olish ma'lumotlariga koʻra, qishloqda 1256 kishi (620 erkak va 636 ayol) istiqomat qilgan^[1].

Iqtisodiyoti

Hozirda qishloqda “Mirit” va “Turgeo” mas’uliyati cheklangan jamiyatlari asosan asalarichilik, o‘simlikchilik va chorvachilik bilan shug‘ullanib keladi.

Xususiy tomorqadan foydalanishda aholi qoramol, qoʻy, choʻchqa, parrandachilik bilan shugʻullanadi.Qishloqda asalarichilik rivojlangan.

Ijtimoiy sohasi

Qishloqda o‘rta maktab, oilaviy vrachlik punkti, pochta bo‘limlari mavjud.

Manbalar

↑ ^1,0 ^1,1 „Итоги Национальной переписи населения Республики Казахстан 2009 года“. Агентство Республики Казахстан по статистике. 2013-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan.

Havolalar

Buqtirma eski imonlilari: Ekspeditsiya tadqiqot komissiyasi materiallari. L., 1930-yil
Ingovatov V.Yu., Staruxin N.A. Altay jamoalari misolida qadimgi imonlilarning davlat hokimiyati bilan munosabatlari tarixi masalasiga // Qadimgi imonlilar: tarix, madaniyat, zamonaviylik. M., 1998-yil.
Ziryanov, Komp.: S.E. Chernix, V.A. Gorbunov. - Olma-Ota : Qozog‘iston, 1991. 192 b. - ISBN 5-615-00857-1
„деревня Тургусунская“.^{[sayt ishlamaydi]} 1899 -yilda Tomsk viloyatining aholi punktlari roʻyxatiga kiritilgan
„Тургусунский сельский округ“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Ziryanov tumani hokimining veb-saytida

[stat-1] 1,0 ^1,1 „Итоги Национальной переписи населения Республики Казахстан 2009 года“. Агентство Республики Казахстан по статистике. 2013-yil 13-mayda asl nusxadan arxivlangan.

[1]