Aholining oʻsishi
YilAholi±%
152011 692 000—    
156615 000 000+28.3%
168330 000 000+100.0%
183127 230 000−9.2%
185635 350 000+29.8%
1881-9317 388 000−50.8%
190520 884 000+20.1%
190620 975 345+0.4%
191914 629 000−30.3%

Usmonli imperiyasining demografiyasiaholi zichligi, etnik kelib chiqishi, taʼlim darajasi, diniy mansubligi va aholining boshqa jihatlarini oʻz ichiga oladi.

Lucy Mary Jane Garnett 1904-yilda nashr etilgan Turkish Life in Town and Country kitobida „Dunyodagi hech bir davlat aholisi Usmolidagi kabi turli xil emas“ deb taʼkidlagan[1].

Aholini roʻyxatga olish

tahrir

Usmonli imperiyasi tarixining aksariyat qismi uchun demografik maʼlumotlar unchalik aniq emas. Birinchi rasmiy aholini roʻyxatga olish vaqtiga qadar (1881-1893) demografik maʼlumotlar soliqqa tortiluvchi aholining nisbatan taxmin qilib olingan. Ushbu maʼlumotlar ish haqi va narxlar haqidagi maʼlumotlar orqali ishlab chiqilgan. Usmonli imperiyasidagi uy xoʻjaliklarining yer egalari soni uchun yana bir manbadan foydalanilgan – har bir xonadonda 5 kishi yashaydi deb taxmin qilingan[2].

1831-yilgi Usmonlida aholini roʻyxatga olish.

tahrir

Butun qishloqlar hisobsiz qolgan. Soliq solinadigan aholi, yaʼni 15 yoshdan oshgan sogʻlom erkaklar sanab oʻtilgan xolos.

[3]
Hudud Musulmon Sharqiy pravoslav Loʻlilar Yahudiylar Armanlar
Rumeli Eyaleti 337001 686991 25126 9955 2099
Çatalca 848 2592
Silivri 887
Midya 127
Terkos 794
Çekmeceıkebır 464
Çekmeceısagır 403
Tiirkeşçıttiığı 29
Tekturdağı 3773 7727 57
Inecik 812 836 24
Malkara 1511 4010 64
Gelibolu 4179 6613
Şarköy 962 7752
Bergos 1860 3154 32 51
Çorlu 971 1938 45 73
Marmara Ereğlisi 177 554 24
Babayiatik 542 1253
Havas Mahmutpaşa 684 896
Hayrabolu 2203 1051
Evreşe 666 956 39
Inoz 274 2327 62
Keşan 850 4557 72
Çisriergene 1929 8886
Ipsala 955 1512
Edirne 18487 16789 750 1541 1443
Ada 1090 5214
Çdke qishloq 1990 4803
Üsküdar vaManastır 2333 17040
Tırfelli 181
Çisri Muştafa Paşa 914 1329
Çirmen 1910 1262
Çirpan 938 4619
Ahlçelebi 6080 4107
Akçakizanllk 7195 8097 748
Zağraiatık 5586 12782
Dimetoka 7525 10852
Ferecık 2385 3473
Meğri 692 833
Gumülcine 30517 5339 1712
Yenıceikerasu 7582 2540 1273
Uzuncaabat Hasköy 9941 10118 633
Sultanyeri 6251 51 89
Drama 8618 3077 1007
Cığlacik va San Şaban 4986 131 54
Tırnova 3051
Hutaliç 7543
Torluk 5108
Sahra 2678
Filibe 10920 44959 2021 344 344
Pazarcik 3269 14083 3653 119
Ihtaman 408 1501 83
Sofya 4161 39692 886
Şehirköy 1341 27643 379
Pravişte 4718 2596 259
Bereketlu 967 170
Kavala 1514 102
Berkofca 1125 13549 382
Cuma Pazari 3733 916
Egri Bucak 1482 1294
Çarşamba 2350 1717
Serfıce 682 2260
Tikveş 4454 6104
Petriç 3893 3869
Radovişte 3504 4907
Nevrekop 8539 8620 739
Melnik 918 4182 260
Timurhisar 3229 6611 494
Zihne 2867 10017 642
Siroz 4459 16596 1761 248
Selanik 12368 21669 511 5667
Yenice Vardar 6811 4766
Vodine 3996 3883
Karaferiye 1680 11052
Ağustos 151 737
Perzinek 215 4436
Iznebol 131 5152 151
Ustrumca 3674 5344 546
Toyran 4631 3076 334
Karadağ 2722 1452 108
Avrathisar 3176 6949 332
Dupniçe 3528 11642
Radomir 789 7211
Ivraca 1463 14282 262
Kratova, Ivraniye, Palangai, Eğridere 4749 21068 627
Vidin, Akçar, Karalom, Belgratçik, Çunarka, Godgoskaca va Esterlik 6695 24846 1289
Köprülü 4767 12718 390
Perlepe 3683 14489 450
Samokov 816 11973 11 94
Köstendil 3032 14070 232 145
Behişte 3202 2176 89
Kesriye 3313 16124 335
Persepe 568 2162
Manastir 6723 24550 705 1163
Florina 5596 5253 365
Istrova 1658 1176 57
Hotpeşte 2081 3630 43
Nasliç 2693 5748 275
Iştip 6920 9826
Koçana 3374 6112
Kumanova 2276 10819
Silistre Eyalet 150970 96342 8779 178
Niğbolu Sancak 110304 81489 5804 178
Selvı 7734
Izladi 2580
Etripolu 545
Lofça 12404
Plevne 6031
Rahova 1831
Sipre 235
Niğbolu 3893 8598 1190
Ziştovi 3897 5760 629
Rusçuk 16165 7196 1437
Yanbolu 1942 1507
Nevahii Yanbolu 1444 1237
Zağraicedıt 3292 4745
Yenicei Kızılağaç, Hatunili 499 1502
Niš 1862 18378 575 178
Prizren 9488 2867 366
Yehud 2768 2479 44
Tırguvişte 2404 2323 3
Gude 7574 100
Usküp 9660 11700 900
Kalkandelen 11766 8043 472
Kirçova 2286 5154 88
Silistre Sancak 40666 14853 2975
Varna 3427 1573 167
Isakçi 553 605 39
Minkalye 694 15 37
Balçik vaKuvarna 1766 630 125
Karkkala 52
Maçin 991 821 25
Köstence 1417 386 41
Hırsova 1391 986 21
Tulça 472 592 19
Kannabad 5065 1454 358
Babadağ 1171 1661 38
Doskasri 1114 596 273
Aydos 5790 845 449
Yenipazar 3482 948 300
Pravadı 4530 1465 231
Umurfakih 1140 146
Kozluca 1840 1163 146
Pazarcık 3515 761 287
Çardak 2308 300 223
Bolgariya Respublikasi chegaralari[4] 181455 296769 17474 702 344

1881-1893-yillardagi aholini roʻyxatga olish

tahrir

Birinchi rasmiy aholini roʻyxatga olish (1881-1893) 10 yil davom etgan. 1893-yilda natijalar taqdim etilgan. Ushbu aholini roʻyxatga olish soliqqa tortish yoki harbiy maqsadlarda emas, balki demografik maʼlumotlarni olish uchun amalga oshirilgan birinchi zamonaviy, umumiy va standartlashtirilgan aholini roʻyxatga olish ishi boʻlgan. Aholi etnik-diniy va gender xususiyatlarga boʻlingan. Erkak va ayollarning soni, etnik-diniy toifalar alohida ajratib hisoblangan, bular: musulmonlar, yunonlar (jumladan, makedoniyaliklar, Kichik Osiyo yunonlari, Pontik yunonlar va Kavkaz yunonlari, Konstantinopol yunon-pravoslav patriarxiyasiga qarashli barcha pravoslav nasroniylar), armanlar, makedonlar (etnik guruh), slavyanlar, bolgarlar, katoliklar, yahudiylar, protestantlar, lotinlar, suriyaklar va loʻlilar

Maʼmuriy birlik Jami miqdor Armanlar soni armanlarning aholis sonidagi ulushi foizlarda(%)
Van viloyati 132 007 55 051 41,70%
Bitlis viloyati 338 642 108 050 31,91%
Izmit 228 443 44 953 19,68%
Erzurum Viloyati 637 015 120,147 18,86%
Dersaadet 903 482 166,185 18,39%
Mamurat-ul-Aziz viloyati 466 579 83 394 17,87%
Diyarbekir Viloyati 414 657 60,175 14,51%
Sivas Viloyati 980 876 129 085 13,16%
Adana viloyati 398 764 36 695 9,20%
Halep Viloyati 819 238 70 663 8,63%
Anqara viloyati 1 018 744 81 437 7,99%
Hudavendigar Viloyati 1 454 294 70,262 4,83%
Trabzon viloyati 1 164 595 49 782 4,27%
Sehremanati 88 306 3074 3,48%
Edirne 985 962 18 458 1,87%
Chatalca 61 001 979 1,60%
Biga 143 904 1842 1,28%
Konya 1 022 834 10 972 1,07%
Oydin 1 478 424 15 229 1,03%
Zor 51 270 474 0,92%
Kastamonu 968 884 6,652 0,69%
Qudus 258 860 1610 0,62%
Beyrut 620 763 2921 0,47%
Suriya 551,135 1478 0,27%
Selanik 1 038 953 51 0,00%
Cezayir-i Bahri Sefid 286 736 10 0,00%
Manastir 711 466 22 0,00%
1 139 651

Manbalar

tahrir
  1. Garnett, Lucy Mary Jane. Turkish Life in Town and Country. G.P. Putnam's Sons, 1904. p. 1.
  2. Behar, Cem, ed. 1996. Osmanlı Đmparatorluğu’nun ve Türkiyeʼnin nüfusu, 1500-1927. Ankara: T. C. Basbakanlık Devlet Đstatistik Enstitüsü = State Institute of Statistics Prime Ministry Republic of Turkey.
  3. Karpat, K.H.. Ottoman population, 1830-1914: demographic and social characteristics. Madison, Wis: University of Wisconsin Pres, 1985. 
  4. [Dimitʼr Arkadiev. IZMYeNYeNIYa V BROYa NA NASYeLYeNIYeTO PO BЪLGARSKITYe ZYeMI V SЪSTAVA NA OSMANSKATA IMPYeRIYa