Vilson - Konovalov kasalligi

Vilson - Konovalov kasalligi

Ta`rifi

Vilson-Konovalov kasalligi kam uchraydigan irsiy distrofik kasallik bo'lib, organizmda misning ortiqcha to'planishi tufayli rivojlanadi. Metallning ko'p qismi miyada, ko'zda (xarakterli pigmentatsiya shakllanishi bilan), jigar va buyraklarda to'planadi. Shu bilan birga, organlarda metabolizm buziladi va distrofik o'zgarishlar rivojlanadi.

Tarixi

Kasallik birinchi marta 1912-yilda ingliz nevrologi Samuel Uilson tomonidan tasvirlangan. U nashr etilgan o`z maqolasida ushbu kasallikdagi ichki organlardagi o'zgarishlarning belgilari va xususiyatlarini tasvirlab bergan. Odatda, birinchi belgilar bemorlarning yoshligidanoq sezilarli bo'lishini, keyinchalik rigidlik kuchayib, yutishda qiyinchilik, yumshoq tanglay, til, lablarning motor faoliyatining pasayishi (nutq buzilishining sababi dizartriya)ni ta`kidlab o`tgan. Keyinchalik noixtiyoriy harakatlar rivojlanadi, ruhiy buzilishlar – sababsiz past yoki yuqori kayfiyat, sababsiz tajovuz, keyingi bosqichlarda befarqlik, gallyutsinatsiyalar bilan almashadi.

Rus nevrologi Nikolay Vasilyevich Konovalov ko'p yillar davomida Vilson kasalligini o'rgangan. Bu unga kasallikning turli shakllarining asl to'liq tasnifini yaratishga imkon berdi. Konovalovning muammoni o'rganishga qo'shgan ulkan hissasi uchun olimning nomi kasallikning nomiga abadiy qo`shildi.

Kasallikning paydo bo'lish chastotasi 100 000 aholiga 1 dan 9 tagacha.

Etiologiyasi

Autosoma retsessiv yo`l bilan nasldan naslga o`tadi

Kasallikning asosiy sababi mis ionlarining seruloplazmin oqsiliga qo'shilishi uchun mas'ul bo'lgan ATP7B genining mutatsiyasidir. Umuman olganda, ushbu genning 300 dan ortiq mutatsiyasi tasvirlangan. Mutatsiyalar bazasi doimiy ravishda yangi variantlar bilan kengayib bormoqda. Xalqaro hisob-kitoblarga ko'ra, har 100 kishidan 1 nafari g'ayritabiiy genning tashuvchisi hisoblanadi.Bu turdagi irsiyat bilan kasallik faqat patologik gen ikkala ota-onadan o'tsa, alomatlar bilan namoyon bo'ladi. O'g'il bolalar va qizlar bir xil chastotada kasallanadilar.

Patogenezi

Seruloplazmin

Vilson-Konovalov kasalligining rivojlanishining asosiy mexanizmi organizmdagi metabolik jarayonlarning buzilishi bo'lib, buning natijasida mis turli organlar va to'qimalarda ularning funktsiyalarining progressiv buzilishi bilan to'planadi. Bundan tashqari, kasallikning qanday namoyon bo'lishini belgilaydigan ATP7B genidagi turli xil mutatsiyalar turli alomatlar uchun javobgardir.

ATP7B geni odamlarda misning kimyoviy reaktsiyalarini tezlashtiradigan oqsillarni kodlaydi: ATFaza 7A va ATFaza 7B.

• Birinchi ferment ichaklarda misning so'rilishini va uning miyaga kirib borishini ta'minlaydi.
• mRNK fermenti ATFaza 7B jigar hujayralari va miyadagi kapillyar tomirlarda joylashishi aniqlangan. Misning miyadan qonga va qondan safroga chiqishiga yordam beradi. Ushbu biologik faol moddaning yetishmasligi Vilson- Konovalov kasalligini keltirib chiqaradi.

Misning organizmda to'planishi surunkali zaharlanishni (intoksikatsiya) keltirib chiqaradi. Jigar va miyada to'plangan mis bu organlarning hujayralarining o'limiga yordam beradi. Bu yallig'lanish reaktsiyasini va jigarda biriktiruvchi to'qimalarning ko'payishini keltirib chiqaradi - bu jigar kanallarining fibroziga, keyinchalik esa sirroz rivojlanishiga olib keladi. Nerv hujayralarining nobud bo'lishi va ularning miyada erishi (lizis) bo'shliqlar (kistalar) hosil qiladi. Boshqa organlar va to'qimalarda esa o'zgarishlar odatda kichikdir. Parchalangan hujayralardan mis tashqi omillar ta'sirida (infektsiya, intoksikatsiya, dori vositalariga reaktsiyalar) qonga chiqarilganda, qon plazmasidagi mis konsentratsiyasi bir necha marta oshishi mumkin. Bu qizil qon hujayralarining katta tezlikda parchalanishiga olib keladi, bu og'ir, ko'pincha o'limga olib keladigan asoratga – fulminant (lotincha fulmino – chaqmoqdek, bir lahzada rivojlanuvchi) jigar yetishmovchiligiga olib keladi.

Vilson-Konovalov kasalligining turli xil belgilari nafaqat misning to'planishi, balki organizmning o'z hujayralarining parchalanish mahsulotlari bilan zaharlanishi(autointoksikatsiya)dan ham kelib chiqadi.

Belgilari

Kasallikning belgilari to'rt guruhga bo'linadi:

• jigar shikastlanishiga oid belgilar
• nevrologik belgilar;
• ruhiy alomatlar;
• boshqa ichki organlardagi o'zgarishlar.

Kasallikning eng muhim ko'rinishlari - jigar shikastlanishi, nevrologik va ruhiy alomatlar, ko'zning o'zgarishi.

Vilson- Konovalov kasalligida ichki organlarning shikastlanish belgilari

Shikastlanuvchi organ	Belgilari
Jigar shikastlanishi	Simptomsiz gepatomegaliya (jigarning kattalashishi) biokimyoviy ko'rsatkichlarning sitolitik faolligi (hujayralarni nobud bo`lganligini ko`rsatuvchi ko'rsatkichlari) steatogepatit; o'tkir (fulminant) gepatit; jigar sirrozi.
Markaziy nerv sistemasi shikastlanishi	harakatlanishda buzilishlar (tremor, majburiy harakatlar); so'lak oqishi, dizartriya (nutqning buzilishi); distoniya (mushaklar tonusini ularning turiga qarab turlicha buzilishi); psevdobulbar sindromi (majburiy kulgi, yig'lash,avtomatik chaynash harakatlari, yutish buzilishi); migrenga o'xshash bosh og'rig'i; uyqusizlik; distonik atakalar (qo`qqisdan kuchli tovush, yorug'likka nisbatan mushaklar tonusini oshishi natijasida qandaydir bir faol harakatni bajarishga urinish.)
Psixiatrik alomatlar	depressiya; nevrotik xulq-atvor (noadekvat, bunda nima sodir bo'layotganini tanqid qilish saqlanib qolgan(psixozdan farqli o'laroq), qondirilmagan ehtiyojlarga erishish uchun sodir bo'ladiga, takroriy harakatlar bilan tavsiflanadi; shaxsiyatning o'zgarishi (keyinchalik his-tuyg'ularning zaiflashishi bilan kayfiyatning o'zgarishi, o`qishini yoki ishini to'xtatish va mavjud ko'nikma va qobiliyatlarni, maqsadlarni, qiziqishlarni va motivatsiyani yo'qotish, keyinchalik ularga bo'lgan qiziqishni yo'qotish bilan o'z ehtiyojlarini qondirmaslik); psixoz: o'zini va boshqalarni idrok etishning patologik o'zgarishi (gallyutsinatsiyalar) yoki obsesif e'tiqodlar bilan normal fikrlash mantig'ining buzilishi va o'z harakatlarini tanqid qilishni yo'qolishi bilan namoyon bo'ladigan ruhiy kasalliklar.
Boshqa tizimlar	gemolitik anemiya; dermatologik ko'rinishlar: " tirnoqlardagi yarim halqaning ko`karib qolishi", buyrak patologiyasi: aminoatsiduriya (siydikda aminokislotalarning chiqarilishi), og'riq sindromi bilan nefrolitiaz; skeletning patologiyasi: erta osteoporoz, artrit (bo'g'imlarning yallig'lanishi); yurak shikastlanishi: kardiomiopatiya, aritmiyalar; pankreatit (oshqozon osti bezining yallig'lanishi), xolelitiaz; gipoparatiroidizm, gigantizm; hayz davrining buzilishi, bepushtlik, takroriy abortlar; ko'zning shikastlanishi: shox pardaning atrofi rangining yashil rangga xos o'zgarishi bilan Kayzer-Fleischer halqalarining paydo bo'lishi, katarakta gavharni xiralashishi. Jigardagi o'zgarishlar kasallikning birinchi alomatlari orasida ajralib turadi (ko'pincha ular 4-5 yoshda paydo bo'ladi). Ba'zida Vilson kasalligi - Konovalov o'tkir yoki surunkali gepatit bilan namoyon bo'ladi, buni jigarning yallig'lanishli bakterial yoki virusli yallig'lanishli shikastlanishi bilan adashtirib qo`yishlari mumkin. Patologik jarayon sariqlikning tez rivojlanishi bilan boshlanadi: teri va ko'rinadigan shilliq pardalar, ko'zning oqi sariq rangga ega bo'ladi. Intoksikatsiya va asteniya belgilari (umumiy zaiflik, charchoqning kuchayishi, kayfiyatning beqarorligi) terining rangi o'zgarishiga qo'shilishi mumkin. Anoreksiya kuzatilishi mumkin - ishtahani yo'qolishi va ovqatdan voz kechish.

Vilson-Konovalov kasalligida nevrologik alomatlar va ruhiy kasallikning namoyon bo'lishi 35% va 10% hollarda, odatda 10 yoshdan 35 yoshgacha bo'ladi, garchi 55 yoshda boshlangan kechki holatlar ham mavjud.

Mushak distoniyasi

Nevrologik ko'rinishlari

• harakatsiz turganda oyoq-qo'llarning titrashi.
• mushak distoniyasi sindromi
• mushaklar tonusidagi o'zgarishlar yurishning buzilishiga olib keladi.

Shuningdek, mushaklarning allaqachon ko'rsatilgan buzilishlari tufayli nutq o'zgaradi. Tupukning ko'payishi ham kuzatiladi.

Psixiatrik alomatlar bemorlarning taxminan uchdan birida barcha boshqa alomatlardan oldinroq paydo bo`ladi. Ko'rinishlar o'ziga xos bo'lmaganligi sababli, ularni odatda Vilson – Konovalov kasalligi bilan bog'lashmaydi

• Bolalarning aqliy rivojlanishida kechikish yoki to'xtash, maktabda o`qishining pasayishi va diqqatni jamlash qobiliyati sustligi bilan ifodalanadi.
• Kayfiyatning keskin o'zgarishlari –yuqori kayfiyatning o'tkinchi qo'rquv va asossiz tashvish hissi bilan almashishi kuzatiladi.
• O'tkir psixiatrik kasalliklar (psixozlar) kam uchraydi.
• Voyaga etgan bemorlarda fikrlash jarayonlarining tezligi pasayadi ammo o'tmishdagi voqealar uchun xotira bilan saqlanadi. Asossiz kulish va yig'lash, og'iz bo'shlig'i mushaklarining og'riqli reflekslari kuchayadi.

Kayzer – Fleysher halqalari

Keyzer - Fleysher halqasi

Vilson kasalligida ko'zning shikastlanishi Kayzer – Fleysher halqalari va mis to`plangan kataraktalarni o'z ichiga oladi. Ammo faqat mutaxassis bu alomatlarni to'g'ri talqin qilishi mumkin, chunki ular mis bilan zaharlanishda ham uchraydi. Kayzer – Fleysher halqalari har doim ham oodiy ko'z bilan ko'rinmaydi, ba'zida ular faqat yorug` lampa yordamida oftalmologik tekshiruv paytida aniqlanadi.

Tasnifi

Kasallikning klinik xususiyatlariga, jigar va markaziy asab tizimining zararlanishining kombinatsiyasiga asoslangan holda tasniflash ko'pincha qoʻllanadi,. Vilson – Konovalov kasalligi quyidagi shakllarga bo'linadi:

• asimptomatik shakl;
• jigar shakli;
• miya shakli;
• aralash shakl.

Shuningdek, gepato-serebral distrofiyaning beshta shaklini o'z ichiga olgan Konovalov tasnifi ham qoʻllanadi:

Jigar sirrozi

Abdominal shakli - gepatopatiya, Vilson gepatiti, jigar sirrozi va fulminar jigar yetishmovchiligi bilan namoyon bo'ladigan jigarning og'ir shikastlanishi. Asab tizimi tomonidan simptomlar boshlanishidan oldin ham o'limga olib kelishi mumkin. Bu shakli bir necha oydan 3-5 yilgacha davom etadi.

Rigid – aritmogiperkinetik (erta) shakl - tez kechishi bilan tavsiflanadi va bolalikdan boshlanadi. Harakat sekinlashadi, qo'llar va oyoqlar beixtiyoriy ravishda, mushaklarning beixtiyoriy qisqarishi bilan birgalikda spiral tarzda harakatlanishi mumkin. Nutqning buzilishi (dizartriya) va yutish qiyinlashuvi (disfagiya), beixtiyor kulish va yig'lash, hissiy buzilishlar va aqlning o'rtacha pasayishi xarakterlidir. Kasallikning bu shakli 2-3 yil davom etadi, o'lim bilan tugaydi.

Tremor-rigid shakli boshqalarga qaraganda tez-tez uchraydi, o'smirlik davrida boshlanadi, sekin davom etadi, ba'zida to'liq yoki to'liq bo'lmagan tiklanish davrlari va keskin yomonlashuv, tana haroratining 37-38 °C gacha ko'tarilishi bilan birga keladi. Sekundiga 2-8 chayqalish chastotasi bilan kuchli mushaklarning qattiqligi va ritmik titroqning bir vaqtning o'zida rivojlanishi bilan tavsiflanadi. Bu alomatlar harakat va hayajon bilan keskin kuchayadi, ammo dam olish va uyquda yo'qoladi. Ba'zida disfagiya va dizartriya kuzatiladi. Kasallikning bu shakli bilan o'rtacha umr ko'rish taxminan 6 yil.

Titroq shakli 20-30 yoshdan boshlab o'zini namoyon qiladi, nisbatan sekin (10-15 yil va undan ko'proq) rivojlanadi, titroq ustunlik qiladi, mushaklar rigidligi faqat kasallikning oxirida paydo bo'ladi, ba'zida mushak tonusining pasayishi kuzatiladi; yuz ifodalarining yetishmasligi, sekin monoton nutq, jiddiy ruhiy o'zgarishlar, tez-tez hissiy o`zgarishlar kuzatiladi. Ekstrapiramidal-kortikal shakli boshqalarga qaraganda kamroq tarqalgan. Gepatoserebral distrofiyasiga xos bo'lgan buzilishlar to'satdan falaj (piramidal parez), konvulsiv (epileptiform) tutilishlar va og'ir aqliy yetishmovchilik bilan yanada murakkablashadi. 6-8 yil davom etadi, o'lim bilan tugaydi.

Kasallik kechishini ikkita bosqichga bo'lish mumkin:

• yashirin - kasallikning tashqi ko'rinishlarining yo'qligi bilan tavsiflanadi, xarakterli o'zgarishlar faqat laboratoriya tadqiqotida aniqlanadi;
• klinik belgilar bosqichi - gepato-serebral degeneratsiyasining o'ziga xos belgilari paydo bo'ladi.

Diagnostikasi

Tashxis klinik belgilar, laboratoriya ma'lumotlari va molekulyar genetik testlarning kombinatsiyasiga asoslanadi. Patogen ATF7B genini molekulyar genetik darajada aniqlashdan tashqari hech qanday laboratoriya tekshiruvi kasallik tashxisining 100% kafolatini ta'minlamaydi.

Vilson – Konovalov kasalligining asosiy diagnostik ko'rsatkichlari:

• Seruloplazmin miqdorini 50% kamayishi. Bu hol normal bo'lishi ham mumkin.
• Boshqa ma`lumotlarga ko'ra - 20 mg / dl dan kamayishi.
• Bir qator sabablarga ko'ra (Menkes kasalligi, jigar etishmovchiligi, nefrotik sindrom, uzoq muddatli parenteral oziqlanish va boshqalar)da tahlil natijalari xato bo`lishi mumkin.
• Misning kunlik siydik bilan chiqarilishi: >100 mkg/kun yoki bolalarda >40 mkg/kun.
• Lekin kasallik simptomsiz kechayotgan bo`lsa ko'rsatkichlar kuniga 40 mkg dan oshmaydi.
• Qon zardobidagi erkin mis miqdori: > 1,6 mkM/l
• Jigar to'qimalarida mis miqdori: > 4 mkM/g yoki > 250 mkg/g quruq vaznga.

simptomlari	laborator testlar
1. Kayzer-Fleysher halqalari: bor (0 ball) yoʻq (2 ball)	1. Misning siydik bilan chiqishi (ajralishi): norma (0 ball) 1-2 me'yor (1 ball) 2 dan ortiq norma (2 ball) norma, lekin kuprenil bilan sinamada 5 ortishi (2 ball)
2. Neyropsixiatrik alomatlar: (MRTda o'zgarishlar) bor (2 ball) yoʻq (0 ball)	2. Jigar biopsiyasi namunalarida mis miqdorini aniqlash: norma (-1 ball) 50-250 mkg/g (1 ball) 250 mkg/g dan ortiq (2 ball)
3. Kumbs manfiy gemolitik anemiya: bor (1 ball) yo'q (0 ball)	3. Rodamin - ijobiy gepatotsitlar (jigarda mis miqdorini aniqlashning iloji bo'lmaganda): bor (0 ball) yo'q (1 ball) 4. Qon zardobidagi seruloplazmin darajasi (20 mg/dl dan yuqori tezlikda): norma (0 ball) 10-20 (1 ball) 10 dan kam (2 ball)
Molekulyar genetik tadqiqot (ATF7B genidagi mutatsiyalarni aniqlash) gomozigotali (bu holda kasallikning namoyon boʻlishini aniqlaydigan ikkita bir xil gen) yoki birikma-geterozigota (juft genlardan ikkalasi ham kasallikka olib keladigan har xil mutatsiyaga ega, lekin ular bir-biriga oʻxshamaydi) (4 ball).) geterozigotali (juftdan bitta gen normal, biri mutatsiyaga ega) (1 ball) mutatsiyalar topilmadi (0 ball)

Umumiy ball: 4 yoki undan ko'p - kasallikning yuqori ehtimoli; 2-3 - kasallik ehtimoli bor, ammo bemorni qo'shimcha tekshirish talab etiladi; 0-1 - kasallik shubhali.

• Kasallikning shaklini va zararlanganlik darajasini aniqlash uchun miyaning MRT tekshiruvi qoʻllanadi, ammo tashxisni faqat MRT asosida amalga oshirish mumkin emas. MRT tekshiruvi kasallikka xos o'choqlarni va miya hajmining kamayishini ko'rsatadi.
• MRTda ushbu kasallikning o'ziga xos, ammo kamdan-kam uchraydigan alomati "gigant pandaning yuzi" ga o'xshash rasmdir. KT va MRTda belgilar klinik alomatlardan oldin namoyon bo'lishi mumkin.
• Kasallik mavjudligida miyaning kompyuter tomografiyasi (KT) qorinchalarning kattalashishi, korteks va miya stvolini atrofiyasini aniqlaydi.
• Biroq, MRT kasallikning miya shakli uchun muhimroq diagnostika usuli hisoblanadi.
• Magnit-rezonans spektroskopiyasi (MRS) mis to'planish joylarini aniqlash va miya metabolizmini jarrohliksiz baholash uchun qoʻllanadi. Bu tananing to'qimalarida turli kasalliklarda moddalarning biokimyoviy kontsentratsiyasidagi o'zgarishlarni baholash imkonini beruvchi usul hisoblanadi.
• Pozitron emissiya tomografiyasi (PET) organizmdagi moddalar almashinuvi va ularning tashilish darajasini aniqlash uchun ham qoʻllanadi.
• Erta tashxis qo'yishning istiqbolli usuli - bu miyaning transkranial ultratovush tekshiruvi sanaladi.
• Jigar va buyraklarning ultratovush, KT va MRT bilan aniqlangan o'zgarishlar boshqa kasallik holatlarida ham aniqlanadi, shuning uchun ular Vilson-Konovalov kasalligi uchun qat'iy xos emas va faqat davolash samaradorligini baholash uchun ishlatilishi mumkin.

Jigar sirrozining (fibroz) og'irligini aniqlashning yangi usuli - bu jigar elastometriyasidir. Tadqiqot ultratovushning turli zichlikdagi to'qimalardan turli tezliklarda o'tish qobiliyatidan foydalanadi, bu esa organning normal zichligi o'zgarishini aniqlash imkonini beradi.

Davosi

• Kasallikning simptomsiz bosqichida davolanishning maqsadi simptomlar paydo bo'lishining oldini olish va laboratoriya parametrlarini normallashtirishdir.
• Klinik ko'rinishlar bosqichidagi maqsad kasallikning asosiy belgilarini barqarorlashtirish va maksimal mumkin bo'lgan regressiyaga erishish, shuningdek, laboratoriya parametrlarini normallashtirishdir.

Vilson – Konovalov kasalligini davolashni bir necha yo'nalishlarga bo'lish mumkin.

Medikamentoz davolanish

Misni tanadan olib tashlaydigan preparatlarni qo'llash (misni yo'q qilish yoki xelatlash terapiyasi), shuningdek, misning so'rilishini kamaytiradigan preparatlarni qo'llashni o'z ichiga oladi. Ushbu davolash usuli butun umr davomiga belgilanadi.

Jahon amaliyotida quyidagi preparatlardan foydalanish ko'zda tutilgan: *penitsilamin

• trientin
• tetratiomolibdat
• unitiol.
• Shuningdek, Vilson-Konovalov kasalligida mis zaharlanishi (patogenetik terapiya) paytida nishon organlarning mis bilan zaharlanish darajasini sekinlashtiradigan va shikastlanishni kamaytiradigan preparatlar qoʻllanadi. Bundan tashqari, simptomatik terapiya o'tkaziladi.
• Kasallikning alomatlarini davolash va ta'sirlangan organlarni tiklash uchun B, C va E guruhlari vitaminlari, neyroprotektiv va neyrometabolik vositalar, tirishishlarni davolash uchun antikonvulsantlar, kasallikning ruhiy belgilarini tuzatish uchun preparatlar qoʻllanadi.
• B vitaminlarini o'z ichiga olgan preparatlar bilan davolash asab to'qimalarining faoliyatini, uning tiklanish jarayonlarini va metabolizmini yaxshilaydi.

Ushbu guruhdagi eng mashhur kombinatsiyalangan dorilar milgamma va kombilipendir.

• C vitamini (askorbin kislotasi) misni tanadan olib tashlashga yordam beradi.
• E vitamini (alfa-tokoferol asetat) organizmdagi oksidlanish jarayonlarini sekinlashtiradigan va hujayralarni zararli ta'sirlardan va parchalanishdan himoya qiladigan antioksidantdir.
• Jigarning shikastlanishi bilan L-ornitin-L-aspartat va boshqa gepatoprotektorlardan foydalaniladi.
• Periferik shish va assitdadiuretiklar buyuriladi. Bundan tashqari, kuchli shishda furosemid (Lasix) dan foydalanish mumkin.
• Qo'l titroqlarida va tajovuzkor harakatlarda lorazepam yoki klonazepam buyuriladi. Nevrotik ko'rinishlar (tashvish, depressiya) bo'lsa, turli antidepressantlar va anksiolitiklar buyuriladi.

Dietoterapiya

Misni dietadan to'liq olib tashlash mumkin emas, chunki u barcha oziq-ovqatlarda mavjud. Shu bilan birga, mis miqdori 0,5 mg / 100 g dan ortiq bo'lgan oziq-ovqat mahsulotlaridan: qisqichbaqasimonlar, yong'oqlar, kakao mahsulotlari, qo'ziqorinlar, dukkaklilar, grechka va jo'xori unini chiqarib tashlash kerak. Shakar, tozalangan uglevodlar va trans yog'larni kamaytirish zarur. Umuman olganda, ushbu kasallik uchun parhez yetarli miqdorda oqsil tarkibiga ega bo'lgan sut-sabzavotli parhez sifatida tavsiflanishi mumkin.

Jarrohlik

Kasallik bilan jigar transplantatsiyasi quyidagi hollarda amalga oshiriladi:

1. Fulminant jigar yetishmovchiligining rivojlanishi bilan;
2. 3 oy davomida misni bog'laydigan dorilar samara bermaganda;
3. Jigarning dekompensatsiyalangan sirrozi bilan og'rigan bemorlar - jigar yetishmovchiligi belgilarining kuchayishi.

Jigarning dekompensatsiyalangan sirrozi - bu ovqat hazm qilish funktsiyasining buzilishi belgilari bilan namoyon bo'ladigan jigarning normal faoliyatining buzilishi. U quyidagicha ko'rinadi:

• Terining, ko'z sklerasi va og'iz shilliq qavatining sariqligi;
• Kaftlarning qizarishi.
• Toksinlarning to'planishi tufayli terining qichishi.
• Qon tomirlari yulduzchalari ya`ni yulduzsimon shaklda kengayishi, shuningdek, terining eng kichik shikastlanishi bilan qon ketish va ko'karishlarga moyillik.
• Ishtahani yo'qotish, kaxeksiyaga qadar vazn yo'qotish;
• O'ng qovurg`a ostida og'riq, ba'zida aniq lokalizatsiyasiz qorin bo'shlig'ida og'riq.
• Qorin bo'shlig'ida suyuqlikning to'planishi (astsit).

Jigar ensefalopatiyasi(jigarning dezintoksikatsion funksiyasining buzilishi natijasida kelib chiqadi) - bu miya funktsiyalarining progressiv buzilishi (xotira, fikrlashga e'tibor), turli tajovuzkor noto'g'ri xatti-harakatlar bilan shaxsning o'zgarishi, ongning buzilishi (komagacha) Agar o'z vaqtida davolanmasa, kasallik o'limga olib kelishi mumkin. Transplantatsiyada donor jigar transplantatsiyasi qoʻllanadi - jigar to'liq yoki qisman transplantatsiya qilinadi. Jigar transplantatsiyasi 50% dan ortiq hollarda nevrologik simptomlarning yaxshilanishini ta'minlaydi. Dekompensatsiyalangan jigar sirrozi bosqichida jigar transplantatsiyasida birinchi yil davomida omon qolish 95%, 5 yildan keyin - 83%, 10 yildan keyin - 80% ni tashkil qiladi.

Plazma filtratsiyasi va gemosorbtsiya

Misni tanadan olib tashlash uchun qon va plazma filtratsiyasi ham qoʻllanadi: (plazma filtratsiyasi va gemosorbtsiya). Birinchi protsedura davomida bemor apparatga ulanadi, buning natijasida bir qo'ldan qon apparatdan o'tib, boshqasiga qaytadi. Qon hujayralari darhol qon oqimiga qaytadi va plazma maxsus yuqori texnologiyali filtrning teshiklaridan o'tadi, u yerda parchalanish mahsulotlaridan xalos bo'ladi va tanaga tozalangan shaklda qaytadi. Gemosorbtsiya bilan bemorning butun qoni moddalar - sorbentlar bilan to'ldirilgan idishdan o'tadi.

Umuman olganda, Vilson kasalligi - Konovalov kasalligini davolashning butun davrini 2 bosqichga bo'lish mumkin: boshlang'ich bosqich va parvarish terapiyasi bosqichi. Parvarish terapiyasiga o'tish mezoni 3 oylik interval bilan o'tkazilgan 2 ta ketma-ket tekshiruvda mis metabolizmini normallashganidir.

Asoratlari

• Gepatitning fulminant shakli eng xavfli asoratlardan biridir (o'lim darajasi taxminan 60-95%).
• Qo'zg'atuvchi omil - infektsiya yoki intoksikatsiya. Jigar hujayralarining massiv nekrozi xarakterlidir. Keyinchalik shikastlangan gepatotsitlardan mis qonga ko'p miqdorda chiqariladi, bu esa eritrotsitlarning tezda parchalanishiga olib keladi.
• Parchalangan eritrotsitlardan ajralib chiqqan erkin gemoglobin qo'shimcha ravishda jigarga zarar yetkazadi, og'ir intoksikatsiyaning patologik xavfli halqasini keltirib chiqaradi va buyraklar va boshqa organlarga toksik ta'sirini ko'rsatadi. Xarakterli alomat "jigarning erishi" (jigar tezda hajmini kamaytiradi).
• Sirroz - oddiy jigar to'qimasini tolali (biriktiruvchi) to'qima bilan almashishi.

Uzoq vaqt davomida u simptomlarsiz rivojlanishi mumkin, ammo Vilson-Konovalov kasalligining nevrologik ko'rinishlarI paydo bo`lgan barcha bemorlarda u yoki bu darajada namoyon bo`ladi. Jigar sirrozi uning funktsiyalarining bosqichma-bosqich buzilishiga olib keladi - ayniqsa dezintoksikatsiya – toksik moddalarni zararsizlantirish funksiyasi buziladi.

• Gemoliz - qizil qon hujayralarining (eritrotsitlar) parchalanishining kuchayishi. Bu qondagi qizil qon tanachalari va gemoglobin sonining kamayishiga - anemiyaga olib keladi. Eritrotsitlarning asosiy vazifasi kislorodni organlar va to'qimalarga yetkazib berishdir, shuning uchun ularning sonining kamayishi kislorodning yetarli darajada ta'minlanmasligiga olib keladi. Bu metabolizmning buzilishiga olib keladi, ichki organlar noto'g'ri ishlay boshlaydi.

Ushbu asorat o'tkir, surunkali va takroriy shaklda paydo bo'lishi mumkin.

Buyrak toshlarining shakllanishi buyraklardagi misning to'planishi tufayli buyraklar tubula *(kanalcha)larining noto'g'ri ishlashi tufayli yuzaga keladi. Toshlar buyraklarning normal ishlashiga xalaqit beradi, filtratsiya jarayonini yomonlashtiradi va siydik chiqarish jarayonini murakkablashtiradi.

• Vilson - Konovalov kasalligi progressiv kasallikdir, shuning uchun o'z vaqtida davolanilmasa, bemorlar jigar sirrozidan yoki yuqumli-toksik asoratlardan (kamdan-kam hollarda) o'lishadi.
• Progressiv nevrologik alomatlar fonida bemor immobilizatsiya qilinishi mumkin. Misni olib tashlaydigan preparatlar bilan davolash va jigar transplantatsiyasi bilan bemorlarning uzoq muddatli omon qolish ehtimoli yuqori.

Vilson-Konovalov kasalligida o'limni oshiradigan omillar:

• Kechiktirilgan tashxis.
• Davolashni rad etish.
• Nevrologik kasalliklar bilan bog'liq baxtsiz hodisalar.
• Samarali davo bo`lmasligi.

Jigar transplantatsiyasidan keyin fulminant yetishmovchilik tufayli yillik omon qolish 70% ga etadi. Transplantatsiyasiz esa – kamdan – kam holatlar. Transplantatsiyadan keyin jigarning dekompensatsiyalangan sirrozi bilan bemorlarning yil davomida omon qolishi 95% ni, 5 yildan keyin - 83%, 10 yildan keyin - 80% ni tashkil qiladi. Transplantatsiyadan keyin nevrologik simptomlarning regressiyasi 50% dan ortiq hollarda qayd etiladi.

Jigar funktsiyasini tiklash davolanishning 1-2 yilida sodir bo'ladi va barcha tavsiyalarni to'liq bajarilsa qayta rivojlanmaydi. Kasallikning fulminant bosqichida faqat jarrohlik davolash samarali bo'ladi.

Kasallikning o'ziga xos profilaktikasi genetik tabiati tufayli mavjud emas.

Muntazam tekshiruvlar natijasida tashxisni bilib olgan va sezilarli alomatlarga ega bo'lmagan Vilson kasalligi bilan og'rigan bemorlar dori-darmonlarni davolashni majburiy deb bilishmaydi. Bunday holda, kasallikning haqiqiy oldini olish haqida emas, balki Vilson-Konovalov kasalligining tashqi ko'rinishlarining (klinik belgilari)ni oldini olish haqida gapirish kerak.

Profilaktikasi

Kasallikning oldini olish quyidagilarni o'z ichiga oladi:

• tibbiy genetik maslahat.
• prenatal diagnostika.
• preimplantatsiya genetik diagnostikasi.

Qon zardobidagi aminotransferazalarning noaniq ko'tarilishi kuzatilgan hollarda, surunkali gepatit, sirroz va kelib chiqishi noma'lum nevrologik kasalliklarga chalingan bemorlarda skrining 2 yoshdan 18 yoshgacha o'tkazilishi kerak. Kasallik tashxisi qo'yilgan bemorning barcha qarindoshlar kasallikning mavjudligi uchun muntazam tekshiruvdan o'tishlari kerak.

Homiladorlik davrida, Vilson kasalligi - Konovalov bilan og'rigan bemorni tug'ish xavfi mavjud bo'lganda, homiladorlikning 15-18 xaftaligida homila hujayralari yoki 10-12 haftalarda xorionning vorsinkalarida molekulyar genetik tahlil o'tkaziladi.

Vilson-Konovalov kasalligining preimplantatsion genetik diagnostikasi EKO o`tkazilayotganda urug'lanishgacha kasalliklarni tashxislash imkoniyati va keyinchalik urug'langan embrionni ayolning tanasiga joylashtirishdan iborat. Profilaktikaning bu usuli oilada yoki qon – qarindoshlarda ushbu kasallik chaqiruvchi mutant genlar aniqlangan vaziyatlarda o`tkazilishi mumkin.

Havolalar

церулоплазмин

Печеночная энцефалопатия

гемолитическая анемия

Manbalar

• Аснов А.Ю., Соколов А.А. Федеральные клинические рекомендации по диагностике и лечению болезни Вильсона-Коновалова (гепатолентикулярная дегенерация) С-Пб.: Литография СПб. 2015. 60 с.
• Профессиональные ассоциации: Союз педиатров России. Нарушения обмена меди (болезнь Вильсона) у детей. Год утверждения : 2016
• Профессиональные ассоциации: Союз педиатров России. Федеральные клинические рекомендации по оказанию медицинской помощи детям с болезнью Вилсона — Коновалова, 2013 год
• Н. В. Коновалов. Гепатоцеребральная дистрофия. М. Медгиз 1960
• J. M. Walshe Brain The conquest of Wilson's disease, Volume 132, Issue 8, August 2009, Pages 2289–2295
• Davies LP, Macintyre G, Cox DW. New mutations in the Wilson disease gene, ATP7B: implications for molecular testing. Genet Test. 2008 Mar;12

• W. Cox Disorders of copper transport Volume 55, Issue 3, 1999, Pages 544–555
• Ronald F. Pfeiffer, M.D. Wilsons Disease 2007 April;27(2):123-132)
• Prevention of Wilson's Disease in Asymptomatic Patients List of authors. Irmin Sternlieb, M.D., and I. Herbert Scheinberg, M.D.
• Вялова Н.В., Проскокова Т.Н. Психические расстройства при гепатолентикулярной дегенерации //Дальневосточный медицинский журнал, 2013.-N 4.-С.88-91.
• Вялова Н.В. Проскокова Т.Н., Хелимский А.М. Гепатолентикулярная дегенерация: клиника, диагностика, лечение // Дальневосточный медицинский журнал, 2012.-N 4.-С.130-134.
• Тулузановская И.Г., Жученко Н.А. Болезнь Вильсона-Коновалова: внутрисемейный клинический полиморфизм // Педиатрия —2017.-N 6.-С.215-216.
• Подзолков В.И., Покровская А.Е.,Трудности диагностики и лечения болезни Вильсона — Коновалова =// Клиническая медицина. 2017.-N 5.-С.465-470.
• Циммерман Я.С. Болезнь вильсона — гепатоцеребральная дистрофия // Клиническая медицина. 2017.-N 4.-С.310-315.
• Корой П.В. Болезнь Вильсона. Часть I. Этиология, патогенез, клинические проявления и скрининг // Вестник молодого ученого 2014.-N 3.-С.56-63
• Корой П.В. Болезнь Вильсона. Часть II. Этиология, патогенез, клинические проявления и скрининг // Вестник молодого ученого 2015. -N 1
• Корой П.В. Болезнь Вильсона. часть III. Общие принципы терапии, лечение в специальных ситуациях, мониторинг терапии и прогноз // Вестник молодого ученого 2015.-N 2.-С.35-44.