Viti Levu (Orol)
Viti Levu (talaffuz [ˈbitʃi ˈleβu]) — Fiji Respublikasidagi eng katta orol. Bu mamlakat poytaxti Suva shahri bo'lib, Fiji aholisining katta qismi yashaydi.
 | |
| Geografiya | |
|---|---|
| Maydoni | 10 531 km2 |
| Dengiz sathidan balandligi | 1324 m. |
| Eng baland nuqtasi | Mount Tomanivi |
| Ma'muriyat | |
| Davlat | Fiji |
| Demografiya | |
| Aholisi | 580 000 |
| Qo'shimcha ma'lumot | |
Geologiya
tahrirFidji Avstraliya plitasi va Tinch okean plitasi orasidagi tektonik jihatdan murakkab hududda joylashgan. Fidji platformasi faol cho'zilgan yoriqlar bilan chegaralangan zonada joylashgan bo'lib, uning atrofida mintaqadagi sayoz zilzilalar markazlashgan. Bu yoriqlar quyidagilardir: shimolda Fiji sinish zonasi (FFZ); g'arbda 176 ° kengaytma zonasi (176 ° EZ); va sharqda Hunter sinish zonasi (HFZ) va Lau tizmasi.[1]
Oroldagi eng qadimgi jinslar Wainimala guruhiga mansub Eotsen va Quyi Miosen davrlarida hosil bo'lgan jinslardir. Guruhning pastki qismi bazaltdan traxit va riolitgacha bo'lgan vulqon oqimlari va vulkanoklastiklardan iborat. Geografik jihatdan bu guruh Nadi janubida, shu jumladan Koromba (balandligi 3528 fut) va Natambumgguto (1242 fut balandlikda) cho'qqilarida va Sigatokagacha joylashgan. Sigatokadan guruh deyarli butun Lodonigacha cho'zilgan va Tuvutau (3060 fut) va Tikituru (3071 fut) cho'qqilarini o'z ichiga oladi. Janubiy qirg'oq bo'ylab deyarli Nausorigacha cho'zilgan. Guruhga tonalit, granodiyorit, gabbro va dioritning o'xshash yoshdagi zaxiralaridan iborat Tholo Plutonics kiradi. Suva guruhining epiklastik va andezitik vulqon jinslariga aylangan mio- pliosen qumtoshlari va mergellari, asosan, Nadi daryosi va Navua daryosi hosil qilgan daryo vodiylarida joylashgan. Plio- pleystotsen Mba guruhi orolning shimoliy qismida joylashgan. U porfirit bazalt oqimlari va vulkanoklastiklardan iborat bo'lib, greyvakkaga bo'linadi. Geografik jihatdan u Koroyanitu (3921 fut), Malua (3294 fut), Monavatu (3708 fut), Tomanivi tog'i (4341 fut) va Ndelamendamu (2540 fut) cho'qqilarini o'z ichiga oladi. U sharqiy qirg'oq bo'ylab, deyarli Nausorigacha cho'zilgan va Vatukoula yaqinidagi Imperator konini o'z ichiga oladi.[2][3].........
Geografiya va iqtisodiyot
tahrir 
Viti Levu Fiji Respublikasidagi eng katta orol bo'lib, aholining 70% (taxminan 600 000 kishi) yashaydi va butun Fiji arxipelagining markazi hisoblanadi. Uning uzunligi 146 kilometr va 106 kilometr kengligida va 10,389 km2 hududni tashkil qiladi. Zilzilalar va vulqon otilishi orolning biroz qo'pol yerlarini tashkil qiladi, u shimoldan janubga cho'zilgan tog' tizmasi tomonidan taxminan teng ikkiga bo'lingan. Orolning markazi o'rmonli bo'lib, mamlakatning eng baland cho'qqisi Tomanivi tog'ini (boshqacha Viktoriya tog'i deb ataladi) o'z ichiga oladi (1,324m).
Orolning sharqiy tomonida, ayniqsa tog'larda kuchli yog'ingarchilik kuzatiladigan yerlarida Fidjining tropik nam o'rmonlari joylashgan. G'arbiy tomoni tog' tizmasi yomg'ir soyasida bo'lib, sezilarli darajada quruqroq; Buyerlarda Fidjining tropik quruq o'rmonlari joylashgan. Shunga koʻra, gʻarbda shakarqamish ishlab chiqarish rivojlangan, sharqda esa sut sanoati rivojlangan. Fidjining eng katta chorvachilik fermasi 7000 bosh qoramolga ega.
Mahalliy joylar
tahrir
Viti Levu poytaxti Suva shahri va Fidji Respublikasi aholisining deyarli to'rtdan uch qismi (taxminan 580 000 kishi) yashaydi. Sohil bo'ylab tarqalgan boshqa muhim shaharlarga Ba, Lautoka, Nadi, Nausori, Rakiraki va Sigatoka kiradi. Yana ikkita mashhur joy - Natadoladagi Natadola plyaji va Tinch okean porti (Suvadan 50 kilometr uzoqlikdagi kurort markazi). Viti Levu bo'ylab bitta katta yo'l o'tadi.
Siyosat
tahrirFidjining oʻn toʻrt viloyatidan sakkiztasi Viti-Levuda joylashgan. Ba, Nadroga-Navosa va Ra viloyatlari G'arbiy bo'limni, Naitasiri, Namosi, Reva, Serua va Tailevu esa markaziy bo'limni tashkil qiladi. G'arbiy Viti Levuning siyosiy dinamikasi sharqiy Viti Levudan bir oz farq qiladi, chunki qisman g'arbiy Vitu Levuda hind-fidjilar ko'p (ularning ko'p ota-bobolari 1879-1916-yillarda Hindistondan orolga shartnoma asosida kelgan), holbuki sharqiy Viti Levuda mahalliy fidjiliklar ko'p (irqiy jihatdan xilma-xil bo'lgan shahar joylari bundan mustasno).
Tarix
tahrirTarixdan oldingi
tahrirViti Levu shimolida joylashgan Vanua Levu orolidan ko'ra uzoqroq yashagan deb ishoniladi.
Transport
tahrirPatterson Brothers Shipping Company LTD tomonidan taqdim etilgan parom xizmati Viti Levuni orollarning qolgan qismi bilan bog'laydi.
Boshqa
tahrirKanadalik tadbirkor Peter Munk o'zining Klostersdagi uyiga orol nomini berdi, chunki u Viti Levu va Devid Gilmur 1960-yillarda Janubiy Tinch okeanidagi mehmonxonalar tarmog'ini boshlagan joyda edi.[4]
Havolalar
tahrir- ↑ Greenbaum. „Landslide hazards in Fiji“. Technical Report WC/95/28 Rapid methods of landslide hazard mapping : Fiji case study. British Geological Survey (1995). Qaraldi: 23-mart 2011-yil.
- ↑ Provisional Geologic Map of Fiji. Suva: Fiji Geological Survey, 1965.
- ↑ Rodda, P. (1967). „Outline of the geology of Viti Levu“. New Zealand Journal of Geology and Geophysics. 10-jild, № 5. 1260–1273-bet. doi:10.1080/00288306.1967.10420217.
- ↑ "Peter Munk: A mining magnate nears the end of his golden reign" ERIC REGULY. The Globe and Mail 15 March 2014