Vikipediya

2021-yilgi Turkiyada yong'inlar


2021-yilning iyul va avgust oylarida Turkiyaning Oʻrta Yer dengizi mintaqasida[1] ikki yuzdan ortiq oʻrmon yongʻinlari 1700 kvadrat kilometr oʻrmonni yoqib yuborilgan, bu mamlakat tarixidagi eng yomon oʻrmon yongʻinlari mavsumida sodir boʻlgan[2]. Antaliya viloyatining Manavgat shahrida 2021-yil 28-iyulda[3] oʻrmon yongʻinlari boshlangan, harorat 37 °C (99 °F) atrofida boʻlgan[4]. 2021-yil 9-avgust holatiga koʻra Mugʻla shahrida ikkita yongʻin davom etmoqda. Yongʻinlar kattaroq oʻrmon yongʻinlari seriyasining bir qismidir, jumladan, qoʻshni Gretsiya, iqlimiga katta tasir koʻrsadgan, oʻzgarishi ehtimoli yuqori boʻlgan issiqlik toʻlqinlaridan kelib chiqadi[5].

2021 Turkiyadagi o'rmon yong'inlari
Statistika

Fon

tahrir
 
1990-yildan 2017-yilgacha Turkiyada jami yonib ketgan oʻrmonlar maydoni va qayd etilgan oʻrmon yongʻinlari soni[6].

1940-yillardan boshlab har yili yongʻinlar soni 1000 tadan 3500 tagacha koʻpaygan[7]. 2007-yilda IPCC toʻrtinchi baholash hisobotida aytilishicha, „Issiqroq, quruqroq sharoitlar qurgʻoqchilikning tez-tez va uzoq davom etishiga, shuningdek, yongʻin mavsumining uzoqroq boʻlishiga va ayniqsa Oʻrta yer dengizi mintaqasida yongʻin xavfining oshishiga olib kelagan“[8]. Yongʻinlar 2021-yilda dunyo boʻylab bir nechta ekstremal ob-havo hodisalari edi.

Turkiya oʻrmonlarida oʻrmon yongʻinlari yozda, asosan, Oʻrta Yer dengizi va Aegean mintaqalarida tez-tez uchragan[9], ammo 2021-yil may oyi 50 yildan ortiq vaqt davomida eng issiq may boʻlgan[10] va iqlim oʻzgarishi natijasida yuzaga kelgan qurgʻoqchilikdan keyin sodir boʻlgan. Buning ortidan iyun oyidagi oʻrtachadan yuqori haroratlar kuzatilgan, 1 °C (1.8 °F) dan past boʻlgan ijobiy harorat anomaliyalari kuzatilgan va koʻp yogʻingarchilik, ammo bu 26 va 27-iyun kunlari Kash, Tarsus va Marmarisdagi yongʻinlarga toʻsqinlik qilmagan[10][11]. Iyul oyining ikkinchi yarmida ancha kuchli issiqlik kuzatilgan, chunki baʼzi hududlarda 12 °C (22 °F) darajagacha ijobiy harorat anomaliyalari kuzatilgan, va harorat koʻrsatkichi 36 °C (97 °F) ga teng shimolda Istanbulgacha qayd etilgan, u erda mavsumiy kunduzgi harorat 27 °C (81 °F) atrofida boʻlgan[12][13][14].

 
Yongʻin xaritasi

Kopernik sunʼiy yoʻldoshlari maksimal sutkalik issiqlik intensivligini taxminan 20 gigavattda oʻlchagan, bu Turkiyadagi avvalgi rekorddan toʻrt baravar koʻp, EFFIS hisob-kitoblariga koʻra, umumiy yonib ketgan maydon avgust oyining boshidagi oʻrtacha koʻrsatkichdan deyarli oʻn baravar koʻp boʻlgan[15]. Oʻrmon yongʻinlarida toʻqqiz kishi halok boʻlgan, Ulardan kamida ikkitasi oʻt oʻchiruvchilar boʻlgan[16]. Manavgatdagi yongʻin oqibatida 3 kishi halok boʻlgani bildirilgan[17]. Antaliyada 18 ta qishloq, Adana va Mersinda 16 ta qishloq evakuatsiya qilingan[18]. Jarohatlarning aksariyati tutun inhalatsiyasi tufayli boʻlgan[9]. Bodrumdagi 2 mehmonxonadagi 4000 dan ortiq sayyoh va xodimlar dengiz orqali evakuatsiya qilingan[19][20]. Turkiya qirgʻoq qoʻriqlash xizmati tomonidan xususiy qayiqlar yordam berilgan[21]. Atrof-muhit va shaharsozlik vaziri Murat Kurum 100 dan ortiq sanʼat muzeylarini buzish kerakligini aytgan[22]. Prezident 5 ta janubiy viloyatning bir qismini falokat zonalari deb eʼlon qilgan[23]. 2021-yil 2-avgustga kelib, taxminan 160,000 akr oʻrmonlar yongʻin qurboni boʻlganligi taxmin qilinmoqda[24].

Avgust oyining birinchi kunlarida gʻarbda yangi yongʻinlar boshlangan va Mugʻla viloyatidagi Kemerkoy elektr stansiyasi 4-avgust kuni yongʻinga kirishi sababli evakuatsiya qilingan[25][26]. Xuddi shu kuni Milas yaqinidagi yana bir qancha odamlar dengiz orqali evakuatsiya qilingan[27]. Yaqin atrofdagi Yenikoʻy elektr stansiyasi ham yongʻin xavfi ostida qolgan[28]. 7-avgust kuni Antaliyada kamdan-kam yogʻgan yozgi yomgʻir u yerdagi yongʻinlarni nazorat ostiga olishga yordam bergan, ammo Mugʻladagi yongʻinlar jiddiyligicha qolgan, 5 ta viloyatda 13 ta yongʻin davom etgan[29].

14-avgust kuni Rossiya Harbiy-dengiz kuchlariga tegishli Beriev Be-200 yongʻin oʻchirish samolyoti, iyul oyidan beri Kahramanmarasdagi yongʻinlardan jabrlanganlarga yordam berish uchun yollangan ikki samolyotdan biri qoʻnish vaqtiga yetmasdan qulab tushgan. Samolyot bortida besh nafar rossiyalik harbiy xizmatchi va uch nafar Turkiya fuqarosi boʻlgan, ularning barchasi halokatga uchragan[30][31].

Kuygan oʻrmonning katta qismini turk qaragʻayi (Pinus brutia -- turkchada „Qizilcham“ soʻzma-soʻz „qizil qaragʻay“ – shuning uchun baʼzan notoʻgʻri tarjima qilingan) tashkil etgan, u odatda tabiiy ravishda qayta oʻsishi mumkin[7].

Reaksiyalar

tahrir

Mahalliy

tahrir

Qishloq va oʻrmon xoʻjaligi vaziri Bekir Pakdemirli iyul oyida 3 ta samolyot, 38 ta vertolyot va 4000 ga yaqin oʻt oʻchiruvchining yongʻinlarga qarshi kurashganini aytgan[9]. 485 ta suv tender va 660 ta buldozer bilan birga dronlardan ham foydalanilgan[19][22][32]. Shuningdek, u 2000 ta dan ortiq qishloq xoʻjaligi hayvonlari nobud boʻlganini aytgan[23]. Favqulodda vaziyatlar va favqulodda vaziyatlar boshqarmasi (AFAD) 29-iyul kuni 58 ta kishi hamon kasalxonada ekanligini maʼlum qilgan[4]. Oymapinar toʻgʻonida qolib ketgan 10 kishi qutqarilgan[32]. Biroq oʻt oʻchirish samolyotlari faqat kunduzi ishlay olgan, qulagan daraxtlar esa ayrim yoʻllarga chiqishni toʻsib qoʻygan[33]. 3-avgust kuni Radio va Television Oliy Kengashi Turkiyadagi ommaviy axborot vositalarini oʻz xabarlarida juda salbiy boʻlmaslik haqida ogohlantirgan[34]. Jabrlanganlar uchun davlat krediti toʻlovlari kechiktirilgan, zarar toʻlovlari amalga oshirilgan, kichik biznes subyektlariga foizsiz kredit vaʼda qilingan[35]. Kuzgacha turli oʻrmonlarga ommaviy kirish taqiqlangan[35]. Muxolifatdagi Respublika Xalq partiyasi (CHP) raisi Kemal Kilichdar oʻgʻli, yongʻinlarning koʻpchiligi Taurus togʻlarining tik etaklarida sodir boʻlganligi sababli, samolyotlar yongʻinlarni nazorat ostida ushlab turishda samaraliroq boʻlishini taʼkidlagan va hukumatni tanqid qilgan. Turk Havo birlashmasining taklif qilish imkoniyatini cheklaganini daʼvo qilib[36]. Keyinchalik u prezident Turkiyadagi iqlim inqirozi va qurgʻoqchilikni eʼtiborsiz qoldirganini aytgan[37]. Oʻn bir CHP boshqariladigan metropolitanlarning merlari qoʻshma bayonot bilan yongʻin oʻchirish samolyotlari xarajatlarini moliyalashtirishni taklif qilishgan[38]. Boshqa muxolif partiyalar ham vazirlikni tanqid qilgan: Xalq demokratik partiyasi vakili Selahattin Demirtosh hukumatni qobiliyatsiz deb atagan, Yaxshi partiya rahbari Meral Akshener esa vazirlikni oʻtgan yili samolyotlar etishmasligi haqida ogohlantirganini aytgan[36]. Pakdemirli vazirlik 2021-yil oxirigacha yongʻin oʻchirish samolyotlarini sotib olishini aytgan[36]. Turkiya Aeronavtika assotsiatsiyasi yongʻin oʻchirish samolyotlari uchun tenderlar uchun 5000 litr sigʻim chegarasi ular taklif qilishlari uchun pastroq boʻlishi kerakligini aytgan, ammo prezident oʻz texnologiyasini yangilashi kerakligini aytgan[21]. Prezidentning aytishicha, munitsipalitetlar ham yongʻinni oʻchirish uchun mas’uldirlar, biroq merlar inqirozni muvofiqlashtirish yigʻilishlariga taklif qilinmaganini aytgan[39].

Avgust oyida Prezident Erdoʻgʻan tabiiy ofat sodir boʻlgan hududlardan oʻtib ketayotib, fuqarolarga choy paketlarini uloqtirgan, bu esa bir qancha muxolifat siyosatchilari, jumladan Ali Babacan tomonidan tanqid qilingan va bu harakat sharmandali ekanini aytgan[40].

Xalqaro yordam

tahrir

Quyidagi davlatlar javob bergan:

Xalqaro tashkilotlar:

Urugʻlarni donatsiya qilish harakatlari

tahrir

Xususan, 2021-yil uchun Turkiyadagi oʻrmon yongʻinlari, Turkiyadagi nodavlat tashkilot, Atrof-muhit tashkilotlari birdamlik uyushmasi ÇEKUD, koʻchat donorlik harakatini boshlab bergan.

Turkiya xotin-qizlar milliy voleybol jamoasini Janubiy Koreya xotin-qızlar milliy voleibol jamoasi tomonidan 2020-yilgi yozgi olimpiya oʻyinlari 3 – 2 hisobida chorak finalda magʻlubiyatga uchratgandan keyin[54], Turkiya xotin -qizlar Milliy voleibol komandasining koʻpchiligi koʻz yoshlarini toʻkib yubordilar. Ularning qaygʻu sabablari butun Internetda maʼlum boʻlganidan soʻng, Janubiy Koreya netizendlari 2021-yilgi Turkiyada oʻrmon yongʻinlariga yordam berish uchun Kim Yeon-koung yoki Koreya voleybol federatsiyasi nomidan CEKUD orqali oʻsimliklarni donorlik qilish harakatini boshladilar[55].

CEKUD 2021-yil 18-noyabr kuni Antalya viloyatida bir nechta zarar koʻrgan hududlarda Turkiya-Koreya doʻstlik oʻrmon hududlarini tashkil etish ishlarini boshlagan. 2022-yil 1-aprel kuni Turkiya ekin ekishni yakunlagan. CEKUDga koʻra, „Turkiya-Koreya doʻstlik oʻrmonining“ olti zonasini tashkil etishgan: Antaliyada 30 ming, Nevsehirda 40 ming, Kilisda 25 ming, Istanbulda 15 ming, Muğlada 30 ming va Osmaniyada 10 ming, shu sababli jami 580 ming daraxtdan 150 ming donatsiya qilingan[56].

[57]

2021-yil avgust oyi holatiga koʻra, Oʻrmon xoʻjaligi bosh boshqarmasi tomonidan 2020-yilda sodir boʻlgan yongʻinlar boʻyicha raqamlar hali eʼlon qilinmagan, biroq 2019-yilda terrorizm oqibatida hech qanday yongʻin sodir boʻlmagani maʼlum boʻlgan va 2018-yilda 2167 ta yongʻindan 6 tasi maʼlum[58]. rasmiy statistik maʼlumotlarga koʻra terrorchilar tomonidan boshlangan. Biroq, 2019-yilda sodir boʻlgan 2688 ta yongʻinning deyarli yarmi nimadan boshlangani nomaʼlum boʻlgan: eng koʻp maʼlum boʻlgan yongʻin qoʻzgʻatuvchilari chaqmoq (372) va qasddan somon yoqish (184) gan[20].

Bogʻozichi universiteti iqlimshunosi Levent Kurnaz, havoning haddan tashqari issiq va quruq boʻlishi yongʻinlarning boshlanishiga yordam berganini aytgan[20]. Baʼzi meteorologlar foehn effektini ham eslatib oʻtishgan[59]. Turkiya Tuproq eroziyasiga qarshi kurash fondi bilan ishlovchi oʻrmon xoʻjaligi mutaxassisi Hikmet Oʻzturkning aytishicha, oʻrmon yongʻinlari deyarli har doim odamlar tomonidan boshlangan boʻlsa-da, iqlim oʻzgarishining oʻrmon yongʻinlariga taʼsiri ularning tarqalishini yanada kuchaytirmoqda[23].

Boshqalar qatorida davlatga qarashli TRT World telekanali yongʻinlar ortida Kurdiston Ishchilar partiyasi (Turkiya va boshqa koʻplab davlatlar tomonidan terrorchi tashkilotlar roʻyxatiga kiritilgan PKK) turishi ehtimoli haqida tez yozgan. TRT nashrining bir maqolasi PKKni „asosiy gumondor“ deb atagan, chunki „atrof-muhitni vayron qilish guruh qoʻllagan qasos usullaridan biridir“[60]. Buni PKK hamda Kurdiston jamoalari ittifoqi (KCK) rad etgan[61]. Baʼzi maʼlumotlarga koʻra, yongʻinlar ortida PKK turgani xabar qilinganidan keyin kurdlarga qarshi irqchilik hujumlari sodir boʻlgan[62]. Ichki ishlar vaziri Sulaymon Soylu, oʻrmon yongʻinlarining oʻt qoʻyish hujumlaridan kelib chiqqani haqidagi daʼvoni qoʻllab-quvvatlovchi „xavfsizlik razvedkasi“ hali yoʻqligini aytgan[63]. -, 2021-yil(2021-Expression error: Unrecognized word "august".-00) holatiga koʻra yongʻin sabablariga oid rasmiy tergov davom etmoqda[64] mumkin oʻt qoʻyish yoki ehtiyotsizlik[65].

Galereya

tahrir
  •  
  •  
  • Bodrumning Icmeler shahridagi oʻrmon yongʻinlari.
  •  
  •  
  •  

Yana qarang

tahrir
  • 2009 Mediterranean wildfires
  • 2021 Greece wildfires
  • 2021 Turkey floods

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „Turkey marks 10th day of forest fires with hopes of recovery“ (en-US). Daily Sabah (2021-yil 6-avgust). 2021-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 6-avgust.
  2. ↑ „Turkish wildfires are worst ever, Erdogan says, as power plant breached“. Reuters (2021-yil 4-avgust). Qaraldi: 2021-yil 5-avgust.
  3. ↑ Rothwell, James. „One dead and ten stranded as wildfire rages across southern Turkey“. The Daily Telegraph (2021-yil 29-iyul).
  4. ↑ 4,0 4,1 „Suspicious forest fires rage in Turkey's south for a second day“. Daily Sabah (2021-yil 29-iyul).
  5. ↑ „91 of 101 forest fires under control in Turkey: Minister“. Qaraldi: 2021-yil 1-avgust.
  6. ↑ „Çevresel Göstergeler – 16.1 Orman Yangınları“ (tr). csb.gov.tr. 2018-yil 8-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 3-avgust.
  7. ↑ 7,0 7,1 Birpınar. „Fires, floods, mucilage: What's happening in Turkey? | Opinion“ (en-US). Daily Sabah (2021-yil 16-avgust). Qaraldi: 2021-yil 28-avgust.
  8. ↑ Alcamo, J „Europe“,. AR4 Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. Parry: . Cambridge University Press, 2007 — 541–580 bet. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 „Wildfires in southern Turkey leave 3 dead, 58 hospitalized“. Associated Press (2021-yil 29-iyul).
  10. ↑ 10,0 10,1 „Forest fires break out as Turkey experiences hottest days – Turkey News“. Hürriyet Daily News. Qaraldi: 2021-yil 30-iyul.
  11. ↑ „Global Climate Report – June 2021 | National Centers for Environmental Information (NCEI)“. www.ncdc.noaa.gov. Qaraldi: 2021-yil 3-avgust.
  12. ↑ Cowan. „GFS Model – Tropical Tidbits“. www.tropicaltidbits.com. 2021-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 3-avgust.
  13. ↑ „Resmi İstatistikler“. mgm.gov.tr. Meteoroloji Genel Müdürlüğü. 2020-yil 23-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 13-dekabr.
  14. ↑ „Historical Weather on Friday, July 30, 2021 at Istanbul Atatürk Airport, Turkey – Weather Spark“. weatherspark.com. Qaraldi: 2021-yil 3-avgust.
  15. ↑ „EFFIS Statistics“. effis.jrc.ec.europa.eu. 2021-yil 29-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 3-avgust.
  16. ↑ „8 Confirmed Dead as Turkey Battles Raging Fires for 5th Day“. Voice of America (2021-yil 1-avgust).
  17. ↑ Gul Tuysuz and Arwa Damon. „'The animals are on fire,' say devastated farmers as wildfires sweep Turkey“. CNN (2021-yil 31-iyul). Qaraldi: 2021-yil 9-avgust.
  18. ↑ „Three dead as wildfire in south Turkey rages on -minister“. Reuters (2021-yil 29-iyul).
  19. ↑ 19,0 19,1 Fahim. „Under a rust brown sky: Lethal wildfires menace Turkish resorts“ (2021-yil 29-iyul).
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 „Turkish fires sweeping through tourist areas are the hottest on record“. The Guardian (2021-yil 30-iyul). Qaraldi: 2021-yil 31-iyul.
  21. ↑ 21,0 21,1 „Turkey: Foreign tourists evacuated as wildfires threaten resorts“. BBC News (2021-yil 1-avgust). Qaraldi: 2021-yil 1-avgust.
  22. ↑ 22,0 22,1 „Forest fires mostly under control as Turkey strives to recover“. Daily Sabah (2021-yil 30-iyul). 2021-yil 30-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 30-iyul.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Gul Tuysuz and Arwa Damon. „'The animals are on fire,' say devastated farmers as wildfires sweep Turkey“. CNN (2021-yil 31-iyul). Qaraldi: 2021-yil 1-avgust.
  24. ↑ „Turkey's deadly fires raise the heat for Erdogan“. The Economist (2021-yil 7-avgust). Qaraldi: 2021-yil 9-avgust.
  25. ↑ Agencies. „Forest fires, new and old, burn across Turkey's west and south“. Daily Sabah (2021-yil 4-avgust). Qaraldi: 2021-yil 4-avgust.
  26. ↑ „Fire near Turkish power plant under control – local mayor“. Reuters (2021-yil 4-avgust). Qaraldi: 2021-yil 4-avgust.
  27. ↑ Milas. „Turkish town evacuated as wildfire reaches power station“. the Guardian (2021-yil 4-avgust). Qaraldi: 2021-yil 5-avgust.
  28. ↑ „Turkish blaze approaches power plant as wildfires enter 10th day“. Reuters (2021-yil 6-avgust). Qaraldi: 2021-yil 7-avgust.
  29. ↑ „Mass evacuations as Greek fires rage, but Turkey saved by the rain“. France 24 (2021-yil 7-avgust).
  30. ↑ „Huit morts dans le crash d'un Beriev 200 en Turquie“ (2021-yil 14-avgust).
  31. ↑ „Russian firefighting plane crashes in southern Turkey“. Al Jazeera (2021-yil 14-avgust).
  32. ↑ 32,0 32,1 „Turkey fights forest fires raging through country's south“. www.aa.com.tr. Qaraldi: 2021-yil 30-iyul.
  33. ↑ „Almost a week on, Turkey strives to put out wildfires“. Daily Sabah (2021-yil 2-avgust). 2021-yil 2-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 2-avgust.
  34. ↑ „Turkey fires: Despite extra crews battling hard, hot and dry conditions mean the wildfires rage on“. Sky News. Qaraldi: 2021-yil 4-avgust.
  35. ↑ 35,0 35,1 „Turkey battles wildfires for 3rd day in a row, 88 under control“. Daily Sabah (2021-yil 31-iyul). 2021-yil 31-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 1-avgust.
  36. ↑ 36,0 36,1 36,2 „Türk Hava Kurumu ile Tarım ve Orman Bakanlığı neden eleştiriliyor?“ (tr). BBC News Türkçe. Qaraldi: 2021-yil 2-avgust.
  37. ↑ „Locals in Turkey scramble to fight the fire surrounding their village“. euronews (2021-yil 3-avgust). Qaraldi: 2021-yil 4-avgust.
  38. ↑ „Main opposition CHP mayors express readiness to cover maintenance costs of firefighting planes“. Gazete Duvar (2021-yil 3-avgust). 2021-yil 3-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 5-avgust.
  39. ↑ „Wildfire reaches Turkey power plant, prompts evacuations“. AP NEWS (2021-yil 4-avgust). Qaraldi: 2021-yil 5-avgust.
  40. ↑ „Marmaris'te çay fırlatan Erdoğan'a tepki: Türk hekimlerine havale ediyorum“ (tr). www.sozcu.com.tr (2021-yil avgust). Qaraldi: 2021-yil 6-avgust.
  41. ↑ „Greek foreign minister offers support to Turkey amid forest fires“. Anadolu Agency (2021-yil 30-iyul). Qaraldi: 2021-yil 3-avgust.
  42. ↑ „Azerbaycan, orman yangınlarına müdahale için 3'üncü ekibi gönderdi“ (2021-yil 5-avgust). Qaraldi: 2021-yil 13-avgust.
  43. ↑ „Kuwait to send firefighters to Turkey against forest fires“. Anadolu Agency (2021-yil 8-avgust). Qaraldi: 2021-yil 8-avgust.
  44. ↑ 44,0 44,1 44,2 44,3 44,4 „Turkish wildfire leaves charred home and ashes, as blazes spread“. Reuters (2021-yil 31-iyul). Qaraldi: 2021-yil 1-avgust.
  45. ↑ 45,0 45,1 SABAH. „Friends, allies provide Turkey air support in fight against fires“. Daily Sabah (2021-yil 3-avgust).
  46. ↑ „Greece says its offer to help Turkey extinguish fires still in place despite rejection“. Duvar English (2021-yil 2-avgust). Qaraldi: 2021-yil 3-avgust.
  47. ↑ „Turkey: Anger grows at president Erdogan's response to deadly wildfires that continue to rage“. ITV (2021-yil 3-avgust). Qaraldi: 2021-yil 8-avgust.
  48. ↑ Güngör. „Israeli firefighting planes are coming to Turkey“ (tr-TUR). Dünya News (2021-yil 8-iyun). 2021-yil 6-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-avgust.
  49. ↑ August 2021. „Kazakh Helicopters Participate in Extinguishing Forest Fires in Turkey (Video)“ (en). The Astana Times (2021-yil 13-avgust). Qaraldi: 2021-yil 13-dekabr.
  50. ↑ Anastasia Danilovich. „Авиация белорусского МЧС помогает тушить лесные пожары в Турции – Недвижимость Onliner“ (ru). Onliner.by (2021-yil 30-iyul). Qaraldi: 2021-yil 21-avgust.
  51. ↑ Hansen. „Polish firefighters put out fires in Turkey. President Duda: Friends in need can count on us“ (2021-yil 6-avgust).
  52. ↑ „U.S. Assistance to Wildfires in Turkey“ (2021-yil 8-avgust).
  53. ↑ „EU sends firefighting planes for Turkey wildfires“. hurriyetdailynews (2021-yil 2-avgust).
  54. ↑ South Korea won the quarterfinal game against Turkey with winning the third set by 28 – 26 (deuced three times)
  55. ↑ „배구팬들, 김연경 이름으로 '산불' 터키에 묘목 기부“. SBS (2021-yil 5-avgust). Qaraldi: 2021-yil 9-avgust.
  56. ↑ „'김연경 묘목'만 15만 그루…'韓-터키 우정의 숲' 조성 완료“. The Dong-a Ilbo (2022-yil 1-aprel). Qaraldi: 2022-yil 1-may.
  57. ↑ „'Turkey-Korea Friendship Rooted with 580,000 Saplings'“. Dikili Ağacım Var (2022-yil 1-aprel). Qaraldi: 2022-yil 1-mart.
  58. ↑ „İstatistikler“. web.ogm.gov.tr. 2021-yil 23-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 5-avgust.
  59. ↑ „Criminal complaint against journalist who claimed opposition, PKK started forest fires together“. Bianet (2021-yil 2-avgust). 2021-yil 2-avgustda asl nusxadan arxivlangan.
  60. ↑ „Why is the PKK suspected to have caused wildfires in Turkey?“. TRT World (2021-yil 30-iyul).
  61. ↑ Faidhi Dri. „PKK denies involvement in Turkey wildfires“. Rudaw (2021-yil 4-avgust). 2021-yil 4-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 4-avgust.
  62. ↑ İrfan. „Turkey's forest fires, racism and Kurd-hunting“. Gazete Duvar (2021-yil 8-aprel). 2021-yil 4-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 5-avgust.
  63. ↑ „İçişleri Bakanı Soylu: "Sabotaj bilgisine ulaşılamadı"“ (tr). PolitikYol Haber Sitesi (2021-yil 29-iyul). Qaraldi: 2021-yil 3-avgust.
  64. ↑ „Antalya, Mugla wildfires continue as Turkey puts out dozens“. Al Jazeera English (2021-yil 1-avgust).
  65. ↑ Peltier, Elian; al-Omar, Asmaa. „Turkey Is Next as Wildfires Afflict Mediterranean Countries“. The New York Times (2021-yil 30-iyul). Qaraldi: 2021-yil 2-avgust.

Tashqi havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=2021-yilgi_Turkiyada_yong%27inlar&oldid=4347730" dan olindi