Vikipediya

Sanʼat muzeyi

Sanʼat muzeyi yoki sanʼat galareyalari sanʼat asarlari kolleksiyalari namoyish qilish uchun yaratilgan binodir. Bunday muzeylar odatda davlat yoki xususiy mulk sifatida ham boʻlishi va hamma uchun ochiq yoki cheklovlar boʻlishi ham mumkin. Sanʼat muzeylarida birinchi navbatda ''Taʼsviriy sanʼat'' bilan bogʻliq materiallar joy olgan boʻlsada, u yerda koʻproq madaniy almashinuvlar va maʼruzalar, ijro sanʼati, sheʼr oʻqish va musiqa konsertlari kabi badiiy tadbirlar uchun joy sifatida ham ishlatiladi. Sanʼat muzeylarida tez-tez va vaqtinchalik koʻrgazmalar boʻlib oʻtadi, ular koʻpincha boshqa kolleksiyalardan olingan narsalarni oʻz ichiga oladi.

Fransiyaning Parij shahridagi Luvr 2021-yilda dunyodagi eng koʻp tashrif buyurilgan sanʼat muzeyi boʻldi.
The National Gallery of Art in Washington DC
Metropolitan sanʼat muzeyi Manxettenning Sharqiy tomonidagi markazida joylashgan

Sanʼat namoyishlariga bagʻishlangan binolarni sanʼat muzeyi yoki sanʼat galereyasi deb atash ham mumkin va bu ikki atama bir-birining oʻrnida ishlatilishi mumkin. Bu butun dunyo boʻylab muzeylar nomlarida oʻz aksini topadi. Ularning baʼzilari galereyalar (masalan, Milliy galereya va Neue Nationalgalerie) boʻlsa, ushbu muzeylarda esa galereya soʻzi muzey soʻziga moslashgan. (jumladan, Metropolitan sanʼat muzeyi, Zamonaviy sanʼat muzeyi va Yaponiya Gʻarbiy sanʼat milliy muzeyi).

„Sanʼat galereyasi“ iborasi sanʼatni sotuvga qoʻyadigan korxonalar uchun ham ishlatilishi mumkin, ammo bular sanʼat muzeylari emas[1].

Tarixi tahrir

Shaxsiy kolleksiyalar tahrir

Tarix davomida katta va qimmatbaho sanʼat asarlari odatda diniy muassasalar, ibodatxonalar, cherkovlar va saroylarda namoyish etilgan. Ushbu sanʼat toʻplamlari keng omma uchun ochiq boʻlmasa-da, ular koʻpincha jamoatchilikning bir qismiga koʻrish uchun taqdim etilgan. Klassik davrda diniy muassasalar sanʼat galereyasining dastlabki binolari sifatida ishlay boshladi. Boy Rim kollektorlari oʻyib yozilgan toshlar, qimmatbaho buyumlar va oʻz kolleksiyalarini koʻpincha ibodatxonalarga sovgʻa qilishgan. Amalda jamoatchilik uchun bu narsalarni koʻrish qanchalik muxim boʻlgani nomaʼlum.

 
Fransiyadagi Versal saroyidagi sanʼat toʻplami vaqti-vaqti bilan jamoatchilik tomoshasi uchun ochiladi.

Yevropada Oʻrta asrlarning oxirlaridandan boshlab, qirol saroylari, sanʼat kolleksiyalarini koʻrish mumkin boʻlgan qismlari jamoatchilik uchun qisman ochiq qilib qoʻyilgan. Versal saroyiga kirish maʼlum ijtimoiy tabaqaga mansub odamlar uchun cheklangan. Ular toʻgʻri kiyim kiygan boʻlishi va tegishli aksessuarlarni (kumush poyabzal tokalari va qilich)larni tashqaridagi doʻkonlardan ijaraga olishi kerak boʻlgan. Soborlar va katta cherkovlarning xazinalari yoki ularning bir qismi koʻpincha omma oldida namoyish qilish va sharaflash uchun moʻljallangan boʻlgan. Koʻpgina ingliz qishloq uylarida oila boshligʻi yashash joyida boʻlmagan vaqtda, uy bekasiga maslahat berish uchun odamlar tashrif buyurishlari mumkin edi.

Jamoatchilikka galereyalarda joylashtirilgan koʻplab qirollik yoki shaxsiy kollektsiyalarni koʻrishga imkon berish uchun maxsus choralar koʻrib chiqildi. Chunki Orlean kolleksiyasining aksariyat rasmlari, Parijdagi Pale-Royal qanotida joylashgan binolariga koʻpchilik tashrif buyurishi mumkin edi. XVIII asrdan boshlab Italiyadagi Grand Tourning badiiy turizmi yirik sanoatga aylandi va shaharlar oʻzlarining asosiy asarlarini ochiq qilish uchun harakat qildilar. Kapitolin muzeylari 1471-yilda papalik tomonidan Rim shahriga klassik haykaltaroshlik sovgʻasi bilan boshlangan boʻlsa, kolleksiyalari hanuzgacha Rim papasiga tegishli boʻlgan. 1506-yilda Vatikan muzeylari oʻz asoslarini Laokun va uning oʻgʻillari paydo boʻlgan paytda tashkil etadi va ommaviy namoyishga qoʻyiladi. Keyingi asrlarda turli mavzularda bir qator muzeylar ochildi va Vatikanning koʻplab binolari galereya sifatida maxsus qurilgan. 1720-yillarda omma uchun ochilgan dastlabki qirollik xazinasi Saksoniya Qirolligining Yashil ombori boʻlgan.

XVII asrdan boshlab jamoatchilik uchun ochiq boʻlgan xususiy mablagʻ bilan taʼminlangan muzeylar tashkil etila boshlandi, ular koʻpincha qiziqishlar toʻplamiga asoslangan. Birinchi bunday muzey 1683-yilda Oksford universitetiga tavsiya sifatida berilgan, Elias Esmolning artefaktlarini joylashtirish va namoyish qilish uchun ochilgan Oksforddagi Ashmol muzeyi edi.

Jamoat muzeylari tahrir

 
Kunstmuseum Bazel — dunyodagi birinchi ommaviy sanʼat muzeyi.

Kunstmuseum Bazel, Amerbach Kabinetigacha choʻzilgan. Uning tarixiga koʻra, Kichik Hans Xolbeynning asarlari toʻplamini oʻz ichiga olgan va 1661-yilda Bazel shahri tomonidan sotib olingan[2], birinchi marta ochiq sanʼat muzeyi hisoblanadi. .

XVIII asrning ikkinchi yarmida koʻplab shaxsiy sanʼat toʻplamlari omma uchun ochildi. Fransiya inqilobi va Napoleon urushlari paytida va undan keyin ham koʻplab qirollik kolleksiyalari, hatto Ispaniya va Bavariyada boʻlgani kabi, monarxiya oʻz joyida qolgan joylarda ham uygʻunlashtirildi.

1753-yilda Britaniya muzeyi tashkil etildi. Unga Koʻhna Qirollik kutubxonasi qoʻlyozmalari toʻplami jamoat tomosha qilish uchun sovgʻa qilindi. 1777-yilda parlament deputati Jon Uilks Britaniya hukumatiga Yevropadagi eng katta kolleksiyalardan birini toʻplagan marhum ser Robert Uolpolning badiiy kolleksiyasini sotib olish va uni maxsus qurilgan qanotda joylashtirish taklifini bildirdi. Britaniya muzeyi omma uchun koʻp bahs munozaralardan soʻng, katta xarajat tufayli gʻoyadan voz kechdi. Yigirma yil oʻtgach, toʻplam Rossiya Buyuk Tsaritsa Ketrin tomonidan sotib olindi va Sankt-Peterburgdagi Davlat Ermitaj muzeyida saqlanadi.[3]

Bavariya qirollik kolleksiyasi (hozirgi Alte Pinakothek, Myunxenda) 1779-yilda va Medici kolleksiyasi 1789-yilda Florensiyada[4] (Uffizi galereyasi sifatida) ommaga ochilgan. 1793-yilda fransuz inqilobi davrida Luvr muzeyining sobiq fransuz qirollik kolleksiyasining katta qismi uchun jamoat muzeyi sifatida ochilishi muhim bosqich boʻldi. Lekin bu allaqachon yaxshi shakllangan tendensiyalarning davomi edi.[5]

Hozirda Madriddagi Prado tomonidan egallab olingan bino Fransiya inqilobidan oldin qirollik sanʼati kolleksiyasi qismlarini ommaga namoyish qilish uchun qurilgan va shunga oʻxshash qirollik galereyalari Vena, Myunxen va boshqa poytaxtlarda jamoatchilikka ochilgan. Biroq, Buyuk Britaniyada tegishli Qirollik kolleksiyasi monarxning shaxsiy qoʻlida qoldi va birinchi maqsadli qurilgan milliy sanʼat galereyalari 1814-yilda tashkil etilgan Dulvich rasmlar galereyasi va oʻn yil oʻtgach, London Milliy galereyasi jamoatchilikka ochildi. 1824-yilda xuddi shunday, Pragadagi Milliy galereya mavjud qirollik yoki knyazlik sanʼat toʻplamini ommaga ochish orqali shakllantirilmagan, balki 1796-yilda baʼzi chex aristokratlarining qoʻshma loyihasi sifatida noldan yaratilgan.

Vashingtondagi Korkoran sanʼat galereyasi odatda Qoʻshma Shtatlardagi birinchi sanʼat muzeyi hisoblanadi.[6] U dastlab 1859-yilda qurilgan Renvik galereyasida joylashgan edi. Hozir Smitson institutining bir qismi boʻlgan Renvikda Uilyam Uilson Korkoranning Amerika va Evropa sanʼati toʻplami joylashgan. Bino kichik Jeyms Renvik tomonidan loyihalashtirilgan. Nihoyat 1874-yilda qurib bitkazilgan.[7][8] U 1661 Pennsylvania Avenue NW da joylashgan.[9] Renvik uni Luvrdagi Tuileries qoʻshigʻidan soʻng ishlab chiqdi.[10] Qurilish vaqtida u „Amerika Luvr“ nomi bilan tanilgan.[11][12]

Universitet muzeylari va galereyalari tahrir

 
Tartu universiteti sanʼat muzeyi Estoniyadagi eng qadimgi muzeydir.

Universitet sanʼat muzeylari va galereyalari barcha turdagi maktablar, kollejlar va universitetlar tomonidan ishlab chiqilgan, egalik qilinadigan va qoʻllab-quvvatlanadigan sanʼat toʻplamlarini tashkil qiladi. Bu hodisa Gʻarb va Sharqda mavjud boʻlib, uni global amaliyotga aylantiradi. Osonlik bilan eʼtibordan chetda qolsa-da, faqat AQShda 700 dan ortiq sanʼat muzeylari mavjud. Bu raqam, boshqa sanʼat muzeylari bilan solishtirganda, sanʼat muzeylarini ehtimol, mamlakatdagi sanʼat muzeylarining eng katta toifasiga aylantiradi. Ushbu toʻplamlarning birinchisini Gʻarbiy Yevropadagi sanʼat akademiyalarida ishlab chiqilgan oʻquv toʻplamlari kuzatish mumkin boʻlsa-da, ular hozirda barcha turdagi oliy taʼlim markazlari bilan bogʻlangan va ularda joylashgan.

Galereyalar muzeylarda alohida boʻlim sifatida tahrir

 
Ateneum, Finlandiyaning Xelsinki shahridagi sanʼat muzeyi

Galereya soʻzi — muzeylardagi koʻrgazma xonalari koʻpincha ommaviy galereyalar deb ataladi. Shuningdek, koʻpincha maʼlum bir tarixiy davrlarga bagʻishlangan bir qator xonalar (masalan Qadimgi Misr) yoki boshqa muhim mavzuli asarlar guruhlari (masalan, Ashmol muzeyidagi kabi gips buyumlari kollektsiyasi) yanada xilma-xil kolleksiyaga ega muzeylar ichida maxsus galereyalar deb ataladi. Masalan, Misr galereyasi yoki Cast galereyasi.

Tasviriy sanʼat galereyasida koʻrsatilmagan asarlar tahrir

Qogʻozdagi asarlar, masalan, chizmalar, pastellar, akvarellar, bosma nashrlar va fotosuratlar, odatda, saqlash sababli doimiy ravishda koʻrsatilmaydi. Buning oʻrniga, ushbu materiallarga jamoatchilik kirishi muzey ichida joylashgan maxsus bosmaxona tomonidan taʼminlanadi. Devor rasmlari yoki mozaikalar koʻpincha yaratilgan joyda qoladi, garchi ularning koʻplari galereyalarga olib tashlangan. XX asr sanʼatining turli shakllari, masalan, land-art va ijrochilik sanʼati, odatda, galereyadan tashqarida mavjud. Biroq, ushbu turdagi sanʼatning fotosuratlari koʻpincha galereyalarda namoyish etiladi. Aksariyat muzeylar va yirik sanʼat galereyalari koʻrsatish uchun joydan koʻra koʻproq asarga ega. Qolganlari zaxira toʻplamlarida, saytda yoki tashqarida saqlanadi.

Sanʼat galereyasiga oʻxshash haykaltaroshlik bogʻi (yoki „haykaltaroshlik parki“) tashqi makonda haykaltaroshlikni taqdim etadi. Haykal oʻrnatish mashhurlik kasb etdi, buning natijasida haykallar festivallar kabi vaqtinchalik tadbirlar paytida ochiq joylarga oʻrnatiladi.

Arxitektura tahrir

 
Estoniyaning Tartu shahridagi „Tartu uyi“ sanʼat muzeyi.

Taxminan 1530-yildan boshlab kattaroq rasmlarning aksariyati cherkovlarda yoki saroylarda koʻrish uchun yaratilgan va saroy sifatida qurilgan koʻplab binolar hozirda sanʼat muzeyi sifatida faoliyat yuritmoqda. XII asrga kelib, saroylar sanʼatni tomosha qilish uchun galereya sifatida ishlatilgan. Butun binoning faqat sanʼat galerayasi boʻlishi uchun moʻljallangan meʼmoriy shakli, shubhasiz, ser Jon Soane tomonidan 1817-yilda Dulvich rasmlar galereyasi uchun dizayni bilan yaratilgan. Bu galereyani bir-biriga bogʻlangan xonalar qatori sifatida oʻrnatdi. Asosan, rasmlarni osib qoʻyish uchun toʻxtovsiz devor boʻshliqlari va yorugʻlik chiroqlari yoki uyingizda chiroqlardan bilvosita yoritish.

XIV asrning oxirlarida Yevropa va Amerikada ommaviy sanʼat galereyalari qurilishida gullab-yashnab, yirik shaharlarning muhim madaniy xususiyatiga aylandi. Munitsipal savodxonlik va xalq taʼlimiga qaratilgan tashabbusning bir qismi sifatida muzeylar va jamoat kutubxonalari bilan bir qatorda koʻproq sanʼat galereyalari jivojlana boshladi.

XX asrning oʻrtalari va oxirlarida sanʼat muzeylari uchun qoʻllanilgan oldingi meʼmoriy uslublar (masalan, Nyu-Yorkdagi Metropolitan sanʼat muzeyining beaux-art uslubi yoki Amsterdamdagi Rijksmuseumning Gotika va Uygʻonish davri arxitekturasi) zamonaviy uslublarga oʻzgaradi. Dekonstruktivizm sifatida Frank Lloyd Raytning Nyu-York shahridagi Guggenxaym muzeyi, Frank Geri Bilbaodagi Guggenxaym muzeyi, Shigeru Ban tomonidan Pompidou-Metz markazi va Mario Botta tomonidan San-Fransisko zamonaviy sanʼat muzeyining qayta dizayni ushbu tendentsiyaga misol boʻla oladi. Baʼzi tanqidchilar  bu galereyalar oʻz maqsadlarini yoʻqotadi, chunki ularning dramatik ichki makonlari koʻzlar eʼtiborini ular namoyish etishi kerak boʻlgan rasmlardan chalgʻitadi.

Muzeylar shunchaki „kollektsiyalarni joylashtirish uchun moʻljallangan qatʼiy tuzilmalar“ emas. Ularning maqsadi shaxsiyat va xotirani, madaniy merosni, sayqallangan va qimmatbaho hikoyalarni shakllantirishdir.[13] Tarix davomida koʻplab sanʼat muzeylari maʼdaniy maqsadda yaratilgan yoki siyosiy aralashuvga aylanib borgan. Xususan, milliy sanʼat galereyalari millatchilik tuygʻularini uygʻotadi deb oʻylangan. Bu demokratik va nodemokratik mamlakatlarda sodir boʻldi, garchi avtoritar rejimlar tarixan sanʼat muzeylari boshqaruvi ustidan koʻproq nazorat oʻrnatgan. Masalan, Lyudvig Yusti 1933-yilda Berlindagi Alte Nationalgalerie (Eski milliy galereya) direktori lavozimidan yangi fashistlar tomonidan siyosiy jihatdan munosib emasligi uchun ishdan boʻshatildi.

Sanʼat muzeyining jamiyatdagi oʻrni haqidagi savol uzoq vaqtdan beri muhokama qilinmoqda. Baʼzilar sanʼat muzeylarini tubdan elitistik muassasalar deb biladilar, boshqalari esa ularni ijtimoiy taʼlim va yuksalish potentsialiga ega binolar deb bilishadi. Amerikalik kutubxonachi va muzey direktori, shuningdek, Nyuark muzeyining asoschisi Jon Kotton Dana anʼanaviy sanʼat muzeyini foydasiz davlat muassasasi sifatida koʻrdi, u taʼlim va yuksalishdan koʻra koʻproq moda va muvofiqlikka eʼtibor qaratadi. Dananing ideal muzeyi kundalik harakat markaziga yaqin joylashgan oddiy fuqaroning faol foydalanishi uchun yaxshi boʻladi. Bundan tashqari, Dananing mukammal muzey kontseptsiyasi anʼanaviy sanʼat muzeyiga qaraganda kengroq ob’ektlarni oʻz ichiga oladi. Anʼanaviy dunyoviy hisoblangan hududlarda tasavvurni ragʻbatlantiradigan sanoat asboblari va qoʻl sanʼatlari yaratish. Sanʼat muzeyini bunday koʻrinishi uni sanoat dunyosiga juda mos keladigan, haqiqatan ham uni kuchaytiradigan deb tasavvur qiladi. Dana rasm va haykallarni sanoat mahsulotlariga qaraganda unchalik foydali boʻlmagan holda koʻrib, muzeyni universal doʻkonga qiyosladi. Bundan tashqari, u maktablarda taʼlimni kuchaytirish va jamiyatning alohida aʼzolarining madaniy rivojlanishiga yordam berish uchun muzey toʻplangan ashyolarni faol ravishda kreditga berishni ragʻbatlantirdi. Nihoyat, Dana shahar boʻylab filial muzeylarini har bir fuqaro uning imtiyozlaridan foydalanishiga ishonch hosil qilishning yaxshi usuli sifatida koʻrdi. Dananing ideal muzeyga boʻlgan nuqtai nazari unga koʻproq odamlarni jalb qilishga intildi.

1970-yillardan boshlab bir qator siyosiy nazariyotchilar va ijtimoiy sharhlovchilar sanʼat muzeylari va ijtimoiy munosabatlarning siyosiy oqibatlariga munosabat bildirdilar. Masalan, Per Bourdieu, sanʼatda tanlash erkinligiga qaramay, odamlarning badiiy (masalan, klassik musiqa, rok, anʼanaviy musiqa) ijtimoiy mavqeiga kuchli bogʻliqligini taʼkidladi. Madaniy kapital deb ataladigan narsa ijtimoiy harakatchanlikning asosiy omilidir (masalan, yuqori maoshli, yuqori maqomli ishga joylashish). Argumentda aytilishicha, baʼzi sanʼat muzeylari aristokratik va yuqori taʼm ideallarini davom ettirishga qaratilgan va bunday qiziqishni rivojlantirish uchun ijtimoiy imkoniyatlarga ega boʻlmagan jamiyatning qatlamlarini istisno qiladi. Tasviriy sanʼat shu tariqa turli ijtimoiy guruhlar oʻrtasida boʻlinishlar vujudga keltirish orqali ijtimoiy tengsizlikni davom ettiradi. Bu dalil, shuningdek, marksistik tasavvuf nazariyasi va elita madaniyati bilan bogʻliq.[14]

Bundan tashqari, Londondagi Milliy galereya va Parijdagi Luvr kabi baʼzi sanʼat galereyalari sezilarli oʻsish taʼsirga ega binolarda joylashgan. Masalan, Parijdagi Luvr qadimgi rejimning sobiq Qirol qal’asida joylashgan va shuning uchun aniq siyosiy kun tartibi bilan yaratilgan. Bunday binolar boʻysunish tuygʻularini keltirib chiqaradi va tasviriy sanʼatning mistifikasiga qoʻshiladi, deb taʼkidlangan.[15] Tadqiqotlar shuni koʻrsatadiki, sanʼat asari taqdim etilayotgan kontekst uning tomoshabinlar tomonidan qabul qilinishiga sezilarli taʼsir koʻrsatadi va muzeyda namoyish etilgan tomoshabinlar ularni „laboratoriya“ sharoitida namoyish etilganidan koʻra yuqori baholadilar[16]

Onlayn muzeylar tahrir

Asosiy veb-saytlari boʻlgan muzeylar tahrir

Aksariyat sanʼat muzeylarida faqat cheklangan onlayn toʻplamlar mavjud, biroq bir nechta muzeylar, shuningdek, baʼzi kutubxonalar va davlat idoralari katta onlayn kataloglarni ishlab chiqdilar. Muhim onlayn kolleksiyalarga ega muzeylar, kutubxonalar va davlat idoralariga quyidagilar kiradi:

  • Britaniya muzeyida 4 000 000 dan ortiq barcha turdagi ob’ektlar mavjud, ulardan 1 018 471 tasida bir yoki bir nechta tasvir mavjud (2019-yil iyun holatiga koʻra).[17]
  • Kongress kutubxonasi, bosma nashrlar (C19 da) va fotosuratlar toʻplami (bir necha million yozuvlar).[18]
  • Metropolitan sanʼat muzeyida „toʻplamdagi ommaviy asarlarning 406 000 ta yuqori oʻlchamli tasvirlari mavjud boʻlib, ularni cheklovsiz yuklab olish, boʻlishish va remiks qilish mumkin“.[19]
  • Rijksmuseumda 399 189 ta ob’ekt mavjud boʻlib, ulardan 153 309 tasi bir yoki bir nechta rasmga ega.[20]
  • Milliy portret galereyasida 215 000 dan ortiq asarlar mavjud boʻlib, ulardan 150 000 tasi tasvirlangan, bular, rasmlar, bosma nashrlar va fotografik portretlar.[21]
  • MOMA (Zamonaviy sanʼat muzeyi), 22 000 ga yaqin filmlarga qoʻshimcha ravishda 150 000 dan ortiq shaxsiy buyumlarni oʻz ichiga olgan.
  • Boston tasviriy sanʼat muzeyi, 330 000 dan ortiq asarlar, aksariyati tasvirlar. Chop etish uchun yaxshi.
  • San-Fransiskodagi Tasviriy sanʼat muzeylari, 85 000 dan ortiq asarlar.
  • Garvard sanʼat muzeylari, onlaynda 233 000 dan ortiq asarlar mavjud.[22]
  • Luvr, turli maʼlumotlar bazalarida 80 000 dan ortiq asarlar, koʻp sonli tasvirlar, shuningdek, ulardan140 000 rasmlarni tashkil etadi.[23]
  • Milliy sanʼat galereyasi, 108 000 dan ortiq asarlar katalogiga kiritilgan, ammo atigi 6 000 ta rasm.[24]
  • (fransuzcha) Fransiya muzeylarining Mona Liza maʼlumotlar bazasi — Joconde * (Fransiya Madaniyat vazirligidan)
  • Gallery Photoclass Janubiy Koreya sanʼat galereyasi — 2002-yildan
  • Sanʼat va fotosuratlar muzeyi (MAP), Bengaluru, Hindiston, onlaynda 18 000 dan ortiq artefaktlar, jumladan rasmlar, fotosuratlar, toʻqimachilik, haykaltaroshlik va bosma nashrlar mavjud.

Onlayn sanʼat toʻplamlari tahrir

Har qanday alohida muzey koʻmagidan mustaqil ravishda ishlab chiqilgan bir qator onlayn sanʼat kataloglari va galereyalari mavjud. Ularning aksariyati, masalan, Amerika sanʼat galereyasi, diqqat markazida qomusiy yoki tarixiy boʻlgan sanʼat asarlari galereyalarini rivojlantirishga urinishlar, boshqalari esa zamonaviy rassomlarning asarlarini sotish uchun tijorat bosqichlaridir.

Bunday saytlarning cheklangan soni sanʼat olamida mustaqil ahamiyatga ega. Sotheby’s, Bonhams va Christieʼs kabi yirik auktsion uylari oʻzlari kim oshdi savdosiga qoʻygan yoki kim oshdi savdosiga qoʻygan yirik onlayn sanʼat maʼlumotlar bazalarini saqlaydilar. Bridgeman Art Library sanʼat asarlari reproduktsiyasining markaziy manbai boʻlib xizmat qiladi, muzeylar, sanʼat dilerlari va boshqa professionallar tashkilotiga kirish mumkin emas.

Folksonomiya tahrir

Shuningdek, sanʼat toifalariga koʻproq qiziqish bildiradigan muzeylar va galereyalar hamkorligida ishlab chiqilgan onlayn galereyalar mavjud. Ular muzeylarda folksonomiyadan potentsial foydalanish va toʻplangan atamalarni qayta ishlashga qoʻyiladigan talablar, ularning foydaliligini sinab koʻrish va foydali usullarda joylashtirish bilan qiziqishadi.

Steve.museum ushbu hamkorlik falsafasi bilan tajriba oʻtkazayotgan saytga misoldir. Ishtirokchi muassasalar orasida Guggenxaym muzeyi, Klivlend sanʼat muzeyi, Metropolitan sanʼat muzeyi va San-Fransisko zamonaviy sanʼat muzeyi bor.

Muzey roʻyxatlari tahrir

  • Muzeylar roʻyxati (asosiy Vikipediya sahifasi, dunyo boʻylab koʻplab maxsus muzeylar haqidagi maqolalarga havolalar, mamlakatlar boʻyicha saralangan)
  • Eng koʻp tashrif buyuruiladigan muzeylar roʻyxati;
  • Eng koʻp tashrif buyuriladigan sanʼat muzeylari roʻyxati;
  • Mintaqalar boʻyicha eng koʻp tashrif buyuriladigan muzeylar roʻyxati;
  • Dunyodagi eng yirik sanʼat muzeylari roʻyxati

Xalqaro va milliy roʻyxatlar tahrir

  • Jahon: Jahon merosi ob’ektlari (YUNESKO boʻyicha)
  • Jahon (zamonaviy sanʼat): Zamonaviy sanʼat muzeylari
  • Lotin Amerikasi: Lotin Amerikasidagi muzeylar, Ostindagi Texas universitetining Lotin Amerikasi tarmogʻi axborot markazi (LANIC) veb-saytida
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari: Turkum: Amerika Muzeylar Alyansi tomonidan akkreditatsiya qilingan muassasalar, havolalar bilan alifbo tartibida roʻyxat.
  • Qoʻshma Shtatlar: SANʼAT MUZEYLARI, SANʼAT MARKAZLARI va NOTIJORAT SANʼAT TASHKILOTLARI veb-sahifasi, Art Collecting.com veb-saytida davlat boʻyicha saralangan.
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari: Muzeylar sahifasi, AQSh federal hukumatining USA.gov umumiy axborot veb-saytining „Fuqarolar“ boʻlimining „Tarix, sanʼat va madaniyat“ boʻlimida Amerika Qoʻshma Shtatlari milliy muzeylari roʻyxati (havolalar bilan)

Mahalliy hududlar roʻyxati tahrir

Yevropaning yirik shaharlari tahrir

  • Berlindagi muzeylar roʻyxati
  • Londondagi muzeylar roʻyxati
  • Parijdagi muzeylar roʻyxati
  • Rimdagi muzeylar roʻyxati

Shimoliy Amerikaning mahalliy hududlari tahrir

  • Vashingtondagi muzeylar roʻyxati, Kolumbiya okrugi, AQSh
  • Chikagodagi muzeylar roʻyxati, Illinoys, Amerika Qoʻshma Shtatlari
  • San-Fransisko, Kaliforniya, Amerika Qoʻshma Shtatlaridagi muzeylar roʻyxati
  • Los-Anjelesdagi muzeylar roʻyxati, Kaliforniya, Amerika Qoʻshma Shtatlari
  • AQShning Massachusets shtatidagi muzeylar roʻyxati
  • Nyu-York shahridagi muzeylar roʻyxati, Amerika Qoʻshma Shtatlari
  • Toronto, Kanadadagi muzeylar roʻyxati

Tashkilotlar tahrir

Sanʼat muzeylariga maxsus ajratilgan mahalliy/mintaqaviy/milliy tashkilotlar nisbatan kam. Aksariyat sanʼat muzeylari sanʼat, gumanitar fanlar yoki umuman muzeylar boʻyicha mahalliy/mintaqaviy/milliy tashkilotlar bilan bogʻlangan. Ushbu tashkilotlarning aksariyati quyidagicha sanab oʻtilgan:

Xalqaro va dolzarb tashkilotlar tahrir

  • YuNESKO — Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taʼlim, fan va madaniyat masalalari boʻyicha tashkiloti — jahon madaniyati va sanʼatini saqlash va taqdim etish boʻyicha etakchi global tashkilot.
  • Xalqaro muzeylar kengashi
  • Sanʼatshunoslar uyushmasi
  • Sanʼat muzeyi kuratorlari uyushmasi
  • Sanʼat muzeyi direktorlari uyushmasi
  • Mustaqil kuratorlar xalqaro
  • Zamonaviy sanʼat kuratorlari xalqaro assotsiatsiyasi (IKT)
  • Kollej sanʼat assotsiatsiyasi (CAA)
  • Kichik muzeylar uyushmasi, Atlantika okeanining oʻrtalarida va undan tashqarida joylashgan kichik muzeylarga xizmat koʻrsatadigan koʻngilli tashkilot.
  • Shimoliy Amerika oʻzaro muzeylar assotsiatsiyasi (NARM)
  • Rassomlar materiallari markazi: Karnegi Mellon universiteti qoshidagi amaliy tadqiqot tashkiloti muzeylar, kutubxonalar va arxivlarga oʻz kollektsiyalariga gʻamxoʻrlik qilish usullarini yaxshilashga yordam berishga bagʻishlangan.
  • Madaniy merosni saqlash va tiklashni oʻrganish xalqaro markazi (ICCROM): madaniy merosni saqlashga bagʻishlangan hukumatlararo tashkilot.
  • Tarixiy va badiiy asarlarni saqlash xalqaro instituti (IIC)

Milliy tashkilotlar tahrir

  • Avstraliya: Avstraliya muzeylari va galereyalari assotsiatsiyasi
  • Kanada: Kanada sanʼat muzeyi direktorlari tashkiloti (CAMDO)
  • Kanada: Kanada muzeylar assotsiatsiyasi
  • Yaponiya: Yaponiya sanʼat muzeylari uyushmasi (ingliz tili sahifasi)
  • Yaponiya: Yaponiya muzeylar uyushmasi (ingliz tili sahifasi)
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari: Amerika muzeylar ittifoqi, ilgari Amerika muzeylar assotsiatsiyasi
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari: Amerika sanʼat federatsiyasi
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari: Milliy sanʼat taʼlimi assotsiatsiyasi va xususan ularning muzey taʼlimi boʻlimi
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari: Amerika tarixiy va badiiy asarlarni saqlash instituti (AIC)
  • Buyuk Britaniya: Muzeylar assotsiatsiyasi (MA) Londonda joylashgan muzeylar, galereyalar va meros boʻyicha mutaxassislar, muzeylar, galereyalar va meros tashkilotlari hamda Buyuk Britaniyaning muzey, galereya va meros sektorida ishlaydigan kompaniyalar uchun professional aʼzolik tashkilotidir. . Shuningdek, u xalqaro aʼzolikni taklif qiladi. 1889-yilda tashkil etilgan bu dunyodagi eng qadimgi muzeylar assotsiatsiyasi boʻlib, uning 5000 dan ortiq individual aʼzolari, 600 ta institutsional aʼzolari va 250 ta korporativ aʼzolari bor.

Boshqa tashkilotlar (bir nechta muzeylar uchun) tahrir

Viloyat va davlat muzey tashkilotlari tahrir

  • Kanada, Ontario: Ontario muzeylar uyushmasi va Ontario sanʼat galereyalari uyushmasi
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari, gʻarbiy shtatlar: Gʻarbiy muzeylar uyushmasi
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari, gʻarbiy shtatlar: Gʻarbiy muzeylar konsorsiumi, Gʻarbiy Amerikaning 13 ta muzeyidan iborat assotsiatsiya.
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari, gʻarbiy shtatlar: Gʻarbiy sanʼat assotsiatsiyasi (WAAC)
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari, Kaliforniya: Kaliforniya muzeylar uyushmasi
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari, Florida: Florida sanʼat muzeyi direktorlari uyushmasi — Florida muzeylar assotsiatsiyasining filiali

Tuman, tuman va mahalla muzey tashkilotlari tahrir

  • Amerika Qoʻshma Shtatlari, Vashington Kolumbiya okrugi;
  • Smitson instituti;
  • Rasmiy milliy muzey va Vashingtondagi yirik sanʼat va madaniyat muzeylari;
  • Yirik sanʼat kolleksiyalari boʻlgan milliy muzeylar
  • Mamlakat boʻylab boshqa milliy tarixiy va madaniy obyektlarni nazorat qiluvchi tashkilotlar;
  • Smitsonian, shuningdek, toʻgʻridan-toʻgʻri yoki bilvosita va sayohat eksponatlari orqali milliy miqyosda muzeylarnifederal hukumat tomonidan qoʻllab-quvvatlashni muvofiqlashtiradi. Shuningdek, Qoʻshma Shtatlardagi koʻplab muzeylar bilan hamkorlik qiladi. Ularning har biri „Smitson filiali“ muassasasi sifatida belgilangan.
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari, Florida, Mayami Mayami Sanʼat Muzeylari Alyansi
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari, Nyu-Meksiko, Taos sanʼat koloniyasi;
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari, Nyu-York, Nyu-York shahri: Sanʼat muzeyi hamkorligi
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari, Nyu-York muzeylari kengashi
  • Amerika Qoʻshma Shtatlari, Texas, Xyuston: Xyuston muzeylar okrugi uyushmasi

Manbalar tahrir

  1. ↑ „art gallery“ (inglizcha). dictionary.cambridge.org. Qaraldi: 30-avgust 2021-yil.
  2. ↑ Dieffenbacher. „Geschichte - Vom Geld und von der Kunst“ (olmoncha). St.Galler Tagblatt. Qaraldi: 3-may 2021-yil.
  3. ↑ Moore, Andrew. „Sir Robert Walpole's pictures in Russia“. Magazine Antiques (2-oktabr 1996-yil). 10-dekabr 2008-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-oktabr 2007-yil.
  4. ↑ „Galleria degli Uffizi, Florence“. Qaraldi: 17-dekabr 2012-yil.
  5. ↑ Berger, Robert W.. Public Access to Art in Paris: A Documentary History from the Middle Ages to 1800. Penn State Press, 1999 — 281–283 bet. ISBN 978-0-271-04434-7. 28-may 2018-yilda qaraldi. 
  6. ↑ „Renwick Gallery“. Smithsonian Institution.
  7. ↑ Yardley, William. „Renwick Gallery of the Smithsonian American Art Museum“. The Washington Post. 12-fevral 2011-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyul 2013-yil.
  8. ↑ „Renwick Gallery of the Smithsonian American Art Museum“. Frommers. Qaraldi: 18-iyul 2013-yil.
  9. ↑ Hours and Directions. Smithsonian American Art Museum. Retrieved 9 September 2013.
  10. ↑ Boyle, Katherine. „Renwick modeled it after the Louvre's Tuileries addition“. The Washington Post (18-fevral 2013-yil). Qaraldi: 18-iyul 2013-yil.
  11. ↑ „Renwick Gallery Review“. Fodors. 2013-yil 10-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyul 2013-yil.
  12. ↑ „Smithsonian Plans Overhaul of D.C.'s Renwick Gallery“. Associated Press (19-fevral 2013-yil). Qaraldi: 18-iyul 2013-yil.
  13. ↑ Procter, Alice. The Whole Picture: The colonial story of the art in our museums & why we need to talk about it. Cassell, 2020 — 9–18 bet. 
  14. ↑ P., Bourdieu, Distinction (1979), translated into English by R., Nice (1984), ISBN 0-7100-9609-7. Especially chapter one „Aristochracy of Culture“.
  15. ↑ Le Palais-Royal des Orléans (1692—1793): Les travaux entrepris par le Régent at the Wayback Machine (archived 7 July 2007).
  16. ↑ Susanne Grüner; Eva Specker; Helmut Leder (2019). „Effects of Context and Genuineness in the Experience of Art“. Empirical Studies of the Arts. 37-jild, № 2. 138–152-bet. doi:10.1177/0276237418822896.
  17. ↑ „British Museum collection database online“. Britishmuseum.org. Qaraldi: 7-iyun 2019-yil.
    „There are currently 2,335,338 records available, which represent more than 4,000,000 objects. 1,018,471 records have one or more images“.
  18. ↑ „Prints & Photographs Online Catalog“. Library of Congress. Qaraldi: 16-iyun 2012-yil.
  19. ↑ MMA site, accessed 7 June 2019
  20. ↑ Search the collection, Rijksmuseum. Retrieved on 11 January 2014.
  21. ↑ „People & Portraits – National Portrait Gallery“. www.npg.org.uk.
  22. ↑ website, 6 June 2019
  23. ↑ „Databases | Louvre Museum“. Louvre.fr. 2011-yil 7-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-iyun 2012-yil.
  24. ↑ „National Gallery of Art – The Collection“. Nga.gov. Qaraldi: 16-iyun 2012-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Sanʼat_muzeyi&oldid=3834965" dan olindi