Aleksandr Luchinskiy
Aleksandr Aleksandrovich Luchinskiy (1900-yil 10 (23)-mart, Kiyev – 1990-yil 25-dekabr Moskva) – Sovet harbiy qoʻmondoni, Sovet Ittifoqi Qahramoni (1945) va armiya generali (1955). KPSS MK aʼzoligiga nomzod (1952-1961).
| Aleksandr Luchinskiy | |
|---|---|
| Tavalludi |
1900-yil 23-mart Kiyev, Rossiya imperiyasi |
| Vafoti |
1990-yil 25-dekabr Moskva, SSSR |
| Fuqaroligi | SSSR |
| Xizmatdagi yillari | 1919-1964 |
| Unvoni | Armiya generali |
| Mukofotlari |
        |
Hayoti
tahrirAleksandr Luchinskiy 1900-yil 23-martda Kiyevda Rossiya imperatorlik armiyasi ofitseri, boʻlajak general-mayor A. L. Luchinskiy[1] (1859-1922[2]) oilasida tugʻilgan. 1912-yildan Volskiy kadet korpusida oʻqib, u yerda 7-sinfni tugatadi. 1918-yilda Saratovdagi haqiqiy maktabda tashqi talaba sifatida imtihondan oʻtgan. 1918-yildan Saratov universitetida oʻqib, Saratovdagi isteʼmolchilar uyushmasi omborlarida ishlagan.
Urushdan oldingi xizmati
tahrir1919-yil may oyida A. A. Luchinskiy Qizil Armiya safiga chaqirilib, Fuqarolar urushida qatnashgan. Saratov ishchilar polkida, 1-Buxoro partizan otryadida 1919-yil may oyidan Saratov brigadasining alohida aloqa kompaniyasining aloqa vzvod komandiri, 1919-yil avgustdan 50-sonli Taman miltiq diviziyasi 1-brigadaning vzvod va eskadron komandiri boʻlib xizmat qilgan. U Sharqiy, Janubi-Sharqiy Kavkaz frontlarida Kolchak, Denikin va Vrangel qoʻshinlariga qarshi kurashgan. Uralsk va Lbischensk yaqinidagi janglarda, Tsaritsinni qoʻlga olishda, Tixoretsk operatsiyasida, Yegorlik operatsiyasida qatnashgan. 1920-yil may oyidan boshlab 28-oʻqchilar diviziyasi (Darband, Boku, Lankaron) 83-brigadasining vzvod komandiri Kavkazortida qoʻzgʻolon va jinoiy banditizmga qarshi kurashda faol ishtirok etgan[3].
1922-yil yanvardan Turkiston frontida bosmachilarga qarshi kurashadi. Dastlab, 14-Maykop otliq diviziyasining 80-otliq polki tarkibida jang qilib, Qizil Armiya askarida, iyun oyidan boshlab kichik komandir, keyin vzvod komandiri boʻlib xizmat qilgan. 1923-yil iyundan 2-Turkiston otliq brigadasi 6-otliq polkining vzvod komandiri, 1924-yil noyabrdan vzvod komandiri, eskadron komandirining yordamchisi, 84-otliq polkining polk maktabi boshligʻi boʻlgan. 1926-yil noyabrdan ot artilleriya diviziyasi ad’yutanti, 84-otliq polkining kvartermeysteri, eskadron komandiri va Oʻrta Osiyo harbiy okrugidagi ushbu polkning polk maktabi boshligʻi lavozimlarida faoliyat olib borgan. Luchinskiy Junaydxon qoʻshinlariga qarshi operatsiyalarda oʻzini namoyon qiladi.
1927-yilda (Toshkent) V. I. Lenin nomidagi Birlashgan Oʻrta Osiyo harbiy bilim yurtini, 1930-yilda (Novocherkassk) Qizil Armiya qoʻmondonlik shtabining otliq qoʻshinlari malaka oshirish kurslarini tamomlagan. Keyin 84-otliq polkiga qaytib kelib, yana eskadron komandiri etib tayinlanadi. 1932-yil yanvardan 83-togʻ otliq polkining polk maktabi boshligʻi, 1933-yil may oyidan 1 va 2-turkman polklarida shtab boshligʻi, 1936-yil noyabrdan 48-togʻ otliq polkining komandiri boʻlgan. Aleksandr Luchinskiy Oʻrta Osiyoda xizmat qilib, 13 yil davomida bosmachilarga qarshi kurashgan.
Ulugʻ Vatan Urushi
tahrir1941-yil avgustda polkovnik A. A. Luchinskiy boshchiligidagi diviziya Eron operatsiyasida qatnashgan. Ashxobod hududidan harakat qilgan diviziya Mashhad shahrini egallab olib, 8-Sharqiy Eron diviziyasini butunlay qurolsizlantirgan.
1942-yil noyabrda Kavkazorti frontiga kelgan[4]. 1942-yilning kuzida 18-armiya tarkibida Tuapse mudofaa operatsiyasida ajralib turib, 1943-yilning boshida 56-armiya tarkibida Krasnodar yoʻnalishida muvaffaqiyatli yurgan. 1943-yil yanvar-fevral oylarida diviziya jangchilari 4000 ga yaqin nemis va rumin askarlarini oʻldirib, 200 ga yaqini asirga olingan.
1945-yil iyundan sentyabrgacha general-polkovnik A. A. Luchinskiy Transbaykal fronti tarkibiga kirgan 36-armiya qoʻmondoni boʻlgan. 1945-yil avgustda Uzoq Sharqda Yaponiyaga qarshi urushda va Xingan-Mukden hujum operatsiyasida Kvantun armiyasi qoʻshinlarini magʻlub etishda qatnashgan. Ulugʻ Vatan urushi yillarida uning qoʻshinlari Oliy Bosh Qoʻmondonning minnatdorchilik buyruqlarida 20 marta qayd etilgan.
Urushdan keyingi xizmati
tahrirU urushdan keyin oʻsha armiyaga qoʻmondonlik qilishni davom ettirgan. 1946-yil fevral oyidan boshlab 4-chi armiyaga qoʻmondonlik qilgan. 1946-yilning bahorining oxiridan boshlab armiya Kavkazorti harbiy okrugi (shtabi Bokuda) tarkibiga kirgan[5]. 1947-yil fevral oyida qoʻmondonlikni topshirib, oʻqishga yuborilgan. 1948-yil 10-maydan 3-zarba armiyasiga qoʻmondonlik qilib, 1949-yil apreldan Germaniyadagi Sovet qoʻshinlari guruhi bosh qoʻmondoni oʻrinbosari boʻlgan.
1958-yil aprel oyidan boshlab A. A. Luchinskiy SSSR Mudofaa vazirligi bosh inspektorining birinchi oʻrinbosari, 1959-yil fevral-mart oylarida esa vaqtincha bosh inspektor boʻlib ishlagan.
1964-yil sentyabr oyidan boshlab SSSR Mudofaa vazirligi Bosh inspektorlar guruhida harbiy inspektor-maslahatchi, 1969-yildan 1986-yilgacha ushbu guruh boshligʻining oʻrinbosari boʻlgan.
1943-yildan KPSS(b) aʼzosi. 1952—1961-yillarda KPSS MK aʼzoligiga nomzod boʻlgan. SSSR Oliy Kengashining 2, 3 va 4-chaqiriq deputati (1946-1958).
Luchinskiy Yelena Xaritonovna Luchinskiy (Sklyarova) bilan turmush qurib, ikki oʻgʻil va asrab olingan qizni tarbiyalagan.
U 1990-yil 25-dekabrda Moskvada vafot etgan. Novodevichy qabristoniga dafn etiladi.
Mukofotlari
tahrir- Sovet Ittifoqi Qahramoni (19.04.1945, Oltin yulduz medali № 6561);
- uchta Lenin ordeni (04.1.1943, 21.02.1945[6], 19.04.1945);
- Oktyabr inqilobi ordeni (21.03.1980[7]);
- toʻrtta Qizil Bayroq ordeni (1929, 19.10.1938, 3.11.1944[6], 20.06.1949);
- uchta Suvorov ordeni, 1-darajali (23.07.1944, 29.05.1945, 08.09.1945[8]);
- Kutuzov ordeni, 1-darajali (05.16.1944);
- II darajali Suvorov ordeni (25.10.1943);
- I darajali Vatan urushi ordeni (03.11.1985);
- Qizil Yulduz ordeni (22.02.1968);
- II darajali „SSSR Qurolli Kuchlarida Vatanga qilgan xizmati uchun“ ordeni (02.22.1990);
- III darajali „SSSR Qurolli Kuchlarida Vatanga qilgan xizmati uchun“ ordeni (30.04.1975);
- Oʻzbekiston SSR Mehnat Qizil Bayroq ordeni (1928-09-11);
- medallar;
Harbiy unvonlari
tahrir- Polkovnik (1940-yil)
- General-mayor (31.03.1943)
- General-leytenant (24.05.1944)
- General-polkovnik (08.09.1945)
- Armiya generali (08.08.1955)
Xotirasi
tahrir- Brest shahri (Belarus) faxriy fuqarosi (1975).
- Brest, Chernyaxovsk shaharlaridagi koʻchalar.
- Kaliningrad shahridagi koʻcha.
Manbalar
tahrir- ↑ „Иоффе Э. Три «Суворова» генерала Лучинского“. 2017-yil 16-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 15-yanvar.
- ↑ „Биография А. Л. Лучинского на сайте «Русская армия в Великой войне»“. 2017-yil 16-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 15-yanvar.
- ↑ Sviridov M. General armii A. A. Luchinskiy (K 80-letiyu so dnya rojdeniya). // Военно-исторический журнал. – 1980. – № 3. – S.91-93.
- ↑ Diviziya bila perebroshena na Кавказ iz Sredney Azii cherez Иран. Andoza:Недоступная ссылка
- ↑ Феськов 2013.
- ↑ 6,0 6,1 „Награждён в соответствии с Указом Президиума Верховного Совета СССР от 04.06.1944 «О награждении орденами и медалями за выслугу лет в Красной Армии»“. 2017-yil 4-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 30-yanvar.
- ↑ Ukaz Prezidiuma Verxovnogo Soveta SSSR ot 21 marta 1980 goda № 1769—X „O nagrajdenii generala armii Luchinskogo A. A. ordenom oktyabrskoy Revolyutsii“ // „Vedomosti Verxovnogo Soveta Soyuza Sovetskix Sotsialisticheskix Respublik“. – № 13 (2035) ot 26 marta 1980 goda. – St.250.
- ↑ Tremya ordenami Suvorova 1-y stepeni bili nagrajdeni vsego 18 voenachalnikov za vsyu istoriyu SSSR.
Adabiyotlar
tahrir- Geroi Sovetskogo Soyuza: Kratkiy biograficheskiy slovar / Pred. red. kollegii I. N. Shkadov. – M.: Voenizdat, 1987. – T. 1 /Abaev – Lyubichev/. – 911 s. – 100 000 ekz. – ISBN ots., Reg. № v RKP 87-95382.
- Kollektiv avtorov. Velikaya Otechestvennaya. Komandarmi. Voenniy biograficheskiy slovar / Pod obщey red. M. G. Vojakina. – M.; Jukovskiy: Kuchkovo pole, 2005. – S. 136-138. – ISBN 5-86090-113-5.
- Kollektiv avtorov. Velikaya Otechestvennaya: Komdivi. Voenniy biograficheskiy slovar. Komandiri strelkovix, gornostrelkovix diviziy, krimskix, polyarnix, petrozavodskix diviziy, diviziy rebolskogo napravleniya, istrebitelnix diviziy. (Ibyanskiy – Pechenenko). – M.: Kuchkovo pole, 2015. – T. 4. – S. 644-646. – 330 ekz. – ISBN 978-5-9950-0602-2. * Feskov V. I., Golikov V. I., Kalashnikov K. A., Slugin S. A. Voorujyonnie Sili SSSR posle Vtoroy mirovoy voyni: ot Krasnoy Armii k Sovetskoy (chast 1: Suxoputnie voyska) / pod nauch. red. V. I. Golikova. – Tomsk: Izd-vo NTL, 2013. – 640 s. – 500 ekz. – <nowiki>ISBN 978-5-89503-530-6.
- Калашников К. А., Додонов И. Ю.. Высший командный состав Вооружённых сил СССР в послевоенный период. Справочные материалы (1945—1975 гг.). Усть-Каменогорск: Медиа-Альянс, 2013. ISBN 978-601-7378-16-5.
- Доманк А., Габов С.. Командарм: [Об А. А. Лучинском]. Ташкент: Узбекистон, 1990. ISBN 5-640-00393-6.
- Malashenko Ye. I. Komandarmi Velikoy Otechestvennoy voyni // Voenno-istoricheskiy jurnal. – M.: Voenizdat, 2005. – Mart (№ 3). – S. 19—26. – ISSN 0321−0626.
Havolalar
tahrir- Aleksandr Aleksandrovich Luchinskiy (rus.). Sayt „Geroi strani“.
- Biografiya na sayte „Generals.dk“.
- A. A. Luchinskiy.