Vikipediya

Argentina — Italiya munosabatlari

Argentina — Italiya munosabatlari Argentina va Italiya oʻrtasidagi ikki tomonlama diplomatik munosabatlardir.

Tarixi

tahrir

1816-yilda Argentina Ispaniya imperiyasidan mustaqilligini eʼlon qildi. Oʻsha yillarda Italiya yagona birlashgan davlat emas, tarkibida bir qancha mustaqil Italiya davlatlari mavjud edi. 1836-yil may oyida Sardiniya qirolligi Argentina mustaqilligini tan olgan va u bilan diplomatik aloqalar oʻrnatgan birinchi Italiya davlati boʻldi[1]. 1842-yilda italiyalik general (va Risorgimentoning kelajakdagi rahbari) Juzeppe Garibaldi Urugvaydagi fuqarolar urushi paytida Argentina Konfederatsiyasi va Urugvay Milliy partiyasiga qarshi kurashdi[2].

1850-yilda Sardiniya qiroli (va kelajakda birlashgan Italiya qiroli) Viktor Emmanuel II Argentinaga elchi etib tayinlangan[1]. 1855-yilda mamlakatlar oʻrtasida doʻstlik, savdo va dengizchilik shartnomasi imzolandi. 1924-yilda Italiya Buenos-Ayresdagi diplomatik vakolatxonasini elchixona darajasiga koʻtardi. Oʻsha yili Italiyaning boʻlajak qiroli Umberto II fashizmning siyosiy mafkurasini targʻib qilish va italyan millatiga mansub odamlarning tarixiy vatani Italiyadagi voqealarga qiziqishini kuchaytirish maqsadida Argentinaga tashrif buyurdi[3].

Ikkinchi jahon urushi boshlanganidan keyin Argentina betaraflik pozitsiyasini egalladi, ammo Argentinaning nufuzli siyosatchisi Xuan Peron Italiya Bosh vaziri Benito Mussoliniga qoyil qolgan[4]. 1944-yilda xalqaro bosim tufayli Argentina fashistlar Germaniyasi va Yaponiya imperiyasiga rasman urush eʼlon qildi. Italiya Qirolligi 1943-yil sentyabr oyida Gitlerga qarshi koalitsiya kuchlariga taslim boʻldi. Argentina hukumati urushdan vayron boʻlgan Italiya aholisi uchun bugʻdoy yetkazib berishni tashkil qildi[5]. 1947-yil iyun oyida Argentinaning birinchi xonimi Eva Peron oʻzining „Yevropa boʻylab safari“ doirasida Italiyaga rasmiy tashrif bilan keldi[6].

Terror urushi paytida (1976—1983) Argentinada sakkiz nafar Italiya fuqarosi bedarak yoʻqolgan[7]. 2007-yil may oyida Italiya Argentina dengiz flotining besh sobiq zobitini urush paytida gʻoyib boʻlgan sakkiz italiyalikdan uchtasini oʻldirganlikda ayblab, sirtdan umrbod qamoq jazosiga hukm qildi[8][9]. 1982-yilda Argentina va Buyuk Britaniya oʻrtasidagi Folklend urushi paytida Italiya hukumati Londonni diplomatik jihatdan qoʻllab-quvvatlagan, ammo harbiy harakatlarda qatnashmagan[10].

Migratsiya

tahrir

1870-yildan 1960-yilgacha Argentinaga 2 milliondan ortiq italyan fuqarolari koʻchib keldi. Italiyaliklarning aksariyati qashshoqlik va urushlar tufayli Italiyani tark etishgan. 2011-yilda Argentinaning 25 milliondan ortiq fuqarosi (aholining taxminan 62%) italyan millatiga mansub[11]. Italiya Argentina oshxonasiga mavjud va Rioplatz ispan tiliga italyan tili katta taʼsir koʻrsatdi. Argentinalik bir qator siyosatchilar, sport arboblari, aktyorlar, modellar, yozuvchilar, shuningdek, ruhoniylar italyan millati ildizlariga ega. Argentina italyanlarning dunyoda Braziliyadan keyin ikkinchi eng katta jamoasiga ega[12]. 1973-yilda Argentina va Italiya ikki fuqarolik toʻgʻrisida shartnoma imzoladilar[13].

Savdo aloqalari

tahrir

2015-yilda mamlakatlar oʻrtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 1,9 milliard AQSH dollarini tashkil etdi[14]. Argentina Italiyaga bugʻdoy, soya, muzlatilgan mollyuskalar, nok va mol goʻshti eksport qiladi. Italiyaning Argentinaga eksporti: bugʻ turbinalari, relslar, mashinalar va dori-darmonlar. Italiyaning Ferrari, Fiat va Lamborghini kabi avtomobil ishlab chiqaruvchilari, kiyim-kechak va oziq-ovqat doʻkonlari Argentinada ham bor. Argentina — Italiya qoʻshma poʻlat kompaniyasi Techint dunyoning bir qancha mamlakatlarida mavjud. 2000-yilda Mercosurga aʼzo mamlakatlar (shu jumladan Argentina) va Yevropa Ittifoqi (shu jumladan Italiya) erkin savdo shartnomasi boʻyicha muzokaralarni boshladilar[15].

Diplomatik missiyalar

tahrir

Manbalar

tahrir
  1. ↑ 1,0 1,1 „Incidente Con Italia Por No Reconocer la Independencia de Argentina (in Spanish)“. 26-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  2. ↑ „Giuseppe Garibaldi: Exile in South America“. 27-aprel 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  3. ↑ „Relations between Italy and Argentina (in Italian)“. 19-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  4. ↑ „Argentine Politics: As Confused as the Country“. 9-dekabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  5. ↑ „Italia y Argentina 1943—1955: política, emigración e información periodística (in Spanish)“. 19-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  6. ↑ „«La gira del arco iris» (in Spanish)“. 19-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  7. ↑ „Trial of Argentina’s 'Dirty War' soldiers to open in Italy“. 29-aprel 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  8. ↑ „Italy gives «Dirty War» Argentines life sentences“. 19-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  9. ↑ „Disappeared, but not forgotten“. 19-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  10. ↑ „Las claves del conflicto entre Gran Bretaña y Argentina por las Malvinas (in Spanish)“. 19-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  11. ↑ „Historias de inmigrantes italianos en Argentina (in Spanish)“. 9-dekabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  12. ↑ Italian Nel Mondo (in Italian)
  13. ↑ „Perfil Migratorio de Argentina (in Spanish)“. 4-iyul 2014-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  14. ↑ „El comercio de Argentina con Italia, en el peor momento (in Spanish)“. 2016-yil 22-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  15. ↑ „European Commission: Mercosur“. 22-sentabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  16. ↑ „Embassy of Argentina in Rome (in Spanish)“. 26-noyabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil.
  17. ↑ „Embassy of Italy in Buenos Aires (in Italian and Spanish)“. 21-yanvar 2007-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 9-dekabr 2018-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Argentina_—_Italiya_munosabatlari&oldid=3274085" dan olindi