Başmakçı

Başmakçı—Afyonkarahisar viloyatiga qarashli tuman.

Başmakçı Başmakçı
Tuman
Turkiya Bayroq Gerb
37°53′50.3″N 30°0′36.4″E
Mamlakat	Turkiya
Mintaqa	Afyonkarahisar
Rasmiy til(lar)i	turk tili
Vaqt mintaqasi	UTCUTC+03.00
Telefon kodi	+90
Pochta indeks(lar)i	02002
Avtomobil kodi	02

Tarixi

Başmakçıning maʼlum tarixi miloddan avvalgi 1750-1200- yillar orasida hukmronlik qilgan Xettlarga borib taqaladi. Xetlardan keyin u Dinorni (Apemeya) maʼlum bir muddat poytaxt sifatida qabul qilgan frigiyaliklar qoʻlida qoldi. Frigiyaliklardan keyin lidiyaliklar bu hududni egallab olishdi. Miloddan avvalgi 6 asrda forslar,milodiy 4-asrda Makedoniya qirolligi qoʻliga oʻtgan. Iskandar Zulqarnayn vafotidan keyin imperiyaning boʻlinishi bilan hudud Salavkiylar,keyin Pergamon qirolligi, ulardan keyin Rim imperiyasi ikkiga boʻlinib,Başmakçı Vizantiya hududiga aylandi.

1071-yili Saljuqiy sultoni Alp Arslon tomonidan Manzikert jangida Vizantiyaliklarning magʻlubiyatga uchrashi bilan Oʻgʻuz qabilalari uchun Anadolu darvozalari oxirigacha ochildi. Buning natijasida turk qabilalari Anadoluning turli hududlariga tarqalib, oʻsha yerga joylashdilar.

Sarıkeçili qabilasining Başmakchi jamoasi Ozarbayjonning janubidan Anadoluga kiradi. Ularning migratsiya yoʻlidagi birinchi bekati Tarsus viloyatining Adana shahri edi. Ularning bir qismi Tarsusda qolib, haligacha Başmakçı nomi bilan mashhur qishloqqa asos solgan. Jamoat aʼzolaridan baʼzilari shimolga, boshqalari esa gʻarbga qarab yoʻlda davom etishdi. Shimolga borganlar Chorum yaqiniga, gʻarbga borgan guruh esa hozir biz turgan yerlarga joylashdi. Bundan buyon bu aholi punkti nomi Başmakçı deb atala boshlandi.

Başmakçixalqining bu hududga 1100-1200 yillarda kelganligi tushuniladi. Bu daʼvoni tasdiqlovchi sifatida Basmakchining ruhiy himoyachisi Abdulqodir Geyloniyning shogirdi boʻlgan Abdurahmon Sultonning yashagan davri 1100-1200 yillar oraligʻida boʻlgan.

Anadolu saljuqiylari parchalanib ketganidan keyin Germiyanoğullari bekligi oʻz hukmronligi ostiga oʻtdi.1276-yilda Germiyanoğullari bekligiga qarashli qishloq (karye) sifatida qayd etilgan. Germiyan Bey Shoh Chalabiy 1378-yilda Usmonli hukmdori Yildirim Beyazitga qizini berganida, Boshmakchi joylashgan hudud ham sep sifatida berilgan. Boshmakchi, bu munosabat bilan Usmonli hududiga aylandi.

Bosh vazirlik Davlat Arxivlari Bosh boshqarmasi Usmonli Arxivida Muhtasham Sulaymon davriga oid yer daftarida 47 xonadonli qishloq (karye) sifatida koʻrinadi. Yana 845 yildagi tamettuat (soliq) kitobiga koʻra,Dazqiri tumanida katta qishloq sifatida qayd etilgan.

Başmakçı tarixan Hüdavendigar (Bursa) provinsiyasi bilan, sahibindenkarahisar (Afyon) va Kütahya viloyatlari bilan bogʻlangan.

Aholisi

Aholini manzilli aniqlash boʻyicha oʻtkazilgan maʼlumotlarga koʻra tuman aholisi jami 9617 nafar. Aholining 5 ming 34 nafari tuman markazida, qolgani shahar va qishloqlarda istiqomat qiladi. Tuman 14 qishloq va 8 mahalladan iborat.Andoza:Türkiye ilçe nüfus/Afyonkarahisar/Başmakçı