Bangladesh milliy futbol terma jamoasi
Bangladesh milliy futbol jamoasi Bangladeshning milliy tan olingan futbol jamoasi boʻlib, Bangladesh Federatsiyasi (BFF) tomonidan nazorat qilinadi. Osiyo Futbol Konfederatsiyasi aʼzosi va 1974-yilda FIFAga aʼzo boʻlgan, garchi Bangladesh futbol federatsiyasi ilk bor 1972-yilda tashkil etilgan boʻlsa ham. Bangladesh 1982-1986 va 1998-2002 yillarda OFK Ijroiya qoʻmitasi aʼzosi etib saylangan. Amaldagi Ijroiya qoʻmitasi OFK tomonidan tasdiqlangan konstitutsiya va FIFA va OFKning bevosita nazorati ostida 2008-yil aprel oyida demokratik tarzda saylangan.
 | |||
| Tahallusi |
| ||
|---|---|---|---|
| Assotsiatsiya | Bangladesh Futbol Federatsiyasi (BFF) | ||
| Konfederatsiya | AFC (OSIYO) | ||
| Sub-konfederatsiya | SAFF (Janubiy Osiyo) | ||
| Bosh murabbiy |
 ESP Javier Fernández Cabrera | ||
| Sardor | Jamal Bhuyan | ||
| Eng koʻp oʻynagan futbolchi | Jamal Bhuyan (66) | ||
| Eng yaxshi toʻpurar | Ashraf Uddin Ahmed Chunnu (17) | ||
| Uy stadioni | Bangabandhu National stadioni | ||
| |||
| FIFA Reytingi | |||
| Hozirgi | 192 — Iyun 2022, | ||
| Eng yuqori | 110 (Aprel 1996,) | ||
| Eng past | 197 (Fevral-May 2018,) | ||
| Birinchi xalqaro oʻyin | |||
 Bangladesh 2-2  Tailand(Kuala Lumpur, Malayziya; 26 Iyul 1973) | |||
| Eng yirik gʻalaba | |||
Bangladesh 8-0  Maldiv orollari(Dakka, Bangladesh; 23 Dekabr 1985) | |||
| Eng yirik magʻlubiyat | |||
 Janubiy Koreya 9-0 Bangladesh (Inchxon, Janubiy Koreya; 16 Sentyabr 1979) | |||
| Osiyo Kubogi | |||
| Ishtiroki | 1 (Ilk marta 1980-yili) | ||
| Eng yaxshi natijasi | Guruh bosqichi (1980) | ||
| SAFF Chempionati | |||
| Ishtiroki | 12 (Ilk marta 1995-yili) | ||
| Eng yaxshi natijasi | Gʻolib (2003) | ||
Bangladesh terma jamoasi 1973-yilda debyut qilgan va hali Jahon chempionati final bosqichiga yo‘llanma olmagan. Ular 1980-yilga qadar Osiyo Kubogida ishtirok etishmagan va shu yili Osiyo Kubogida ishtirok etishga muvaffaq boʻlishdi. Bangladesh saralash orqali bu muvaffaqiyatga erishgan yagona ikkita Janubiy Osiyo davlatlaridan biridir. Mamlakatning eng yaxshi natijalari Janubiy Osiyo darajasida boʻldi, u yerda 2003-yilda György Kottán murabbiyligida SAFF chempionatida gʻolib chiqdi va bir marta milliy terma jamoa sifatida Janubiy Osiyo oʻyinlarida oltin medal sohibi boʻldi. Bangladesh 1980-yillar va 2000-yillarning boshlarida Janubiy Osiyoning yetakchi jamoalaridan biri edi. Biroq, asrning boshidan beri Bangladeshda yuqori darajadagi futbol mamlakat milliy kriket jamoasi soyasida oʻynaladi. Bu, asosan, byudjetning yetarli darajada taqsimlanmaganligi va texnik koʻnikmalarga moslashtirilmaganligi bilan bogʻliq. Bugungi kunga qadar futbol Bangladeshda mashhur sport turi boʻlib qolmoqda, ammo kriket mamlakatdagi eng mashhur sport turi hisoblanadi.[1]
Tarix tahrir
Kelib chiqishi (1895-1971) tahrir
1930-yillarning boshlarida Sharqiy Bengaliyada ko'plab turnirlar o'tkazilib, u erdagi bengallarning futbolda yaxshilanishlari kuzatildi. Bundan oldin, 1895 yilda Dakkadagi Paltan Maydandagi kichik qalay uyda Dakka sport uyushmasi yoki DSA tashkil etilgan. Oʻsha kunlarda Angliyaning Islington Korintians jamoasi butun dunyo boʻylab gastrollarda boʻlib, tashrif buyurgan har bir mamlakatga oʻz futbolini tanishtirdi. 1937-yil 21-noyabrda jamoa Dakkaga tashrif buyurdi va u yerda DSA XI bilan uchrashdi. DSA XI oʻz uchrashuvida Korintiansni 1:0 hisobida magʻlub etdi. Futbolchilarning aksariyati Dakka universiteti talabalari edi. Oʻsha kuni inglizlarning maydonda magʻlubiyatga uchraganini koʻrib, minglab odamlar xursand boʻlishdi. Ketish chog‘ida raqiblar o‘z mag‘lubiyatini tan olib, „Bengal yo‘lbarsi haqida ko‘p eshitdim! Bu safar ko‘rdim!“ deb ayrishdi.[2]
Bangladesh milliy futbol jamoasining birinchi namunasi 1971-yildagi ozodlik urushi paytida Shadhin Bangla futbol jamoasining paydo boʻlishi bilan vujudga kelgan edi. Ular xalqaro darajada mavqesini oshirish va ozodlik urushini iqtisodiy qoʻllab-quvvatlash maqsadida butun Hindiston boʻylab gastrol qilishdi, jamoa Hindistonning turli shtatlari va shaharlarida 16 ta koʻrgazmali oʻyin oʻtkazdi va Bangladesh hukumatiga safari davomida qoʻlga kiritilgan barcha mukofot pullarini topshirish orqali moliyalashtirishda yordam berdi.[3]
Rivojlanish (1972-1984) tahrir
1971-yilda Pokistondan mustaqillikka erishgandan soʻng, Bangladesh Futbol Federatsiyasi 1972-yil 15-iyulda mamlakatning sobiq taʼlim va madaniyat vaziri Md. Yousuf Ali tomidan asos solindi.[4] BFF 1973-yilda OFKga, 1976-yilda FIFAga aʼzo boʻldi.[5] Yangi tashkil etilgan federatsiya Shayx Saheb Alini mamlakatning birinchi bosh murabbiyi etib tayinladi va ozodlikdan oldin Shadhin Football Bangla Teamni boshqargan Zakaria Pintooni esa sardor etib tayinladi.[6] 1973-yilda Malayziyada boʻlib oʻtgan Merdeka kubogi Bangladesh uchun birinchi marotaba ishtirok etgan turnir boʻlib, Pintoo bilan bir qatorda Shoxidur Shantoo, Motaleb, Nannu, Nazir, Dilip Barua, Ashraf, Farukh, Shorif, Md.Kaikobod, Enayetur Rahman, Salohiddin, Pratap, Sunil Krishna, Firoj va Nousher ham tarkibda bor edi.[7]
1973-yil 26-iyulda Bangladesh futbol jamoasi ilk rasmiy oʻyinini oʻtkazdi, 1973-yil Merdeka kubogi doirasida Tailandga qarshi 2:2 hisobida durang oʻynadi. Enayetur Rahman terma jamoasi tarixidagi ilk golini kiritgan boʻlsa, ikkinchi golni hamshahari Kazi Salahuddin kiritdi. Durgundan keyin oʻyin penaltilar seriyasiga qadar davom etdi va Bangladesh 2:1 hisobida magʻlub boʻldi.[8] 1973-yil 27-iyuldan 1975-yil 14-avgustgacha boʻlgan davrda jamoa jami 15 ta oʻrtoqlik oʻyini oʻtkazgan boʻlib, ularning barchasi Osiyo terma jamoalariga qarshi boʻlgan, 14 ta oʻyin Malayziyaning Kuala-Lumpur shahrida oʻtkazilgan, natija 3 ta durang, 10 ta magʻlubiyat va 1 gʻalaba. 1973-yil 13-avgustda Malayziyada oʻtkazilmagan yagona oʻrtoqlik uchrashuvida Bangladesh terma jamoasi mezbon Singapurni Kazi Salahuddinning goli evaziga 1:0 hisobida magʻlub etib, oʻzining ilk gʻalabasini qoʻlga kiritdi. Bir yil oʻtib, 1976-yil 18-dekabrda jamoa kuchli Malayziya jamoasiga qarshi oʻrtoqlik oʻyinida maydonga tushdi va 6:0 hisobida magʻlub boʻldi.
1980 yil OFK Osiyo kubogi A guruhi tahrir
| Jamoa | Pld | G' | D | M | GF | GA | GD | B |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Eron
|
4 | 2 | 2 | 0 | 12 | 4 | +8 | 6 |
 Shimoliy Koreya
|
4 | 3 | 0 | 1 | 9 | 7 | +2 | 6 |
 Suriya
|
4 | 2 | 1 | 1 | 3 | 2 | +1 | 5 |
 Xitoy
|
4 | 1 | 1 | 2 | 9 | 5 | +4 | 3 |
| Bangladesh
|
4 | 0 | 0 | 4 | 2 | 17 | −15 | 0 |
1980-yilgi Osiyo kubogi 1980-yil sentyabr oyida Quvaytda boʻlib oʻtdi va Bangladesh amaldagi chempion Eron, shuningdek, Shimoliy Koreya, Suriya va Xitoy bilan bir guruhda ishtirok etdi. Abdur Rahim bosh murabbiyligidagi jamoa KXDRga qarshi o‘yinda 3:2 hisobida mag‘lubiyatga uchragan holda turnirni boshladi. Ularning gollari Kazi Salahuddin va Ashraf Chunnuga tegishli. Ular Suriyaga qarshi o‘yinda ham yaxshi o‘ynashdi, faqat bitta gol farqi bilan mag‘lub bo‘lishdi.[9] Biroq, keyingi bir-ikki oʻyinda Bangladesh Eron va Xitoy tomonidan mos ravishda 7:0 va 6:0 hisobida magʻlub boʻldi, jami 17 ta gol oʻtkazib yuborgan holda turnir jadvalining soʻnggi oʻrinlarini band etdi.[10] Dastlabki barcha muvaffaqiyatlariga qaramay, jamoa 1984-yilgi Osiyo kubogi yoʻllanmasini qoʻlga kirita olmagan, shuningdek, 1984-yilgi Janubiy Osiyo oʻyinlari finalida Nepaldan alamli magʻlubiyatga uchradi.
Koʻtarilish va pasayish (1985-2002) tahrir
1985-yilda FIFA Jahon chempionatiga chiqish uchun birinchi urinishda jamoa 1986-yilgi Jahon chempionati saralashida qatnashdi va Hindiston, Indoneziya va Tailand bilan bir guruhga ishtirok etdi. Bangladesh Indoneziyaga qarshi jahon chempionati saralashida ilk g‘alabasini qo‘lga kiritdi. Oʻyin Dakkadagi „Bangabandhu National Stadium“da boʻlib oʻtdi, oʻyin davomida Bangladesh birinchi boʻlim oxirida ortda qolayotgandi, himoyachi Kayser Hamid hisobni tenglashtirish uchun oʻzining boʻyidan unumli foydalanishi kerak edi va oʻyin yakuniga yetganida Ashrafuddin Chunnu jarima to‘pini jarima maydonchasi tashqarisida amalga oshirib, gol urdi va jamoa g‘alaba qozondi. Mamlakatning saralashdagi ikkinchi g‘alabasi kuchli Tailand jamoasi qarshi boʻldi. Bangladesh, shuningdek, Solt Leyk stadionida Hindistonga qarshi ajoyib oʻyin koʻrsatdi va saralash bosqichining soʻnggi oʻyinida 2:1 hisobida magʻlub boʻldi. Olti o‘yinda ikkita g‘alabaga erishgan Bangladesh o‘z guruhida so‘nggi o‘rinni egalladi. Shunga qaramay, bu mamlakat uchun Jahon chempionati saralash bosqichida juda qoniqarli debyut boʻldi.[11] Keyingi saralashda jamoa 1990-yilgi Jahon chempionati saralash bosqichida Tailandni 3:1 hisobida magʻlub etganida faqat bitta gʻalabani qayd etishga muvaffaq boʻldi. Yakkama-yakka gʻalaba qozonganiga qaramay, Bangladesh termasi ikki oʻyin davomida Osiyo gigantlari Eron va Xitoyga qarshi oʻyinda magʻlub boʻldi.[12]
(2003-2010) tahrir
2004-yilgi OFK kubogi saralash bosqichi 2003-yilning mart oyidan boshlandi. Bu Bangladesh uchun navbatdagi saralash kampaniyasi boʻldi. Laosdan magʻlubiyat alamini totib koʻrgan va Gonkong bilan durang oʻynab, mamlakatning OFK kubogi saralashidagi yurishiga yakun yasadi. Jamoa 2005-yilda SAFF chempionatining final bosqichiga chiqish orqali yana bir bor yaxshilanish alomatlarini koʻrsatdi, faqat finalda Hindistonga magʻlub boʻldi.[13][14] 2005-yil dekabr oyidan boshlab Bangladesh 2007-yilgi Osiyo Kubogi saralash kampaniyasini boshladi, bu jarayonda faqat bitta oʻyinda gʻalaba qozondi, keyin yana musobaqaning asosiy bosqichiga chiqa olmadi.[15] 2008-yilgi SAFF kubogi ham katta umidsizlik bilan yakunlandi, chunki Bangladesh guruh bosqichida, hatto BFF oʻtgan yili mamlakat futbolini yaxshilash maqsadida Bangladesh Premer-ligasini joriy qilganidan keyin ham musobaqadan chiqib ketdi.[16][17] Ularning SAFFdagi kampaniyasi Abu Yusufning murabbiyini ishdan boʻshatish bilan yakunlandi. Uning oʻrnini terma jamoaning sobiq futbolchisi Shafiqul Islom Manik egalladi, u yana uch oy ishladi.[18]
Uy stadioni tahrir
Bangladesh oʻz uy oʻyinlarining koʻp qismini Dakkadagi Bangabandhu milliy stadionida oʻtkazadi, u yerda 2003 yil SAFF chempionati va 2010 Janubiy Osiyo oʻyinlarida gʻalaba qozongan. Dastlab 1954-yilda qurilgan, Bangladesh futbol federatsiyasiga 2004-yilda stadionni boshqarish uchun toʻliq vakolat berilgan va oʻshandan beri aksariyat uy oʻyinlari u yerda oʻtkaziladi. Stadion 2003-yilgi turnirga mezbonlik qilishdan tashqari, 2009 va 2018-yillarda ham SAFF chempionati oʻtkaziladigan joy boʻlgan.
2011-yilda rekonstruksiya qilinishidan oldin u 55 000 ga yaqin sigʻimga ega edi, yangi sigʻimi 36 000 bilan u Bangladeshdagi eng katta stadion boʻlib qolmoqda. 2007-yilda Bangladesh Premer-ligasi tashkil etilganidan buyon stadion liga oʻyinlarining aksariyat qismini oʻtkazish uchun foydalanilgan.
2021-yilda Bangabandhu stadioni yana bir yildan ortiq davom etishi rejalashtirilgan ta'mirdan o'tkazildi. Yangi ta'mirlash ishlari galereyalarga stullar qo'shish va LED gigant ekranlarini o'rnatishni ko'zda tutadi. Ta'mirlash Bangladesh futbol federatsiyasining mamlakatga futbol uchun ko'proq moslashtirilgan modernizatsiya qilingan stadionni berish rejasining bir qismidir.
Murabbiylar shtabi tahrir
| Lavozim | Ism-sharif |
|---|---|
| Bosh murabbiy | Javier Cabrera
|
| Yordamchi murabbiy | Masud Parvez Kaiser Hassan Al-Mamun
|
| Darvozabonlar murabbiyi | Biplob Bhattacharjee
|
| Fitnes murabbiyi |  Ivan Razlog
|
| Fizioterapevt | Goljar Ahmed
|
| Shifokor | Sydur Rahman
|
| Jamoa menejeri | Iqbal Hossain
|
| Jamoa kuzatuvchisi | Mohidul Rahman
|
| Jamoa xizmatchisi | Mohammed Mohsin
|
| Media menejeri | Hasan Mahmud
|
| Texnik direktor |  Paul Smalley
|
Murabbiylik tarixi tahrir
Sheikh Saheb Ali (1972-1975)- Abdur Rahim (1975)
- Anjam Hossain (1976)
Werner Bickelhaupt (1978-1979)- Zakaria Pintoo (1979)
- Gofur Baluch (1982)
- Gerd Schmidt (1982)
- Golam Sarwar Tipu (1984)
- Ali Imam (1984)
- Kazi Salahuddin (1985-1988)
- Abdul Hakim (1986)
- Wazed Gazi (1987)
Nasser Hejazi (1989)- Pran Govinda Kunda (1989)
- Shahid Uddin Ahmed Selim (1991)
- Mohammad Kaikobad (1992)
Oldrich Swab (1993)
Kang Man-young (1994)- Otto Pfister (1995-1997)
- Abu Yusuf (1998)
Samir Shaker (1998-1999)
Mark Harrison (2000)- Hasanuzzaman Bablu (2000)
György Kottán (2000-2003)- Golam Sarwar Tipu (2003)
Andres Cruciani (2005-2007)- Hasanuzzaman Bablu (2006)
- Sayeed Hassan Kanan (2007-2008)
Syed Nayeemuddin (2007-2008)- Abu Yusuf (2008)
- Shafiqul Islam Manik (2008)
Dido (2009)- Shahidur Rahman Shantoo (2009)
Zoran Đorđević (2010)- Saiful Bari Titu (2010)
Robert Rubčić (2010-2011)
Nikola Ilievski (2011)- Saiful Bari Titu (2012)
Lodewijk de Kruif (2013-2014)- Saiful Bari Titu (2014-2015)
- Lodewijk de Kruif (2015)
Fabio Lopez (2015)- Maruful Haque (2015-2016)
Gonzalo Sanchez Moreno (2016)- Lodewijk de Kruif (2016)
Tom Saintfiet (2016)-
Andrew Ord (2017-2018) - Jamie Day (2018-2021)
- Óscar Bruzón (2021)
Mário Lemos (2021)- Javier Cabrera (2022-hozir)
