Bolgariya milliy futbol terma jamoasi
Bolgariya milliy futbol terma jamoasi (bolgarcha: B’lgarski natsionalen otbor po futbol, romanchada: Bǎlgarski natsionalen otbor po futbol) Bolgariya sharafini erkaklar oʻrtasidagi xalqaro futbolda himoya qiladi. Bolgariya UEFAga aʼzo boʻlgan Bolgariya Futbol Ittifoqi tomonidan boshqariladi.
.svg) | |||
| Tahallusi | Sherlar, (Uchranglilar) | ||
|---|---|---|---|
| Assotsiatsiya | Bolgariya Futbol Uyushmasi (BFU) | ||
| Konfederatsiya | UEFA (Yevropa) | ||
| Bosh murabbiy | Mladen Krstajić | ||
| Sardor | Kiril Despodov | ||
| Eng koʻp oʻynagan futbolchi | Stiliyan Petrov (105) | ||
| Eng yaxshi toʻpurar |
Dimitar Berbatov Hristo Bonev (48) | ||
| Uy stadioni | Vasil Levski stadioni | ||
| FIFA kodi | BUL | ||
| |||
| FIFA Reytingi | |||
| Hozirgi | 72 | ||
| Eng yuqori | 8 (Iyun 1995) | ||
| Eng past | 96 (May 2012) | ||
| Birinchi xalqaro oʻyin | |||
 Avstriya 6-0 Bolgariya  (Vena, Avstriya; 21-may 1924) | |||
| Eng yirik gʻalaba | |||
Bolgariya 10-0 Gana  (León, Meksika; 2-oktyabr 1968) | |||
| Eng yirik magʻlubiyat | |||
 Ispaniya 13-0 Bolgariya (Madrid, Ispaniya; 21-may 1933) | |||
Bolgariya 1968-yilgi Yozgi Olimpiya oʻyinlarida finalga chiqqan. Shuningdek, 1994-yilgi FIFA Jahon chempionatida toʻrtinchi oʻrinni egallagan. Bu jamoaning hozirgi kungacha eng katta yutugʻi hisoblanadi. Bolgariya jami yettita jahon chempionatida qatnashgan, debyuti 1962-yilda boʻlgan va oxirgi marta 1998-yilda ushbu musobaqada qatnashgan. Bundan tashqari, ular 1996 va 2004-yillarda ikkita Yevropa chempionatida ishtirok etishgan. Jamoa Bolqon kubogida ham qatnashib, uchta sovrinni qoʻlga kiritdi. Biroq, Bolgariya 2004-yilgi Yevropa chempionatidan beri hech qanday yirik turnirda ishtirok etmadi.
Tarix tahrir
Bolgariya milliy futbol jamoasi 1922-yilda tashkil topgan. 1923-yilda Bolgariya futbol ittifoqi tuzildi va jamoaning birinchi oʻyini 1924-yil 21-mayda Venada Avstriyaga qarshi boʻlib oʻtdi. Natija 6:0 hisobida magʻlubiyat qayd etilgan[1]. Bolgariya Parijda boʻlib oʻtgan 1924-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlarida ishtirok etdi.
1930-yilgi jahon chempionatida qatnasha olmagan bolgariya terma jamoasi qariyb 30 yil davomida boshqa hech qanday yirik turnirda qatnasha olmagan va koʻp marotaba saralashdan oʻtolmagan. Milliy terma jamoa har gal pley-off bosqichiga chiqish guruhlarida 2 yoki 3-o‘rinlarni egallab qolib ketar edi. Saralashdagi muammolarga qaramay, milliy terma jamoa oʻsha yillarda unutilmas xalqaro oʻrtoqlik uchrashuvlarini oʻtkazdi va elita jamoalarini magʻlub etishga muvaffaq boʻldi. Ular kichikroq turnirlar, masalan, Bolqon kubogi kabi musobaqalarda qatnashgan va uch marta (1931, 1932 va 1973—1976) ushbu musobaqada gʻalaba qozongan. Terma jamoa toʻrtta chempionlik unvoniga ega Ruminiyadan keyin musobaqaning eng muvaffaqiyatli ikkinchi jamoasi hisoblanadi.
1960—1970-yillar tahrir
Bolgariya oʻz tarixida birinchi marta 1962-yilda jahon chempionatiga yoʻllanma oldi va undan keyin 1966, 1970 va 1974-yillarda ketma-ket oʻyinlarda qatnashdi. Ammo jamoa unchalik muvaffaqiyat qozona olmadi. Toʻrtta ishtirokdan ikkitasida oʻz guruhida uchinchi oʻrinni egalladi.
Bolgariya 1968-yilgi Yevropa chempionati saralashida ishtirok etdi va Norvegiya, Shvetsiya va Portugaliya ustidan gʻalaba qozonib, oʻz guruhida 1-oʻrin bilan chiqdi. Pely-offda musobaqa chempionlari Italiya terma jamoasiga qarshi 2 oʻyin oʻtkazdi va magʻlub boʻlishdi.
1968-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlarida jamoa kumush medalni qoʻlga kiritdi. Ular Tailandni 7:0, Gvatemalani 2:1 hisobda magʻlub etdi va Chexoslovakiya bilan 2:2 hisobida durang oʻynab, D guruhida birinchi oʻrinni egalladi. Ular Isroilni mag‘lub etib, chorak finalga yo‘l oldi, so‘ngra yarim finalda mezbon Meksikani mag‘lub etdi. Olimpiada finalida jamoa Vengriyadan magʻlub boʻldi.
Bolgariya terma jamoasi 1931—1932-yillarda Bolqon kubogini ikki marta yutgan boʻlsa, 1973—1976-yillarda ushbu natijani yana takrorladi. Yangi tuzilgan taktika oʻz samarasini berdi, chunki ular Vengriya, Gretsiya, Turkiya, Yugoslaviya, Polsha, Albaniya va Ruminiya ustidan koʻplab hal qiluvchi gʻalabalarga erishdilar. Shuningdek, jamoa 1976-yilgi Bolqon kubogi sohibi bo‘lib, ikki o‘yin finalida Ruminiyani 1:0 va 3:2 hisobida mag‘lub etdi.
1962-yilgi jahon chempionati tahrir
Bolgariya 1962-yilda oʻzining ikkinchi jahon chempionati saralashiga yo‘llanma oldi. Bolgariya Angliyan, Argentina va Vengriya bilan qiyin guruhdan joy oldi. Bolgariya oʻz oʻyinini Argentinaga 0:1 hisobida magʻlubiyat bilan boshladi. Keyinchalik Bolgariya guruhdagi ikkinchi oʻyinida Vengriyaga 6:1 hisobida yutqazdi. Bolgariyaning saralash umidlari tugadi, biroq milliy terma jamoa 1966-yilgi jahon chempionati chempioni Angliya bilan ajoyib durang o‘ynadi va atigi bir ochko bilan guruhda to‘rtinchi o‘rinni egalladi.
1968-yilgi Yevropa chempionati saralashi tahrir
Jahon chempionatidagi yomon natijalardan keyin Bolgariya terma jamoasi safida oʻzgarishlar boʻldi. Bolgariya saralash uchun juda qiyin guruhdan joy oldi. Norvegiya, Shvetsiya, Eusébio Portugaliyasi bilan birga bir guruhdan joy oldi. Bolgariya Norvegiya ustidan 4:2 hisobida g‘alaba qozondi. Ular Shvetsiyaga qarshi o‘yinda 2:0 hisobida g‘alaba qozonib, o‘zlarining g‘alabali seriyasini davom ettirdi. Keyingi ikkita oʻyinda Bolgariya Norvegiya bilan 0:0 hisobida durang oʻynadi va Shvetsiya ustidan 3:0 hisobida ustunlik qiladi. Guruhdagi soʻnggi ikki uchrashuvda Bolgariya oʻz maydonida Portugaliya bilan oʻynadi — 1:0, safarda esa 0:0 hisobida durang oʻynadi, ammo bu ikki oʻyindan iborat natija pley-offga chiqish uchun yetarli edi. Pley-offda Bolgariya terma jamoasi 1968-yilgi Yevropa chempionati mezboni Italiyaga qarshi bahs olib bordi. Italiya birinchi oʻyinda 3:2 hisobida magʻlub boʻlgan boʻlsa-da, ikkinchi oʻyinda 0:2 hisobida gʻalaba qozonib, umumiy hisobda 4:3 hisobida gʻalaba qozondi.
1968-yilgi yozgi Olimpiya oʻyinlari tahrir
Yevropa chempionati saralash bosqichidan bir yarim oy o‘tib, Bolgariya o‘z tarixida beshinchi bor Olimpiadada ishtirok etdi. Ular Tailand, Gvatemala va Chexoslovakiya bilan bir guruhdan joy oldi. Bolgariya Tailandni 7:0 hisobida mag‘lub etish bilan oʻz ishtirokini boshlandi. Keyinchalik ular Chexoslovakiya bilan 2:2 hisobida durang oʻynashdi. Ularning soʻnggi oʻyini chorak finalga chiqish yoki yoʻqligini aniqlar edi. Hal qiluvchi oʻyinda Bolgariya Gvatemalani 2:1 hisobida magʻlub etdi va Olimpiya guruhida pley-offga chiqdi. Ular toʻgʻridan-toʻgʻri autsayderlar, Isroil bilan toʻqnash kelgan chorak finalga yoʻllanma oldi. O‘yinning ko‘p qismida 1:1 hisobi saqlanib qoldi. Bolgariyayarim finalga yoʻl oldi. Oʻta shiddatli oʻyindan soʻng, Bolgariya 3:2 hisobida Meksikani magʻlub etdi. Bolgariya Olimpiada tarixida birinchi marta finalga chiqdi. Finalda Vengriyaga 1:4 hisobida mag‘lub bo‘lishdi.
1970-yilgi jahon chempionati tahrir
Bolgariya 1968-yilgi Olimpiada singari, Meksikada oʻtkazilgan uchinchi jahon chempionatiga yoʻllanma oldi. Ular Germaniya, Peru va Marokash bilan juda qiyin guruhdan joy olishdi. Bolgariya terma jamoasi ilk o‘yinini Peruga qarshi o‘tkazdi va 3:2 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Germaniya Bolgariyani ikkinchi o‘yinida 5:2 hisobida magʻlub etdi. Guruh bosqichining soʻnggi oʻyini 1:1 hisobida yakunlandi. Bolgariya esa 3-o‘rinni egalladi.
2022-yilgi jahon chempionati saralashi tahrir
Yasen Petrov 2022-yilgi jahon chempionati saralash bosqichi oldidan murabbiy sifatida eʼlon qilingan edi . Bolgariya oʻz uyida Shveysariyaga 1:3 va Italiyaga 0:2 hisobida yutqazdi. Jamoa keyingi ikki o‘yinda biroz kuchayib, Yevropaning amaldagi chempioni Shimoliy Irlandiya va Italiya bilan durang o‘ynadi. Keyin Bolgariya o‘z uyida Litvani 1:0 hisobida mag‘lub etdi. Litvaga qarshi safar oʻyinida 1:3 hisobida mag‘lub bo‘ldi.
2022—2023-yilgi UEFA Millatlar ligasi tahrir
Oldingi ligadan tushib ketgan Bolgariya Millatlar Ligasi yangi mavsumi uchun C ligasiga ajratildi. Bolgariyaning raqiblari Shimoliy Makedoniya, Gruziya va Gibraltar boʻlishdi. Terma jamoa ilk oʻyinini Shimoliy Makedoniyaga qarshi 1:1 hisobidagi durang bilan boshlangan bo‘lsa, o‘z maydonida Gruziyaga qarshi yirik 2:5 hisobida mag‘lub bo‘ldi. Yasen Petrov oʻyindan soʻng isteʼfoga chiqdi.
Jamoa imiji tahrir
Bolgariyaning anʼanaviy ranglari oq, yashil va qizil boʻlib, mamlakat bayrogʻining ranglaridan olingan. Ushbu trikolor oq koʻylak, yashil shortilar va qizil paypoqlardan foydalanish orqali aks ettirilgan. Jamoaning safar liboslari odatda qizil rangda boʻlgan[2][3].
Ularning taxallusi Bolgariya gerbida tasvirlangan sherlar sababli „Arslonlar“ deb ataladi.
Homiy tahrir
| Ishlab chiqaruvchi | Davr |
|---|---|
 Adidas
|
1974-1994 |
| Puma
|
1995-2010 |
 Kappa
|
2010-2014 |
| Joma
|
2014- |
Murabbiylar shtabi tahrir
| Lavozim | Ism |
|---|---|
| Bosh murabbiy |  Mladen Krstajić
|
| Yordamchi murabbiy | Stefan Janković
|
| Yordamchi murabbiy | Nemanja Milinčić
|
| Yordamchi murabbiy | Ivan Ivanov
|
| Darvozabonlar murabbiyi |  Darko Božović
|
| Tahlilchi | Krsto Jokić
|
| Fitnes murabbiyi | Svetlin Spasov
|
Uy stadioni tahrir
Anʼanaga koʻra, Bolgariya milliy futbol jamoasining uy stadioni 44 000 tomoshabinga moʻljallangan Vasil Levski milliy stadionidir. Vasil Levski 1953-yilda rasman ochilgan. 1966 va 2002-yillarda rekonstruksiya qilingan. Bu Bolgariyadagi 55 000 tomoshabinga moʻljallangan Plovdiv stadionidan keyin ikkinchi yirik stadiondir. 2006-2007 yilgi UEFA Chempionlar Ligasi vaqtida stadion Levski Sofiya klubi tomonidan Barselona, Chelsi va Verder bilan oʻyinlar uchun ishlatilgan. Xuddi shunday, „Ludogorets Razgrad“ klubi 2017-2018 yilgi mavsumgacha Yevropadagi oʻyinlarini oʻzining asosiy uy maydoni sifatida ishlatgan. Shuningdek, Bolgariya terma jamoasining uy oʻyinlari va Bolgariya kubogi finallari, shuningdek, yengil atletika boʻyicha musobaqalar oʻtkaziladi.
Soʻnggi paytlarda milliy terma jamoa oʻz uy uchrashuvlarini Bolgariyaning 11 karra chempioni „Ludogorets Razgrad“ning uy stadioni Razgraddagi „Huvepharma Arena“da oʻtkazmoqda. Stadion 1954-yilda ochilgan va 2011-yilda qayta taʼmirlangan. Huvepharma Arena 10422 tomoshabinga moʻljallangan.
Murabbiylik tarixi tahrir
Leopold Nitsch (1922-1924)- Willibald Stejskal (1925-1926)
Pavel Grozdanov (1927-1930)
Carl Nemes (1930-1931)
Otto Feist (1931-1932)- Pavel Grozdanov (1932-1933)
- Károly Fogl (1934-1935)
- Nikola Kalkandzhiev (1935-1936)
- Ivan Batandzhiev (1936)
- Geno Mateev (1936-1937)
Stanislav Toms (1937-1938)- Kostantin Maznikov (1938-1939)
- Ivan Radoev (1939-1940)
- Franz Köhler (1940-1941)
- Ivan Radoev (1941-1942)
- Ivan Batandzhiev (1943-1945)
- Todor Konov (1945-1946)
- Mihail Manov (1947)
- Ivan Radoev (1947)
Rezső Somlai (1947-1948)- Lubomir Angelov (1948)
- Andor Haidu (1948-1949)
- Ivan Radoev (1950)
- Lubomir Angelov (1950)
Andor Haidú (1950)- Lubomir Angelov (1950-1953)
- Stoyan Ormandzhiev (1950-1953)
- Krum Milev (1954-1960)
- Georgi Pachedzhiev (1955-1962)
- Stoyan Ormandzhiev (1963)
Béla Volentik (1963-1965)- Rudolf Vytlačil (1965-1966)
Dobromir Tashkov (1966-1967)- Stefan Bozhkov (1967-1970)
Vasil Spasov (1970-1972)- Hristo Mladenov (1972-1974)
- Stoyan Ormandzhiev (1974-1977)
- Tsvetan Ilchev (1978-1980)
- Atanas Purzhelov (1980-1982)
- Ivan Vutsov (1982-1986)
- Hristo Mladenov (1986-1987)
- Boris Angelov (1988-1989)
- Ivan Vutsov (1989-1991)
- Dimitar Penev (1991-1996)
- Hristo Bonev (1996-1998)
- Dimitar Dimitrov (1998-1999)
- Stoycho Mladenov (2000-2001)
- Plamen Markov (2002-2004)
- Hristo Stoichkov (2004-2007)
- Stanimir Stoilov (2007)
- Dimitar Penev (2007)
- Plamen Markov (2007-2008)
- Stanimir Stoilov (2009-2010)
- Lothar Matthäus (2010-2011)
- Mihail Madanski (2011)
- Lyuboslav Penev (2011-2014)
- Ivaylo Petev (2015-2016)
- Petar Hubchev (2016-2019)
- Krasimir Balakov (2019)
- Georgi Dermendzhiev (2019-2020)
- Yasen Petrov (2021-2022)
- Georgi Ivanov (2022)
Mladen Krstajić (2022−)
