Francesco Hayez
Tavalludi 1791-yil 10-fevral
Venetsiya Respublikasi
Vafoti 1882-yil 21-dekabr
Milan, Italiya qirolligi
Fuqaroligi Italiya qirolligi va Avstriya imperiyasi
Kasbi Rassom

Francesco Hayez (shuningdek Ayes, sobiq Gayez , italyancha: Francesco Hayez, 1791 — yil 10-fevral, Venetsiya — 1882 — yil 21-dekabr, Milan) — italyan rassomi, XIX asr oʻrtalarida romantizmning yetakchi rassomlaridan biri, tarixiy rasmlari, siyosiy allegoriyalari va portretlari bilan mashhur.

Yoshligi tahrir

Otasining millati fransuz boʻlgan. U onasining opasi yaʼni xolasining uyida tarbiyalangan. Bolaligidan Hayez yaxshi rasm chizgan, shuning uchun amakisi uni binokor rassomga shogird qilib yuborgan. Keyinchalik u rassom Franchesko Maggiottoning shogirdi boʻldi va u bilan uch yil qoldi.

 
Milanda Francesco Hayez haykali

1809-yilda Hayez Venetsiya akademiyasi tomonidan oʻtkazilgan tanlovda gʻolib chiqdi, shundan soʻng u Rimdagi Avliyo Luka akademiyasida bir yil tahsil oldi. U 1814-yilgacha Rimda qoldi, keyin Neapolga koʻchib oʻtdi va u yerda Joachim Muratning koʻrsatmasi bilan oʻzining asosiy asari — „Odissey Alkinus saroyida“ rasmini yaratdi .

Hayez keyinroq Milanga yoʻl oldi. U yerda u uzoq vaqt davomida Brera akademiyasida rassomlikdan dars berdi va 1860-yilda uning direktori boʻldi. U Milanda Monumental qabristonga dafn qilindi.

Hozirda Brera Pinacoteca uning asarlarining eng toʻliq toʻplamiga ega.

Ilmiy ijod tahrir

 
Oʻpich (1859)

Francesco Hayez asosan diniy, tarixiy, adabiy va mifologik mavzular bilan ishlagan. Bundan tashqari, u ajoyib portret rassomi edi — Italiyadagi koʻplab mashhur odamlar portret chizish paytida Hayezda navbatda turishni sharaf deb bilishgan. Shuningdek, uning sevimli mavzularidan biri yarim yalangʻoch ayollarning tasviri edi[1]. Klassik rassom sifatida ish boshlagan Hayez asta-sekin romantizm tomon yoʻl oldi[2].

Hayezning eng mashhur rasmlari orasida 1859-yilda chizilgan „Kiss“ (Oʻpich) asari boʻlib, unda rassom syujetni vatanga muhabbatning ramziy timsolini romantik did bilan birlashtirgan. „Kiss“ tezda mashhurlikka erishdi va XIX asrning eng tez-tez takrorlanadigan italyan rasmlaridan biriga aylandi. Asl nusxasi Brera Pinacotecaʼda; bir necha muallifning nusxalari turli Yevropa toʻplamlarida[3] saqlanadi.

Francesco Hayez bosib oʻtgan butun ijodiy yoʻlni baholash qiyin, chunki u koʻpincha oʻz asarlariga imzo chekmagan va sanasini koʻrsatmagan (koʻpincha uning rasmlarida koʻrsatilgan sana faqat rasm qachon sotilganidan dalolat bergan).

Galereya tahrir

Adabiyotlar tahrir

  • Ayets // A — Anketirovanie. — M. : Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya, 2005. — S. 310. — (Bolshaya rossiyskaya ensiklopediya : [v 35 t.] / gl. red. Yu. S. Osipov ; 2004—2017, t. 1). — ISBN 5-85270-329-X.
  • Gayez, Franchesko // Ensiklopedicheskiy slovar Brokgauza i Yefrona : v 86 t. (82 t. i 4 dop.). — SPb., 1890—1907.

Manbalar tahrir

  1. {{{заглавие}}}.
  2. „Айец“. Большая российская энциклопедия. 2020-yil 29-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 17-yanvar.
  3. „The Kiss“ (en). Brera. 2021-yil 24-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 17-yanvar.

Havolalar tahrir