Iga (Mie)
Iga (yaponcha: 伊賀市 Iga-shi) Yaponiyaning Mie prefekturasida joylashgan shahardir. 2021-yil 31-avgust holatiga ko‘ra, shaharda 40620 ta xonadonda 88895 nafar aholi istiqomat qiladi[1], aholi zichligi har kvadrat kilometrga 160 nafarni tashkil qiladi. Shaharning umumiy maydoni 558,23 kvadrat kilometr (215,53 mi²) ga teng.
Iga 伊賀市 | |
|---|---|
| Shahar | |
 | |
 Bayroq  Gerb | |
| 34°44′59.5″N 136°8′32.2″E / 34.749861°N 136.142278°E G OKoordinatalari: 34°44′59.5″N 136°8′32.2″E / 34.749861°N 136.142278°E G O | |
| Mamlakat | Yaponiya |
| Viloyat | Kansai |
| Prefektura | Mie |
| Hukumat | |
| • Mayor | Sakae Okamoto |
| Maydon | 558.17 km2 (215.51 mi²) |
| Aholisi (August 31, 2021) |
88,895 |
| Zichligi | 160 kishi/km2 |
| Vaqt mintaqasi | UTC+9 |
Geografiyasi tahrir
Iga shahri Mie prefekturasining shimoli-gʻarbiy qismida joylashgan. Shaharning shimoli-sharqiy qismi Suzuka togʻlarida, shimoli-gʻarbiy qismi Shigaraki platosida oʻrnashgan. Shaharning janubi-gʻarbiy qismi Yamato togʻlari, janubi-sharqiy qismi esa Nunobiki togʻlari bilan oʻralgan. Hudud tepaliklardan tashkil topgan. U Yodo daryosi tizimiga kiruvchi Kizu daryosining yuqori oqimida joylashganligi hamda Shiga, Nara va Kioto prefekturalari bilan chegaradosh boʻlganligi sababli, Mie prefekturasi Tokai mintaqasi, shu jumladan Nabari shahrining bir qismi sifatida tasniflanadi. Shuningdek, Kansai viloyatining bir qismi sifatida ham belgilangan.
Qoʻshni munitsipalitetlar tahrir
Mie prefekturasi
Shiga prefekturasi
Kioto prefekturasi
Nara prefekturasi
Iqlimi tahrir
Iga nam subtropik iqlimga ega (Köppen Cfa), yozi issiq va qishi salqin hamda qor yogʻmaydi. Iga shahrida oʻrtacha yillik harorat 14.6 °C (58.3 °F) ni tashkil etadi. Yillik oʻrtacha yogʻin miqdori 1,440.9 mm (56.73 in) iyun va iyul oylari eng seryogʻin oy hisoblanadi. Avgustda eng yuqori harorat 26.7 °C (80.1 °F) atrofida va eng past harorati yanvarda, taxminan 3.5 °C (38.3 °F) boʻladi.
| Ueno, Iga (1991−2020) iqlimi | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Koʻrsatkich | Yan | Fev | Mart | Apr | May | Iyun | Iyul | Avg | Sen | Okt | Noy | Dek | Yil |
| Mutlaq maksimal, °C | 17,8 | 22,1 | 25,7 | 30,2 | 33,8 | 35,7 | 38,0 | 38,8 | 36,1 | 32,2 | 26,3 | 22,1 | 38,8 |
| Oʻrtacha maksimal, °C | 8,3 | 9,4 | 13,4 | 19,2 | 24,0 | 26,9 | 31,0 | 32,5 | 28,1 | 22,2 | 16,5 | 10,9 | 20,2 |
| Oʻrtacha harorat, °C | 3,5 | 1,0 | 7,3 | 12,7 | 17,9 | 21,8 | 25,8 | 26,7 | 22,8 | 16,7 | 10,7 | 5,7 | 14,6 |
| Oʻrtacha minimal, °C | −0,6 | −0,5 | 2,0 | 6,8 | 12,4 | 17,5 | 21,9 | 22,6 | 18,7 | 12,1 | 5,7 | 1,2 | 10,0 |
| Mutlaq minimal, °C | −9,6 | −9,6 | −7,8 | −4,8 | −0,8 | 5,6 | 11,3 | 11,1 | 5,1 | −1 | −5 | −9,5 | −9,6 |
| Yogʻingarchilik meʼyori, mm | 50,9 | 60,0 | 104,2 | 104,2 | 139,7 | 194,3 | 194,3 | 136,4 | 187,3 | 146,7 | 72,1 | 50,8 | 1 440,9 |
| Manba: Yaponiya Meteorologiya Agentligi[2][3] | |||||||||||||
Demografiyasi tahrir
Yaponiya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra[4], Iga aholisi soni soʻnggi 60 yil ichida nisbatan oʻzgarmas boʻlib kelgan.
| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 1960 | 99,821 | — |
| 1970 | 92,841 | −7.0% |
| 1980 | 95,582 | +3.0% |
| 1990 | 97,752 | +2.3% |
| 2000 | 101,527 | +3.9% |
| 2010 | 97,215 | −4.2% |
Tarixi tahrir
Zamonaviy Iga shahri atrofidagi hudud qadimgi Iga viloyatining bir qismiga toʻgʻri keladi. Bu hudud Sengoku davrida ninjutsu markazlaridan biri sifatida qayd etilgan. Shahar Edo davrida Tokugava syogunati davrida Iga Ueno qal’asi rahbarlari qoʻl ostidagi qal’a shaharchasi sifatida rivojlangan. Iga hokku shoiri Matsuo Bashoning tugʻilgan joyi va ninja Hattori Hanzoning vatani sifatida tanilgan.
Ueno shahri 1889-yil 1 aprelda zamonaviy munitsipalitetlar tizimini yaratish bilan tashkil etilgan. 1941-yil 10-sentabrda shahar maqomiga koʻtarilgan. 2004-yil 1-noyabrda Ueno Iga va Ayama shaharlari, Shimagahara va Oyamada qishloqlari (barchasi Ayama tumanidan) hamda Aoyama shahri (Naga tumanidan) bilan birlashtirildi va Iga shahrini tashkil qildi.
Hukumat tahrir
Iga toʻgʻridan-toʻgʻri saylanadigan mer hamda 22 aʼzodan iborat bir palatali shahar kengashiga ega boʻlgan mer-kengash boshqaruv shakliga ega. Iga Mie prefekturasi assambleyasiga ikki aʼzoni qoʻshadi. Milliy siyosat nuqtai nazaridan, shahar Yaponiya Diet quyi palatasining Mie 3-okrugi tarkibiga kiradi.
Iqtisodiyoti tahrir
Iga anʼanaviy ravishda anʼanaviy toʻqish sanʼati boʻlgan Kumihimo markazi sifatida tanilgan. Bu yerda bir nechta hunarmandlar hali ham faoliyat yuritmoqda. Shahar mintaqaviy savdo markazi boʻlib, mahalliy iqtisodiyotda qishloq xoʻjaligi va mavsumiy turizm ustunlik qiladi. Iga geografik jihatdan Osaka va Nagoya oʻrtasida joylashganligi sababli, Meihan milliy avtomagistrali boʻylab joylashgan zavodlar soni, ayniqsa logistika qulayligi tufayli koʻpaymoqda.
Taʼlim tizimi tahrir
Iga shahar hukumati tomonidan boshqariladigan 19 ta davlat boshlangʻich taʼlim maktabi va oʻnta davlat oʻrta taʼlim maktabi hamda Mie prefekturasi taʼlim boshqarmasi tomonidan boshqariladigan uchta davlat yuqori taʼlim maktabiga ega. Shaharda ikkita xususiy yuqori taʼlim maktab va bitta xususiy oʻrta/yuqori taʼlim maktab faoliyat yuritadi.
Xalqaro maktablar tahrir
- Colégio Positivo — Braziliya boshlang'ich maktabi[5]
Transport tahrir
Temir yoʻl tahrir
.svg){kind=logo}
JR Gʻarb — Kansai magistral liniyasi
- Tsuge — Shindō — Sanagu — Iga-Ueno — Shimagahara
JR Gʻarb — Kusatsu liniyasi
- Tsuge
Kintetsu temir yoʻli — Osaka liniyasi
- Iga-Kambe — Aoyamachō — Iga-Kōzu — Nishi-Aoyama
■ Iga temir yoʻli — Iga liniyasi
- Iga-Ueno — Nii — Nishi-Ōte — Uenoshi — Hirokōji — Kayamachi — Kuvamachi — Idamichi — Ichibe — Inako — Maruyama — Uebayashi — Hido — Iga-Kambe
Magistral yoʻl tahrir
Meihan ekspress yoʻli- Milliy yoʻnalish 25
- Milliy yoʻnalish 163
- Milliy yoʻnalish 165
- Milliy yoʻnalish 368
- Milliy yoʻnalish 468
Mahalliy diqqatga sazovor joylar tahrir
Iganing asosiy sayyohlik joylaridan ikkitasi — Iga Ueno qal’asi va Iga-ryu Ninja muzeyi (shahar atrofidagi hudud mashhur Iga Ninjaning tarixiy uyi) Yaponiyada mashxur. Bundan tashqari, har yili Iga Ueno Ninja Festa ninja festivali (1-apreldan 6-maygacha) oʻtkaziladi.
Boshqa unchalik taniqli boʻlmagan diqqatga sazovor joylarga quyidagilar kiradi:
- Momochi qal’asi — bu uchta buyuk ninjadan biri boʻlgan Momochi Tanbanomikami qal’asi va uning yaqinida uning qabri joylashgan Seinzenji joylashgan.
- Sainenji ibodatxonasi Jodoshu (Sof yer) ibodatxonasi boʻlib, ninjutsuning buyuk kitoblaridan biri „Bansenshukay“ muallifi Fujibayashi Samujiyasutakening dafn etilgan joyidir.
- Fujivara no Chikata Kutsu — Tayhayki yoki Buyuk Tinchlik yozuvlarida paydo boʻlgan Fujivara no Chikata qal’asi.
- 1990-yillarda Kadomadagi Sega World joylashuvi uchun oʻrnatilgan Kirpi Sonic haykali. Haykalning muallifi vafot etgan va endilikda haykal uning farzandlariga tegishli. U 2020-yilda yomon ahvolga tushib qolgani sbabali haykal egalari nihoyat uni qayta tikladilar.
Xalqaro munosabatlar tahrir
- Jurong, Jiangsu, Xitoy
Iga shahridan taniqli odamlar tahrir
- Igano Kabamaru, ninja
- Vasabi Mizuta, ovoz muallifi
- Kazuhiro Yamaji, aktyor, ovoz ijrochisi
- Akiko Ivasaki, immunolog va Yale universiteti professori
- Jiro Kavasaki, siyosatchi
- Hakaru Hashimoto, tibbiyot olimi
- Matsuo Basho, shoir
- Kippei Shiina, aktyor
- Chiyonokuni Toshiki, sumo kurashchisi
- Ichizo Nakata, professional futbolchi
- Koji Nishimura, professional futbolchi
- Genichi Mitsuhashi, birinchi Ninja oʻqishini tamomlagan
Yana qarang tahrir
Manbalar tahrir
- ↑ „Iga city official statistics“ (ja).
- ↑ „ja:平年値（年・月ごとの値）“ (Japanese). Yaponiya Meteorologiya Agentligi. Qaraldi: 2017-yil 17-fevral.
- ↑ „ja:観測史上1～10位の値（年間を通じての値）“ (Japanese). (1981–2010). Qaraldi: 2017-yil 19-fevral.
- ↑ Iga population statistics
- ↑ "Escolas Brasileiras Homologadas no Japão" (Archive). Embassy of Brazil in Tokyo. Retrieved on October 13, 2015.
Havolalar tahrir
- Iga City official website (yaponcha)