Musa Shorman

Muso Shormanov (1819, hozirgi Pavlodar viloyati, Bayanaul tumani, Bayanaul qishlogʻi —26.12.1884, Ombi) — Bayanaul tashqi okrugi katta sultoni, bi, notiq .

Biografiya

Qarjas urugʻidan mashhur bi Shorman Kushiqulining toʻngʻich oʻgʻli. Sho‘rmon bining Musodan tashqari Mustafo, Iso, O‘zxon ismli uch o‘g‘li va Zeynep ismli qizi bor edi. Shoʻrmonov oʻz davri uchun ancha bilimdon, mashhur va obroʻli shaxs edi. U ikki yil zobit Aleksandr Lukin qo‘lida tahsil oldi va 1833-yilda rus tilida gapirish va yozishni o‘rgandi. Bayanaul tashqi okrugi ochilganda izdoshlari boshligʻi etib saylangan, 1843-yildan beri tuman sudyasi. 1844-yili masjid qurilishini tashkil qilib, Bayanaulda madrasa ochdi. 1847-49 yil 60 mingga yaqin qozoqlar Sibirdan koʻchirilib, okrugga joylashtirildi. 1854-yildan — katta sulton. Shoʻrmonov ikki marta Moskva va Peterburgda: 1855-yilda. 1856-yilda rus podshosi Nikolay I vafot etganida. U podshohi Aleksandr II ning toj kiyish marosimiga bordi. U jamoat ishlarida faol ishtirok etib, jiyani, taniqli olim Ch.Valixonov bilan yaqin aloqada bo‘lgan. Abayning otasi Qoʻnanboy ishni tekshirish uchun Ombiga chaqirilganda, Dala general-gubernatorga kafolat berib, uni hibsdan ozod qiladi. 1868-yil 1869-yilda okruglar yopilgandan va yangi boshqaruv qoidasiga koʻra katta sultonlik bekor qilingandan keyin. Sho‘rmonovga polkovnik harbiy unvoni berildi va unga yiliga 350 so‘m maosh bilan taʼtilga chiqarildi. Endi u oʻz mamlakatining etnografik xususiyatlarini oʻrgandi. Sibirda nashr etilgan gazetalarga materiallarni taqdim etish, Geografiya jamiyati va uning G.N.Potanin, N.I.Yadrintsev, N.F.Kostiletskiy kabi aʼzolari uchun qozoq mamlakati haqida materiallar tayyorlardi. Rossiyaning maʼdan izlovchi savdogarlari kela boshlaganda, ularning yo‘lboshchilari qozoqlarga joy-suv nomlarini ruschalashtirmaslikni qatʼiy topshirdilar. 1882-yil Dala general-gubernatori G.A.Kolpakovskiy Pavlodar va Semey uyezdlari chegaralarini belgilashda qatnashgan. Qozoq yoshlarini tarbiyalashga katta eʼtibor berib, G‘arbiy Sibir rahbarlariga ko‘chmanchi dala gimnaziyasini ochish to‘g‘risida bir necha bor xat yozadi. Shormanov Pavlodar viloyati, Bayanaul tumani, Oqkelin qishlog‘ida dafn etilgan.