Nasr I (Somoniy)
Nasr I (Somoniy) – Somoniylardan boʻlgan Samarqand hukmdori (864—892)[1].
| Nasr I | |
|---|---|
| Somoniylar davlati amiri | |
| Saltanat | 864 – 892 |
| Oʻtmishdoshi | Ahmad ibn Asad |
| Davomchisi | Ismoil Somoniy |
| Dynasty | Somoniylar |
| Otasi | Ahmad ibn Asad |
| Dini | Ahl as-Sunna val-Jamoa |
Nasr I ibn Ahmad (vafoti 892-yil avgust) – Somoniylar sulolasidan 864—892-yillarda Samarqand hukmdori. U Ahmad ibn Asadning oʻgʻli edi. Otasi vafotidan keyin Nasr Samarqandni va Movarounnahrning katta qismini meros qilib oladi. Xalifa al-Moʻtamid 875-yilda Safforiylar mintaqada oʻz taʼsirini kuchaytirayotganidan qoʻrqib, butun Movarounnahrni Somoniylarga berdi[2]. Shu paytdan boshlab Nasr mustaqil davlat belgisi boʻlgan oʻz nomi yozilgan kumush tanga zarb qila boshlaydi[3].
Nasr davlat hududini kengaytirishda davom etadi. 874-yilda Tohiriylar sulolasidan boʻlgan Husayn Buxoroni egallashga urinadi, ammo bu muvaffaqiyatsiz kechadi. Feodal tarqoqlik, oʻzaro urushlar Buxoroni holdan toydirib yuboradi. Hoji Abu Hafs Kabirning oʻgʻli Abu Abdulloh Samarqanddagi Nasr ibn Ahmadga amirni Buxoroga joʻnatishni iltimos qilib maktub yoʻlladi[4][5].
874-yilda Nasr ukasi Ismoilni yaqinda Xorazm qoʻshinlari tomonidan vayron qilingan Buxoroni egallash uchun yuboradi. Buxoroliklar Ismoilga eshiklarni ochdilar va Nasr uni shaharga hokim etib tayinladi[6].
Soliqdan tushgan pullarni taqsimlash boʻyicha kelishmovchiliklar aka-uka oʻrtasida nizoga sabab boʻldi. 888-yilda Ismoil akasini jangda magʻlub etadi, lekin akasi Nasrning hokimiyatini saqlab qoladi. Nasr I 892-yilda vafot etguniga qadar Movarounnahr hukmdori boʻlib qoladi[7][8].
Biografiyasi tahrir
Nasr Ahmad ibn Asadning oʻgʻli boʻlib, Abbosiylar xalifaligi hukmronligi ostida Movarounnahrning katta qismini boshqargan. Otasi vafotidan soʻng Nasr Movarounnahrga qoʻshib Samarqandni, ukasi Yoqub esa Shoshni idora qiladi. Safforiylar hukmdori Yoqub ibn Lays tomonidan Xurosondagi Tohiriy hukmdorlarining zaiflashishi Nasrga mustaqil monarx sifatida amalda hukmronlik qilish imkonini berdi. Nasrning Movaronunnahrdagi mulkining uzoqligi unga Eronda kechayotgan kuchli hokimiyat uchun kurashga tortilmaslik imkonini berib, unga foyda keltirdi. Ammo 867-yilda Yoqub Ibrohim ibn Ilyosni magʻlub etib, asirga olib, Xurosonning Hirot shahridagi Somoniylar boʻlimi oʻz faoliyatini toʻxtatdi. 870/1-yilda Nasr Banijuriy hukmdori Dovud ibn Abbosga boshpana berdi, u Yaʼqub Balx shahrini qisqa vaqt bosib olgandan keyin oʻz mulkidan qochib ketdi. Dovud ibn Abbosning vorisi, Balxda hukmronlik qilgan Abu Dovud Muhammad ibn Ahmad Nasrning vassaliga aylandi.
Manbalar tahrir
- ↑ „САМАНИДЫ • Большая российская энциклопедия - электронная версия“. bigenc.ru. Qaraldi: 2019-yil 21-avgust.
- ↑ C. E. Bosworth, The New Islamic Dynasties, (Columbia University Press, 1996), 170.
- ↑ sitora ibragimova. саманиды. — 2016-01-26.
- ↑ „Роль династии Саманидов в истории Узбекской государственности“. journalpro.ru. Qaraldi: 2019-yil 29-avgust.
- ↑ Наршахий. Бухоро тарихи. Ташкент: Мерос, 1991.
- ↑ Rene Grousset, The Empire of the Steppes: A History of Central Asia, transl. Naomi Walford, (Rutgers University Press, 1991), 142.
- ↑ Istoriya tadjikskogo naroda. Tom II.- Dushanbe, 1999, – s. 334.
- ↑ „Мусульманские Государства II - VII вв. по Хиджре - Христианство или Ислам“. oneislam.ru. Qaraldi: 2019-yil 22-avgust.
Adabiyotlar tahrir
- C. E. Bosworth, The New Islamic Dynasties, (Columbia University Press, 1996)
- Rene Grousset, The Empire of the Steppes: A History of Central Asia, transl. Naomi Walford, (Rutgers University Press, 1991)
|
Somoniylar sulolasi | ||||
| ||||
 | Bu andozani aniqrogʻiga almashtirish kerak. |