Niihama
Niihama (yaponcha: 新居浜市 Niihama-si) Yaponiyaning Ehime prefekturasida joylashgan shahar. 2022-yil 31-iyul holatiga koʻra, shaharda 57,781 xonadonda 115,824 nafar aholi istiqomat qilgan[1]. Shaharning umumiy maydoni 234,50 kvadrat kilometr (90,54 mi²). Aholisi boʻyicha prefekturada uchinchi oʻrinda. Shahar Bessi mis koni, har yili oʻtkaziladigan Niihama Tayko festivali (shuningdek, „The Man Festival“, otokomatsuri 男祭り nomi bilan ham tanilgan) bilan mashhurdir.
Niihama 新居浜市 | |
|---|---|
| Shahar | |
 | |
 Bayroq | |
| 33°57′37.2″N 133°17′0.2″E / 33.960333°N 133.283389°E G OKoordinatalari: 33°57′37.2″N 133°17′0.2″E / 33.960333°N 133.283389°E G O | |
| Mamlakat | Yaponiya |
| Hudud | Sikoku |
| Prefektura | Ehime prefekturasi |
| Hukumat | |
| • Mer | Katsuyuki Isikava (2012-yil noyabr oyidan beri) |
| Maydon | 234.50 km2 (90.54 mi²) |
| Aholisi (2022-yil 31-iyul) |
115,824 |
| Zichligi | 490 kishi/km2 |
|
| |
Geografiyasi tahrir
Niihama Sikoku orolining shimoliy markazida, Ehime prefekturasining sharqiy qismida joylashgan. Niihama janub va sharqda togʻlar, gʻarbda tepaliklar, shimolda Seto ichki dengizi bilan oʻralgan. Kokuryo daryosi togʻlardan Seto ichki dengiziga oqib oʻtadi va shaharni daryodan sharqdagi - kavahigasi va gʻarbdagi – kavanisi kabi hududlarga ajratadi. Kochi prefekturasi bilan chegara shahar markazidan janubda joylashgan togʻlarda joylashgan. Shaharning asosiy qismidan shimoli-sharqda joylashgan Oshima oroli ham Niihama tarkibiga kiradi. Asosan togʻli Besshi qishlogʻi 2003 yilda Niihama shahriga qoʻshildi, shahar hajmini sezilarli darajada oshirdi.
Qoʻshni munitsipalitetlar tahrir
Ehime prefekturasi
- Saydzyo
- Sikokuchuyo
Kochi prefekturasi
- Ino
- Okava
Iqlimi tahrir
Niihama nam subtropik iqlimga ega (Köppen Cfa), yozi issiq va qishi salqin, qor yogʻishi bilan ajralib turadi. Niihamada oʻrtacha yillik harorat 13,2 °C. Yillik oʻrtacha yogʻin miqdori 1839 mm, sentyabr esa eng nam oy hisoblanadi. Eng yuqori harorat yanvarda 24,4°C ni, eng pasti ham yanvarda 2,0°C ni tashkil etadi[2].
Demografiyasi tahrir
Yaponiya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra[3], Niihama aholisi 1980-yillardan beri sezilarli darajada kamaygan.
| Yil | Aholi | ±% |
|---|---|---|
| 1920 | 49 414 | — |
| 1930 | 61 406 | +24.3% |
| 1940 | 88 639 | +44.3% |
| 1950 | 88 639 | +0.0% |
| 1960 | 117 317 | +32.4% |
| 1970 | 126 992 | +8.2% |
| 1980 | 132 736 | +4.5% |
| 1990 | 129 467 | −2.5% |
| 2000 | 125 814 | −2.8% |
| 2010 | 121 784 | −3.2% |
Tarixi tahrir
Niihama qadimiy Iyo provinsiyasida joylashgan boʻlib, tarixdan oldingi davrlardan beri yashab kelgan. Edo davri Tokugava syogunati davrida u asosan Sayjo domeni yoki Komatsu domenining bir qismi sifatida boshqarilgan. Besshi mis koni 1744 yilda ochilgan. Niihama qishlogʻi 1889 yil 15 dekabrda Meiji restavratsiyasidan soʻng zamonaviy munitsipalitetlar tizimini yaratish bilan tashkil etilgan. 1908 yil 1 yanvarda u shahar maqomiga koʻtarildi. 1937 yil 3-noyabrda Niihama Kaneko va Takatsu qishloqlari bilan birlashib, Niihama shahrini tashkil qildi. .
Hukumati tahrir
Niihama toʻgʻridan-toʻgʻri saylanadigan mer va 26 aʼzodan iborat bir palatali shahar kengashiga ega boʻlgan mer-kengash shakliga ega. Niihama Ehime prefekturasi assambleyasiga toʻrtta aʼzodan hissa qoʻshadi. Milliy siyosat nuqtai nazaridan, shahar Yaponiya Diet quyi palatasining Ehime 3-okrugiga kiradi.
Iqtisodiyoti tahrir
Besshi mis koni (bir paytlar dunyodagi eng mahsuldor konlaridan biri hisoblangan) Sumitomo zaibatsu konini ishga tushishiga sabab bo'lgan. Kon o'sha paytda yopilgan boʻlsa ham, Sumitomo shahardagi katta kon boʻlib qolmoqda. Niihama iqtisodiyoti asosan zavodlar va portlardagi fabrikalar tomonidan qoʻllab-quvvatlanadi.
Taʼlimi tahrir
Niihamada shahar hukumati tomonidan boshqariladigan 17 ta davlat boshlangʻich maktabi va 12 ta davlat oʻrta maktabi mavjud. Shaharda Ehime prefekturasi taʼlim kengashi tomonidan boshqariladigan beshta davlat yuqori maktabi mavjud. Niihama Milliy Texnologiya kolleji Niihamadagi texnologiya kollejidir.
Transporti tahrir
Temir yoʻllari tahrir
.svg){kind=logo}
Sikoku temir yoʻl kompaniyasi – Yosan liniyasi
- Takihama – Niihama – Nakahagi
Magistral yoʻllar tahrir
Matsuyama avtomagistrali
Portlari tahrir
- Niihama porti
Qardosh shaharlar tahrir
Zuio-dzi ibodatxonasi tahrir
Zuio-dzi – janubiy Niihamadagi togʻlar chetida joylashgan Soto Dzen ibodatxonasi. Ibodatxona mehmonlarni yakshanba tongi dzadzen meditatsiyasida qatnashish yoki bu yerda qolishni tavsiya qiladi. Niihamadagi eng katta buddistlar ibodatxonasidir.
Sharsharalari tahrir
Niihama va Bessi qishlogʻi orasidagi togʻli hududda ikkita yirik sharshara: Chosi no Taki va Mato no Taki joylashgan.
Otedama tahrir
Niihamada Otedama no Kai (お手玉の会, Anʼanaviy yapon jonglyorlik uyushmasi) milliy shtab-kvartirasi joylashgan.
Planetariy tahrir
2011-yil mart oyida Nagoya shahar ilmiy muzeyi taʼmirlangunga qadar Niihama dunyodagi eng katta planetariyga ega boʻlgan[4].
Taniqli shaxslari tahrir
- Nana Mizuki, yaponiyalik dublyaj aktrisasi va qoʻshiqchi
Manbalar tahrir
- ↑ „Niihama city official statistics“ (ja).
- ↑ Niihama climate data
- ↑ Niihama population statistics
- ↑ „Largest Planetarium“. 2012-yil 17-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 25-yanvar.
Havolalar tahrir
- Niihama City official website (yaponcha)
- Niihama concierge (tourism) (Wayback Machine saytida 2006-09-01 sanasida arxivlangan) (yaponcha)
- Niihama Taiko Festival NHK(video)