Vikipediya

Nikolay Bulganin

Sovet siyosatchisi (1895-1975)

Nikolay Aleksandrovich Bulganin (ruscha: Николай Александрович Булганин; 1895-1975)— Sovet Ittifoqi davlat va siyosat arbobi, Ministrlar Soveti Raisi (1955—1958), Davlat banki raisi (1938—1940, 1940—1945, 1958). 1953—1955-yil. Mudofaa vaziri, 1947—1949-yil. Qurolli kuchlar vaziri. 1937—1938-yil. Rossiya XKS raisi. SSRI Oliy Soveti deputati (1937—1962). Mehnat qahramoni (1955)[1][2][3][4][5][6].

Nikolay Aleksandrovich Bulganin
ruscha: Николай Александрович Булганин
 Sovet Ittifoqi Kompartiyasi Markaziy kengashi politbyuro aʼzosi
Mansab davri
1948-yil 18-fevraldan – 1958-yil 5-sentyabrgacha
 SSRI davlat banki raisi
Mansab davri
1958-yil 31-martdan – 15-avgustgacha
Oʻtmishdoshi Vasiliy Popov
Vorisi Aleksandr Korovushkin
 SSRI Ministrlar Soveti Raisi
Mansab davri
1955-yil 8-fevraldan – 1958-yil 27-martgacha
Oʻtmishdoshi Georgiy Malenkov
Vorisi Nikita Xrushchyov
 SSRI Mudofaa vaziri
Mansab davri
1953-yil 15-martdan – 1955-yil 9-fevralgacha
Oʻtmishdoshi Aleksandr Vasilevskiy
Nikolay Kuznetsov
Vorisi Georgiy Jukov
 SSRI Qurolli kuchlar vaziri
Mansab davri
1947-yil 3-martdan – 1949-yil 24-martgacha
Oʻtmishdoshi Iosif Stalin
Vorisi Aleksandr Vasilevskiy
 SSRI davlat banki raisi
Mansab davri
1940-yil 12-oktyabrdan – 1945-yil 23-maygacha
Oʻtmishdoshi Nikolay Sokolov
Vorisi Yakov Golev
 SSRI davlat banki raisi
Mansab davri
1938-yil 2-oktyabrdan – 1940-yil 17-aprelgacha
Oʻtmishdoshi Aleksey Grichmanov
Vorisi Nikolay Sokolov
XKS raisi
Mansab davri
1937-yil 22-iyuldan – 1938-yil 17-sentyabrgacha
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 11-iyun 1895-yil
Nijniy Novgorod
Vafoti 24-fevral 1975-yil(1975-02-24)
(79 yoshda)
Moskva
Mukofotlari «Mehnatda jasorat ko’rsatgani uchun (Harbiy jasorati uchun) yubiley medali. Vladimir Ilich Lenin tavalludining 100 yilligi munosabati bilan ta’sis etilgan»
Unvoni Marshal
(1947-1958)
General-polkovnik(1944-1947, 1958-yildan)

Biografiyasi

tahrir

Oʻz tarjimai holida u otasining shahardan 50 kilometr uzoqlikdagi Seyma stantsiyasida Bugrov shirkatining bugʻ tegirmonida xizmat qilganini koʻrsatdi[7]. Xususan, boshqa maʼlumotlarga koʻra, uning otasi Aleksandr Pavlovich Bulganin (1857-1947) Semyonov shahridan, oʻsha paytdagi mashhur don sanoatichisi N. A. Bugrov zavodlarida xizmatchi boʻlib ishlagan; Volodarskdagi N. A. Bugrov muzeyida Bulganinning imzolari boʻlgan kassa kitobi hanuzgacha saqlanadi[8][9].

Mehnat faoliyatini 1915-yilda Nijniy Novgorodda elektrotexnika muhandisi shogirdi sifatida boshlagan. 1917-yilda maktabni tugatdi. Keyin kotib boʻlib ishladi. 1917-yil mart oyidan RSDRP(b) aʼzosi[10].

1917-1918-yillarda Nijniy Novgorod viloyatidagi Rastyapinskiy portlovchi moddalar zavodida qoʻriqchi boʻlgan.

1918-yildan xavfsizlik organlarida ishlagan, 1918-1919 – Moskva-Nijniy Novgorod temir yoʻli xavfsizlik boʻlimi raisining oʻrinbosari. 1919-1921-yillarda – Turkiston fronti maxsus boʻlimining transport boʻyicha operativ boʻlimi sektor mudiri. 1921-1922-yillarda – Turkiston harbiy okrugi transport boʻlinmasi boshligʻi. 1922-yilda – RSFSR GPU transport boʻlimi boshligʻining oʻrinbosari.

1922-1927-yillarda Markaziy mintaqa elektrotexnika tresti raisining yordamchisi, SSSR XXOK davlat elektrotexnika tresti raisi.

1927-1931-yillarda Kuybishev nomidagi Moskva elektr quvurlari zavodining (MELZ) direktori. 1930-yilda zavod SSSR sanoat korxonalari orasida birinchi boʻlib Lenin ordeni bilan taqdirlandi. Bulganin SSSRda birinchi Lenin ordeni sohiblaridan biri boʻldi. Nikita Xrushchyovning oʻzi zavodni tekshirgan komissiyani boshqargan. 1950-yillarning oʻrtalariga qadar yaqin munosabatlarda boʻlgan.

1931-1937-yillarda Moskva shahar kengashi ijroiya qoʻmitasining raisi.

1934-yil fevral oyida boʻlib oʻtgan Butunittifoq Bolsheviklar Kommunistik partiyasining XVII syezdida Bolsheviklarning Butunittifoq Kommunistik partiyasi Markaziy Qoʻmitasi aʼzoligiga nomzod etib saylandi.

1937-yil iyuldan 1938-yil sentyabrgacha RSFSR Xalq Komissarlari Sovetining raisi. Butunittifoq Bolsheviklar Kommunistik partiyasi Markaziy Komitetining 1937-yil oktyabr plenumida Bolsheviklar Kommunistik partiyasi Markaziy Komiteti aʼzoligiga nomzoddan aʼzolikka oʻtkazildi. 1938-yil sentyabrdan 1944-yil maygacha – SSSR Xalq Komissarlari Soveti raisining oʻrinbosari. 1938-yil oktyabrdan 1940-yil aprelgacha va 1940-yil oktyabrdan 1945-yil maygacha SSSR Davlat banki boshqaruvi raisi. 1939-yil 1-avgustda SSSR Davlat bankida inkassatsiya xizmatini yaratdi[11].

1944-yil noyabrdan 1946-yil fevralgacha – SSSR Mudofaa xalq komissarining oʻrinbosari, armiya generali (1944-yil 17-noyabr). SSSR Davlat mudofaa qoʻmitasi aʼzosi (1945-yil sentyabrda tugatilgunga qadar). 1945-yil fevral oyida Oliy qoʻmondonlik shtabiga tayinlangan. 1946-yil mart oyidan – SSSR Qurolli Kuchlari vazirining birinchi oʻrinbosari.

1946-yil mart oyida Siyosiy byuro aʼzoligiga nomzod va Bolsheviklar Butunittifoq Kommunistik partiyasi Markaziy Komiteti Tashkiliy byurosi aʼzosi etib saylandi.

1947-yil 3-martda N. A. Bulganin SSSR Qurolli Kuchlari vaziri etib tayinlandi, undan oldin bu lavozimni 1941-yildan beri bevosita Stalin egallab turgan. Hech qachon qoʻshinlarga qoʻmondonlik qilmagan fuqarolik siyosatchisi Bulganinning harbiy boʻlim boshligʻi lavozimiga tayinlanishi, ehtimol, Stalinning urushdan keyingi davrda armiya ustidan nazoratni saqlab qolish va urush paytida paydo boʻlgan mashhur harbiy rahbarlarning kuchayishiga yoʻl qoʻymaslik istagi bilan bogʻliq. Harbiy qismdan armiya va flotning tinch pozitsiyasiga oʻtkazilishini bevosita boshqargan, ularning soni 1945-yil mayidagi 11 million kishidan 1948-yilga kelib 2,874 million kishiga kamaydi[12]. 1947-yildan 1950-yil 7-aprelgacha bir vaqtning oʻzida SSSR Vazirlar Kengashi Raisining oʻrinbosari. Bundan tashqari, 1947-yil may oyidan 1949-yil avgustigacha SSSR Vazirlar Soveti huzuridagi 2-sonli qoʻmita raisi[13].

1949-yil 24-martda Bulganin „Milliy ishlar boʻyicha Vazirlar Kengashi Byurosiga oʻtkazilganligi munosabati bilan“ SSSR Qurolli Kuchlari vaziri lavozimidan ozod qilindi. SSSR Vazirlar Kengashi raisining oʻrinbosari sifatida unga Moliya vazirligi, Aviatsiya sanoati vazirligi, Qurol-yarogʻ vazirligi, SSSR Vazirlar Kengashining reaktiv texnologiyalar va radar qoʻmitalari ishini nazorat qilish topshirildi[14].

Stalin vafotidan soʻng, 1953-yil mart oyida SSSR Harbiy-dengiz floti vazirliklari SSSR Mudofaa vazirligiga birlashtirilgach, vazirlikni Bulganin boshqargan, shu bilan birga SSSR Vazirlar Kengashi Raisining 1-oʻrinbosari boʻlgan. Bulganin boshchiligidagi KPSS Markaziy Qoʻmitasi Prezidiumi huzuridagi Mudofaa masalalari boʻyicha doimiy komissiya tugatildi.

1955-yil fevral oyida partiya va davlat hokimiyati tarmoqlari oʻrtasidagi qizgʻin kurash paytida Georgiy Malenkov SSSR Vazirlar Kengashi raisi lavozimidan chetlatildi. Uning oʻrnini, kamroq ziddiyatli shaxs sifatida Bulganin egalladi. Bulganin oʻrniga Georgiy Jukov mudofaa vaziri boʻldi.

SSSR hukumati boshligʻi sifatida Bulganin (Xrushchyov bilan birga) bir qator muhim rasmiy tashriflarni amalga oshirdi: Yugoslaviyaga (SSSR rahbariyati Iosip Broz Tito bilan yarashgan), Hindiston va Buyuk Britaniyaga. 1956-yilda Yaponiya Bosh vaziri Hatoyama bilan Moskvada munosabatlarni normallashtirish toʻgʻrisida sovet-yapon deklaratsiyasini imzoladi.

Xrushchyovning siyosiy pozitsiyalari nihoyat mustahkamlangandan soʻng, 1958-yil mart oyida, hukumat yangi chaqiriq Oliy Kengash tomonidan tuzilganida, Bulganin SSSR Vazirlar Kengashi raisi lavozimiga qayta tayinlanmadi. Buning oʻrniga, Kliment Voroshilovning taklifi bilan Xrushchyovning oʻzi bu lavozimga tayinlandi. 1958-yil 31-martda Bulganin uchinchi marta SSSR Davlat banki boshqaruvi raisi etib tayinlandi. 1958-yil avgustda Bulganin Stavropolga Iqtisodiy Kengash raisi lavozimiga „surgun“ga yuborildi. 1958-yil sentyabr oyida Bulganin KPSS Markaziy Qoʻmitasi Prezidiumi aʼzoligidan chetlashtirildi. 1958-yil 26-noyabrda Sovet Ittifoqi marshali harbiy unvonidan mahrum qilindi va general-polkovnik unvoniga tushirildi[15].

1960-yil fevral oyida Bulganin nafaqaga chiqdi[16]. U ingliz tili oʻqituvchisi Yelena Mixaylovna Korovina (1900-1986) bilan turmush qurgan.

Mukofotlari

tahrir

Sotsialistik Mehnat Qahramoni (06.10.1955)

Ikkita Lenin ordeni (04.09.1931, 19.06.1955)

Qizil Bayroq ordeni (28.07.1943)

Suvorov ordeni, 1-darajali (06.04.1945)

II darajali Suvorov ordeni (04.09.1943)

Kutuzovning ikkita ordeni, 1-darajali (28.09.1943, 29.07.1944)

Ikki Qizil Yulduz ordeni (05.14.1935, 21.08.1953)

„Jasoratli mehnati uchun“ medali. Vladimir Ilich Lenin tavalludining 100 yilligi munosabati bilan" (1970)

„Vatan urushi partizanlari“ medali (1945)

"Moskva mudofaasi uchun" medali (1944)

"Yaponiya ustidan qozonilgan gʻalaba uchun" medali (1945)

"1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushida Germaniya ustidan qozonilgan gʻalaba uchun" medali (1945)

„1941-1945-yillardagi Ulugʻ Vatan urushidagi gʻalabaning yigirma yilligi“ yubiley medali (1965)

"Sovet armiyasi va dengiz flotiga 30 yil" yubiley medali (1948)

"SSSR Qurolli Kuchlariga 40 yil" yubiley medali (1958)

"SSSR Qurolli Kuchlariga 50 yil" yubiley medali (1968)

"Moskvaning 800 yilligi xotirasi" medali (1947)

Polsha Uygʻonish ordeni yulduzi bilan qoʻmondon xochi (Polsha, 18.07.1945)

1-darajali Virtuti harbiy ordeni (Polsha)

Grunvald xochi ordeni, 1-darajali (Polsha)

1-darajali Partizan yulduzi ordeni (Yugoslaviya)

Milliy ozodlik ordeni (Yugoslaviya)

Qizil Bayroq ordeni (Moʻgʻuliston Xalq Respublikasi, 1942)[17]

Respublika ordeni (3.03.1942, Tuva)

„Koreya ozodligi uchun“ medali (KXDR, 16.10.1948)

Kinoda

tahrir

Manbalar

tahrir
  1. ↑ Andrey Sidorchik. Premyer Bulganin. Istoriya neizvestnogo glavi pravitelstva SSSR // Argumenti i fakti, 11.06.2015.
  2. ↑ Xlebnaya stansiya
  3. ↑ Nikolay Tretiy // Svobodnaya pressa, 11.06.2015.
  4. ↑ Spravochnik po istorii Kommunisticheskoy partii i Sovetskogo Soyuza 1898—1991, 2018-02-27da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2018-02-27
  5. ↑ Yevgeniy Jirnov. „Bulganin ne smog bolshe perenosit postoyannix zlobnix vipadov Nikiti“. Beseda s Mixailom Smirtyukovim // Kommersantʼ-Vlast, № 33, 22.08.2011.
  6. ↑ „Istoriya razvitiya Rosinkas“. 2017-yil 10-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 27-fevral.
  7. ↑ Andrey Sidorchik. Premer Bulganin: Istoriya neizvestnogo glavi pravitelstva SSSR // Argumenti i fakti, 11.06.2015. ( at www.aif.ru Error: unknown archive URL 20150908003840 sanasida arxivlangan)
  8. ↑ „Хлебная станция“. 2018-yil 28-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 27-aprel.
  9. ↑ Valeriy Burt. Nikolay Tretiy // Svobodnaya pressa, 11.06.2015. ( at svpressa.ru Error: unknown archive URL 20150623214539 sanasida arxivlangan)
  10. ↑ „Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991“. 2018-yil 27-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 20-noyabr.
  11. ↑ Istoriya razvitiya Rosinkas. (Wayback Machine saytida 2017-08-10 sanasida arxivlangan)
  12. ↑ „Булганин Николай Александрович“. Министерство обороны Российской Федерации. 2018-yil 4-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 3-fevral.
  13. ↑ Makarov P. V. Evolyutsiya organov upravleniya voennoy sferoy sovetskogo gosudarstva v poslevoenniy period // Военно-исторический журнал. – 2008. – № 1. – S. 17.
  14. ↑ Makarov P. V. Evolyutsiya organov upravleniya voennoy sferoy sovetskogo gosudarstva v poslevoenniy period // Военно-исторический журнал. – 2008. – № 1. – S. 17—18.
  15. ↑ Omelichev B. A. Marshali Sovetskogo Soyuza: Lichnie dela rasskazivayut. – M.: Lyubimaya kniga, 1996. – ISBN 5-7656-0012-3.
  16. ↑ Valeriy Burt. Nikolay Tretiy // Svobodnaya pressa, 11.06.2015. ( at svpressa.ru Error: unknown archive URL 20150623214539 sanasida arxivlangan)
  17. ↑ Kozlov A. V., Savyolov I. I., Salixov A. Sh. Mongolskiy orden generala armii N. F. Vatutina // Военно-исторический журнал. – 2022. – № 10. – S. 95. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikolay_Bulganin&oldid=5135407" dan olindi