Panyevropa ittifoqi
Panyevropa ittifoqi — bu barcha yevropaliklarni butun dunyoda oʻz manfaatlari va ideallarini samarali targʻib qilishga qodir boʻlgan yagona Yevropa ittifoqiga birlashtirishga qaratilgan ijtimoiy harakat.
 | |
| Turi | Yevropani birlashtirish harakati |
|---|---|
| Ishga tushgan sanasi | 1923-yil |
| Joylashuvi | Strasburg, Fransiya |
| Asoschi(lar)i | Richard Coudenhove-Kalergi |
| Prezidenti | Alain Terrenoire (2004-yildan) |
| Aʼzolari | 28 |
| Oʻziga tegishli tashkilotlar | Yevropa Ittifoqi |
| Vebsayti | international-paneuropean-union.eu |
UmumYevropa Ittifoqi Yevropa vatanparvarligi, barcha yevropaliklarning milliy oʻziga xosliklarini nishonlash tarafdori ekanligini taʼkidlaydi. Oʻzaro bogʻliqlik va global muammolarni hisobga olgan holda, faqat siyosiy jihatdan birlashgan kuchli Yevropa oʻz xalqlari va etnik jamoalari kelajagini kafolatlay oladi.
Tarixi tahrir
Panyevropa Ittifoqiga Richard Coudenhove-Kalergi tomonidan Venada asos solingan. XX asrning 20-yillari oʻrtalarida Yevropa mamlakatlarida Panyevropa Ittifoqining alohida milliy tashkilotlari tashkil etilgan. Ittifoq oʻz vazifasini Yevropa integratsiyasida, Yevropa xalqlarini teng demokratik asosda va yevropaliklar uchun umumiy xristian qadriyatlari asosida siyosiy va iqtisodiy birlashtirishda koʻradi.
Ittifoq oʻz faoliyatini Yevropaning turli siyosiy tuzilmalari, jumladan, Yevropa parlamenti doirasida amalga oshiradi. Umumyevropa Ittifoqi nizomida bu tashkilot siyosiy partiyalar va harakatlardan mustaqil ekanligi qayd etilgan. Tashkilotning ramzi — oltin doiradagi qizil xoch (xristianlik) (Quyosh — donolik). Keyinchalik, oltin doira Yevropa Ittifoqi gerbi uchun prototip boʻlib xizmat qilgan 12 yulduz bilan oʻralgan.
1923-yilda Richard Coudenhove-Kalergining Vena shahrida Yevropani kutayotgan tahdidlar: yangi jahon urushi, AQShning iqtisodiy gegemonligi, bolshevizmning kengayishi qarshisida Yevropani birlashtirishga chaqiruvchi „Umumayevropa“ manifestini eʼlon qildi[1].
Coudenhove-Kalergi gʻoyalariga darhol Yevropa ziyolilari doiralaridan javob boʻldi. 1924-yilda umumiy Yevropa Ittifoqining rasmiy bosma organi boʻlgan „Pan-Europe“ muntazam jurnalining birinchi soni nashr etildi. 1926-yil oktabrda Venada umumyevropa harakatining birinchi kongressi boʻlib oʻtdi, unda Yevropaning 24 xalqining 2000 nafar vakili qatnashdi va Kudenxov-Kalergi xalqaro prezident etib saylandi. 1927-yilda Fransiya tashqi ishlar vaziri Aristid Briand uning faxriy prezidenti boʻldi. Briandning xizmatlarini Yevropa xalqlarini birlashtirish uchun yaratgan „Umumayevropa“ loyihasi deb hisoblash mumkin. 1929-yil 5-sentabrda Jenevada boʻlib oʻtgan Millatlar Ligasining yigʻilishida Yevropa davlatlari federatsiyasini tuzish masalasi koʻtarildi. Yevropani qamrab olgan iqtisodiy inqiroz bu g‘oyani amalga oshirishga to‘sqinlik qildi.
1930-yil may oyida Berlinda Ikkinchi Umumevropa Kongressi va 1932-yil oktyabrda Bazelda Uchinchi Umumevropa Kongressi boʻlib oʻtdi, unda Kudenxov-Kalergi Gitler va Stalinga nisbatan murosasiz munosabat tezislarini ilgari surdi. 1933-yilda Germaniyada umumevropa adabiyoti taqiqlandi va yoqib yuborildi (Yevropaning birlashishi, natsistlarning fikricha, qabul qilib boʻlmaydigan „irqlarni aralashtirishga“ olib keladi). Tashkilot Avstriyaga koʻchib oʻtdi.
1935-yilda Vena parlamentida milliy sotsializmga qarshi kurashga bagʻishlangan IV Umumevropa Kongressining yigʻilishi boʻlib oʻtdi. 1938-yil mart oyida Avstriya Anshlyussidan soʻng fashistlar Vena shahrida Umumevropa Ittifoqi kotibiyatini magʻlub etdi va R. Kudenxov-Kalergi Shveytsariyaga qochishga majbur boʻldi. 1940-yilda u Nyu York shahriga koʻchib ketdi. Nyu Yorkda 1943-yil mart oyida Beshinchi Umumevropa Kongressi boʻlib oʻtdi.
1946-yil 19-sentyabrda Uinston Cherchill Syurix universitetida Yevropa Qoʻshma Shtatlari zarurligi toʻgʻrisida nutq soʻzladi, uning matni Richard Coudenhove-Kalergi bilan birgalikda tayyorlangan.
Ikkinchi jahon urushidan keyin Richard Kudenxov-Kalergi Uinston Cherchill va Sharl de Gollni Yevropani birlashtirish jarayoniga jalb etishga intiladi. Markaziy va Sharqiy Yevropa xalqlarini sovet istilosidan ozod qilish hamda erkin Yevropa davlatlarining yaqinroq iqtisodiy va siyosiy birlashuvini yoqlaydi. Shu bilan birga, u urushdan keyingi Yevropa integratsiyasining tor iqtisodiy va texnokratik yoʻnalishini keskin tanqid qiladi. Yevropa sotsialistlari umumevropa harakatini o‘ng qanot konservatizm, xristian yo‘nalishi va monarxizmda ayblaydi.
1965-yilda Richard Coudenhove-Kalergi faxriy prezidentlik lavozimini tark etadi va tashkilotning xalqaro bosh kotibi Vittorio Pons ishtirokida Panyevropa Ittifoqini qayta tashkil qiladi.
1973-yilda Fransiya Prezidenti Jorj Pompiduning taklifiga binoan Otto fon Xabsburg 1979-yilda Yevropa parlamentiga birinchi toʻgʻridan-toʻgʻri saylovlarda qatnashgan Panyevropa Ittifoqining xalqaro prezidenti etib saylandi[2][3].
Sovuq urush davrida Panyevropa Ittifoqi Sharqiy Yevropa davlatlarining muxolifat harakatlarini qoʻllab-quvvatlagan. Ittifoqning ushbu mamlakatlardagi boʻlimlari kommunistik tuzumning qulashiga hissa qoʻshdi. 1989-yil 19-avgustda Sopronda tarixiy „Umumyevropa piknigi“ boʻlib oʻtdi. Sotsialistik blok parchalanganidan keyin Vengriya Umumevropa Ittifoqiga kirdi (1989), ittifoqning boʻlimlari Chexiya, Slovakiya, Polsha, Ruminiya, Xorvatiyada tashkil etildi. 1990-yil dekabr oyida Pragada Yevropa Ittifoqining Bosh Assambleyasi boʻlib oʻtdi, unda Yevropaning 26 yirik va kichik davlatlaridan 400 nafar delegatlar ishtirok etdi. 2002-yil aprel oyida Vena va Bratislava shaharlarida Ittifoq tashkil etilganining 80 yilligiga bagʻishlangan Umumyevropa kongressi boʻlib oʻtdi.
Bugungi kunda Panyevropa Ittifoqi tahrir
Panyevropa Ittifoqining hozirgi prezidenti Alen Terenuar (Fransiya), Otto von Xabsburg-Lorraine 2011-yil 4-iyulgacha faxriy prezident lavozimida ishlagan. Bugungi kunga kelib, Panyevropa Ittifoqiga Avstriya, Albaniya, Andorra, Angliya, Belgiya, Bosniya va Gersegovina, Vengriya, Germaniya, Ispaniya, Italiya, Kosovo, Latviya, Lyuksemburg, Makedoniya, Ruminiya, San-Marino, Serbiya, Slovakiya, Sloveniya, Finlandiya, Fransiya, Xorvatiya, Chexiya, Shveytsariya, Shvetsiya, Estoniya aʼzo tashkilotlar kiradi. 2013-yilda Rossiyaning umumyevropa ittifoqi (Association Paneurope Russie) tashkil etildi, u hozir faoliyat koʻrsatmaydi.
Prezidentlar tahrir
| Daraja | Rasm | Ism | Davr | Izoh |
|---|---|---|---|---|
| 1. | _~1930.jpg) |
Richard Mikuláš Coudenhove-Kalergi | 1923—1972 | 1926-yilda birinchi xalqaro prezident saylangan |
| 2. |  |
Otto von Habsburg | 1972—2004 | Avstriya-Vengriyaning sobiq valiahd shahzodasi |
| 3. |  |
Alain Terrenoire | 2004–hozirgacha | Fransiyaning sobiq parlament deputati |
Manbalar tahrir
- ↑ Kövics, E.; Boros-Kazai, Mary (1979). "Coudenhove-Kalergi's Pan-Europe Movement on the Questions of International Politics during the 1920s". Acta Historica Academiae Scientiarum Hungaricae 25 (3/4): 233–266. https://www.jstor.org/stable/42555262.
- ↑ Michael Gehler; Wolfram Kaiser, Helmut Wohnout: Christdemokratie in Europa im 20. Jahrhundert: Christian democracy in 20th century Europe. Böhlau Verlag Wien, 2001, ISBN 3205993608, Seiten 595.
- ↑ Trevor C. Salmon; William Nicoll: Building European Union: a documentary history and analysis. Manchester University Press, 1997, ISBN 0719044464, Seite 26.