Qazi-qarta

Qazi (tatarcha: казылык, boshqirdcha: ҡаҙы, ҡаҙылыҡ, qozoqcha: қазы, qirgʻizcha: казы, qrim tatarcha: къазылыкъ) — bir qator turkiy xalqlar orasida ot goʻshtidan uyda qilinadigan kolbasalarini tayyorlashda ishlatiladigan qovurgʻa yogʻi. Kolbasa qazi yoki chuchuk deb ataladi.

Qazi

toʻq goʻsht
Asosiy komponentlari	ot ichagi, yogʻli ot qovurgʻa goʻshti
Boshqa komponentlari	ziravorlar, tuz, muruch

Qarta

chap tomonida (oq)
Asosiy komponentlari	ot yogʻon ichigi
Boshqa komponentlari	ziravorlar, tuz, muruch

Qazi kolbasa juda yuqori kaloriyalik hisoblanadi, u koʻchmanchilar hayotining ogʻir iqlim sharoitida yordam beradi va uzoq vaqt davomida saqlab turikishi mumkin.

Shuni taʼkidlash kerakki, barcha otlar goʻsht uchun soʻyilmaydi va ot oldindan boqiladi. Otlarni yil davomida soʻyishga ruxsat berilgan boʻlsa-da, asosiy mavsum „sogʻum“ (tatarcha: сугым - sugy, qozoqcha: соғым — sogim, qirgʻizcha: согум - sogum) — yil oxiriga, qishga toʻgʻri keladi.

Qazi oʻzbeklar, tatarlar, boshqirdlar, qirgʻzlar va qozoqlarning milliy oshxonasining ajralmas qismi boʻlib, eng sevimli taomlaridan biridir.

Qarta (qozoqcha: қарта - xarita, boshqirdcha: ҡарта - karta) — ot yoʻgʻon ichak, ichi tashqariga burilgan (yogʻini ichiga qilib). Yuvish va ozroq tuzlash orqali tayyorlanadi. Qaynatilgan shaklda ishlatiladi. Turkiy xalqlar (qozoqlar, qirgʻizlar, tatarlar, qoraqalpoqlar) orasida nafis taom sanaladi. Tatarlar orasida yogʻ bilan ichi tashqariga aylantirilgan ot ichakka eilendirme (ayladerma) deyiladi.

Koʻpincha qazi va qarta goʻsht bilan birga pishiriladi (qozoqcha: ет — Yoʻq, qirgʻizcha: эт, tatarcha: it — goʻsht) va birgalikda bitta katta taom sifatida dastirxona tortiladi. Norin va beshbarmoq bilan birgalikda tortilishi mumkin.

Tatarlar orasida ot goʻshti kech kuzda ichaklar bilan birga bochkalarda marinadlanadi va mart oyida ular ichini toʻldirib quritish uchun osib qoʻyishni boshlaydilar, keyin dudlashadi yoki quritiladi.

Qozogʻistonda uni shunday tayyorlaydilar: soʻyilgan otning qovurgʻalarining yogʻki goʻsht qisimlari kesib olinadi va qon 5-7 soat davomida oqib tushishi uchun qoldiriladi. Ichaklar yaxshilab yuviladi va tuzli suvda 1-2 soat davomida saqlanadi. Bir oz quritilgan goʻsht qovurgʻalar boʻylab chiziqlar shaklida kesiladi. Qovurgʻa orasidagi goʻshtni oʻtkir pichoq bilan kesiladi, yogʻ qatlamini maydalamagan xolda xaftagalari olib tashlanadi. Tayyorlangan goʻsht tuzlanadi, murch sepiladi, hohlasa, mayda toʻgʻralgan sarimsoq qoʻshiladi va 2-3 soatga oʻralgan xolda qoldiriladi, shundan soʻng goʻsht ichakka solinadi, uchlari bogʻlanadi, soʻngra keng idishda past olovda kamida 2 soat qaynatiladi.

Adabiyotlar

• Pokhlebkin V. V. Qozoq va qirgʻiz oshxonasi (Wayback Machine saytida 2013-08-16 sanasida arxivlangan) Arxivnaya kopiya //Xalqlarimiz milliy taomlari
• K. Mahmudov. [1] Arxivnaya kopiya Uzbek Dishes da arxivlangan. — Toshkent: Oʻzbekiston, 1976. — S. 301.
• Yu. A. Axmetzyanov, R. G. Muxamedov, X. S. Bikbulatova, R. G. Ivanov — „Tatar oshxonasi“ Qozon tatar kitob nashriyoti, 1985-319 b. kasaldan; 8 l. shu jumladan
• {{{заглавие}}}.

Havolalar

• Kazy retsepti // mysmenu.ru
• Kazy Arxivnaya kopiya