Ras al-Ayn (arabcha: راس العين) (maʼnosi: Favvora boshi; buloq boshi[1]) – Janubiy Livan muhofazasi Tir tumanidagi ulkan favvoralar, suv omborlari va akveduklar joylashgan hudud. Tir shahridan 6 kilometr (3.7 mi), Bayrutdan taxminan 77 kilometr (48 mi) janubda joylashgan. Bu joy juda yashil va unumdor tekislikda, dengiz qirgʻogʻidan bir kilometr uzoqlikda joylashgan. Bu yer osti buloqlari bilan oziqlangan va asrlar davomida saqlanib qolgan tosh suv omborlarida toʻplangan artezian quduqlari tufayli mashhur sayyohlik maskanidir[2]. Hudud Finikiya davridan beri qadimgi Tir uchun asosiy suv manbai boʻlib kelgan. Suv omborlaridan biri Rim davridagi kamar akveduklariga suv bergan va bir vaqtlar Tirgacha choʻzilgan. Dumaloq kamarlari va tepasida uzluksiz kornishali kuchli va ajoyib toshni koʻrsatadigan ushbu suv oʻtkazgichlarining qoldiqlari bugungi kunda ham koʻrish mumkin[3] va asl suv oʻtkazgichning bir qismi bugungi kunda ham Tirning hozirgi suv inshootlarida foydalaniladi.

Ras al-Ayn

راس العين
Qishloq
Skyline of Ras al-Ayn
33°13′41″N 35°13′02″E / 33.22806°N 35.21722°E / 33.22806; 35.21722
Mamlakat Livan
Muhofaza Janubiy Livan
Ras al-Ayn xaritada
Ras al-Ayn
Ras al-Ayn
Ras al-Ayn, 1900-yil (Gertrude Bell arxivi, Nyukasl universiteti)

Bu joy 3-asrga oid Rehob mozaikasida Rosh Mayya (favvora boshi) nomi bilan tilga olingan[4].

1881-yilda Falastin tadqiqot jamgʻarmasining Gʻarbiy Falastin boʻyicha tadqiqoti (SWP) hududni quyidagicha tasvirlaydi: „Toshdan qurilgan qishloq, taxminan 100 nafar shiadan iborat, tekislikda, anjir, anor, tut va zaytun bogʻlari bilan oʻralgan. Qishloq va atrofida beshta tegirmon ishlayapti, juda koʻpi vayron boʻlgan[5].“

Tadqiqot suv yoʻllarini ham eslab oʻtgan: Bu uzun akveduk orqali qadimgi Tirni taʼminlagan buloq boshi hisoblanadi. Buloqlar, xuddi Tabgʻada boʻlgani kabi, toʻrtta mustahkam qurilgan suv ombori bilan oʻralgan boʻlib, ular orqali suv oʻn besh futdan yigirma fut balandlikkacha koʻtariladi, buning uchun suv oʻtkazgichi bir oz pasayib, suvni Tirgacha oʻtkazuvchanlikkaa olib kelishi mumkin. Bu suv havzalarining devorlari katta, yaxshi oʻralgan toshdan yasalgan boʻlib, qalinligi har xil. Toshlar birlashtirilib, ichki tomondan qattiq sement bilan qoplangan. Asosiy suv ombori sakkiz burchakli shaklga ega, tomonlari notekis uzunlikda. Uning diametri oltmish olti fut, yerdan yigirma besh fut balandlikda. Qoʻllab-quvvatlovchi devorlar juda qalin boʻlib, bir qismida zamonaviy taʼmirlash izlari bor. Ularning qiyaliklari shunchalik yumshoqki, buloq atrofida sakkiz fut kenglikdagi keng chegaraga chiqish qiyin emas[6]."

Manbalar

tahrir
  1. Palmer, 1881, p. 10
  2. General Tourist Information about Tyre
  3. Robinson and Smith, 1841, vol 3, pp. 386–388
  4. Safrai, Z. (1977), p. 17
  5. Conder and Kitchener, 1881, SWP I, pp. 50-51
  6. Conder and Kitchener, 1881, SWP I, pp. 69-70

Adabiyotlar

tahrir

Havolalar

tahrir