Xato: blok «Qoʻshimcha» andoza Geokarda yoʻq.

Sarkent tabiat bogʻi
JoylashuviLaylak tumani, Botken viloyati, Qirgʻiziston
MamlakatQirgʻiziston Qirgʻiziston
HududlarBotken viloyatiLaylak tumani
Yaqinidagi shaharIsfana
Sarkent tabiat bogʻi (Qirgʻiziston)

Sarkent davlat tabiat parki (qirgʻizcha: Саркент мамлекеттик жаратылыш паркы) — Qirgʻizistonning Botken viloyatining Leylek tumanidagi milliy bogʻ 2009-yil iyun oyida tashkil etilgan[1]. Bogʻning maqsadi noyob tabiiy majmualar va biologik xilma-xillikni saqlash, noyob va yoʻqolib ketish xavfi ostida turgan oʻsimlik va hayvonlarni muhofaza qilish, Qirgʻiziston Respublikasining alohida muhofaza etiladigan hududlari tarmogʻini kengaytirishdan iborat. Bogʻning maydoni 39 999 gektarni tashkil qiladi[2]. Park Turkiston tizmasida, tuman markazi Isfana shahridan 42 km va viloyat markazi Botkendan 177 km uzoqlikda joylashgan[3].

Bu yerda „Qizil kitob“ga kiritilgan qoʻngʻir ayiq, qor qoplon, burgut, silovsin kabi noyob turlar yashaydi. Bogʻ Qirgʻizistonning eng chekka hududida joylashgan boʻlib, tashrif buyuruvchilarning soni oz. Mahalliy hokimiyat vakillari hududda turizmni yanada rivojlantirishga harakat qilmoqda[4]. Chunki Xoʻjandga tashrif buyuruvchilarni jalb qilish imkoniyati mavjud.

Geografiyasi

tahrir

“Sarkent” Turkiston tizmalarining togʻ ekotizimida joylashgan. Botken viloyatining iqlim sharoiti koʻp jihatdan uning geografik joylashuvi va topografiyasining oʻziga xos xususiyatlari bilan belgilanadi[3].

Bogʻ hududida koʻplab alp qoyalari, kichik va katta gʻorlar bor[1].

Gidrologiya

tahrir

Sirdaryoga quyiladigan Oq-suv daryosi va uning irmoqlari oqib oʻtadigan park hududining gidrologiyasi juda boy. Tabiat bogʻida beshta koʻl mavjud, jumladan, Oykoʻl (taxminan 3000 metr balandlikda joylashgan), Jashilkoʻl, Sutkoʻl, Boyroqkoʻl va Jashkoʻl[5].

2009—2016-yillarda bogʻda yashovchi sutemizuvchilarni oʻrganish quyidagi turlarning mavjudligini aniqlagan[6]:

2009-2016-yillarda Sarkent Davlat tabiat bogʻida aniqlangan sutemizuvchilar roʻyxati
Oʻzbekcha Lotin Qirgʻiz
Hasharotxoʻr Insectiviora Boudich, 1829 Kurt-kumurska jechulor
1. Tyan-Shan Sorex asper (Tomas, 2014) Tyanshan kүrөң tish chukuur
Koʻrshapalaklar Chiroptera (Blumenbax, 1779) Kol kanattar
2. Sichqon quloqli koʻrshapalak Myotis blythii (Tomes, 1857) Tik kulak jarganat
3. Kulrang uzun quloqli koʻrshapalak Plecotus austriacus (Fisher, 1829) Daldaң kulak
4. Sariq koʻrshapalak Nyctalus noctule (Shreber, 1774) Sari jarganat
Yirtqichlar Carnivora Boudich 1821 Jirtkichtar
5. Boʻri Canis lupus (Linnaeus, 1758) Karishkir
6. Qizil tulki Vulpes vulpes (Linnaeus, 1758) Kadimki tүlkү
7. Qoʻngʻir ayiq Ursus arctos (Linney, 1758) Kүrөң ayuu
8. Ermina Mustela erminea (Linney, 1758) Aris kara kuyruk
9. Sariq sassiqko‘zan Mustela eversmanii (dars, 1827) Ach kүsөn
10. Tosh sansar Martes foina (Erxleben, 1777) Suusar
11. Boʻrsiq Meles meles (Linney, 1758) Kashkulak
12. Silovsin Lynx lynx (Linnaeus, 1758) Sүlөөsүn
13. Qor qoploni Panthera uncia (Shreber, 1775) Ilbirs
Juft tuyoqlilar Artiodactyla, Ouen, 1848 Acha tuyaktuular
14. Toʻngʻiz Sus scrofa (Linnaeus, 1758) Kaman
15. Yelik Capreolus capreolus (Linnaeus, 1758) Elik
16. Sibir ibeks Capra sibirica (Pallas, 1776) Sibir too tekesi
17. Arhar Ovis ammon (Linney, 1758) Arxar
Kemiruvchi Rodentiya Boudich 1821 Kemirүүchүlөr
18. Uzoq dumli sugʻur Marmota kaudata (Geoffroy, 1844) Kizil suur
19. Hind jayrasi Hystrix indica (Kerr, 1792) Chүtkөr
Lagomorfa Lagomorpha Brandt, 1855 Koen simaldar
20. Tolay tovushqoni Lepus tolay (Pallas, 1778) Kadimki koen
21. Katta quloqli pika Ochotona macrotis (g Rot, 1875) Choң kulak koen chichkan
22. Turkiston qizil pikasi Ochotona rutil (Severtzov, 1873) Kizil koen chichkani

Oʻsimlik dunyosi

tahrir

Sarkent tabiat bogʻining 9491 gektar maydonida archa oʻsadi. Bundan tashqari qayin, terak, tol, doʻlana, bodom singari daraxtlar, zirk va atirgul singari butalar ham uchraydi[1].

Manbalar

tahrir
  1. 1,0 1,1 1,2 „On establishment of the State Nature Park Sarkent.“ [Об образовании Государственного природного парка «Саркент»] (ru) (2009-yil 27-iyun).
  2. „Specially protected natural territories of the Kyrgyz Republic“. Department of Biodiversity Conservation and Specially Protected Natural Areas. 2022-yil 10-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 11-yanvar.
  3. 3,0 3,1 „Sarkent State Nature Park“ (ru). Specially Protected Areas and Biodiversity of Kyrgyzstan. Qaraldi: 2020-yil 6-iyun.
  4. „Sarkent National Park | Central-asia.guide“ (en-US). Central-asia.guide. Qaraldi: 2021-yil 30-aprel.
  5. „Государственный природный парк «Саркент»“ (Russian). NABU, Kyrgyzstan. Qaraldi: 2021-yil 22-may.
  6. Samatova, A.A (2017). „Млекопитающие государственного природного парка «Саркент», проблемы их охраны“. Интерактивная наука (Russian). № 11. 24–27-bet. doi:10.21661/r-115973. Qaraldi: May 15, 2021. {{cite magazine}}: Unknown parameter |trans_title= ignored (|trans-title= suggested) (yordam)CS1 maint: unrecognized language ()