Vikipediya

Somali Olimpiada oʻyinlarida

Somali birinchi bo'lib, 1972-yil G'arbiy Germaniyaning Myunxen shahrida bo'lib o'tgan yozgi o'yinlarda Olimpia o'yinlarida qatnashgan. Somali Olimpia qo'mitasi qisqa vaqt ichida Xalqaro Olimpia Qo'mitasi tomonidan tan olingan. O'shandan beri mamlakat ko'plab yozgi Olimpia o'yinlarida qatnashish uchun sportchilarni yubordi, 1976-yilda Yangi Zelandiya qo'shilganligi sababli boykot qildi va 1980-yilda Amerika boshchiligidagi boykotga qo'shildi. Shuningdek, 1992-yilda ocharchilikning davom etayotgan oqibatlari tufayli musobaqada qatnashmadi. Somali 1984-yilgi Yozgi Olimpia o'yinlarida eng katta sportchilar kontingentiga kirdi, jami yetti nafar.

Somalida davom etayotgan fuqarolar urushi tufayli sportchilar Somalida mashg'ulotlarda qiyinchiliklarga duch kelishdi. Ko'pchilik Buyuk Britaniya nomidan to'rtta oltin medallni qo'lga kiritgan Mo Farah kabi, boshqa davlatlar vakili sifatida ketishdi. Somalini vakili bo'lgan hech bir sportchi hali Olimpiada o'yinlarida medall qo'lga kiritmagan yoki qishki o'yinlarda qatnashmagan.


Somali Olimpia qo'mitasi 1959-yil 12-dekabrda Mogadishoda Ali Omar Scego tomonidan tashkilot rahbari sifatida tashkil etilgan. Somalining 1960-yilda Rimda (Italiya) bo'lib o'tgan yozgi Olimpiada o'yinlarida ishtirok etishiga umid qilingan edi, ammo Scego Somalining Belgiyadagi elchisi etib tayinlanganidan so'ng, uning o'rnini egallaganlar mamlakatni o'yinlarga olib chiqa olmadilar. Qo'mita esa butunlay tark etildi.[1]

1971-yilda bu g'oya qayta tiklandi, qo'mita nizomi ostida yengil atletika, basketbol va futbol milliy assotsiatsiyalari imzolandi. 1972-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlaridan biroz oldin u Xalqaro Olimpia Qo'mitasi (XOQ) tomonidan tan olingan va unga musobaqalarda qatnashish imkonini bergan.[1]

Tarix tahrir

Somali o'zining Yozgi Olimpia o'yinlarida debyutini 1972-yil G'arbiy Germaniyaning Myunxen shahrida bo'lib o'tdi va uchta sportchini yubordi.[2] Mohamed Aboker, Jama Awil Aden trek musobaqalarida va Abdulla Nur Vasughe balandlikka sakrashda.[3]

Somali 1976-yilda Monrealda (Kvebek, Kanada) bo'lib o'tgan yozgi Olimpiada o'yinlarida qatnashish huquqiga ega edi, ammo boykotda boshqa 28 davlat bilan qo'shildi. Bu Olimpiada oldidan mamlakat regbi ittifoqi jamoasi tomonidan Janubiy Afrikaga qarshi xalqaro sport boykotini buzganiga qaramay, XOQ Yangi Zelandiyaga O'yinlarda ishtirok etishga ruxsat berganidan keyin sodir bo'ldi. Olimpiadani boykot qilgan 28 davlatning aksariyati Afrika davlatlari edi.[4] 1980-yilda Moskvada boʻlib oʻtgan Yozgi Olimpiada oʻyinlari oldidan Sovet Ittifoqi, Somali yana bir bor oʻyinlarni boykot qilish bilan qoʻshildi, bu safar SSSR-Afgʻoniston urushi paytida 1979-yilda Afgʻonistonga bostirib kirishi munosabati bilan Qoʻshma Shtatlar boshchiligida.[5]

Somali 1984-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlariga kontingent yuborganida, u yetti nafar erkak sportchi bilan hozirgacha ularning eng katta raqiblari guruhi edi. Ahmed Mohamed Ismail marafonda 47-o'rinni egallagan bo'lsa, Abdi Bile 800 metrga ikkinchi bosqichga chiqdi.[6] Ibrahim Okash 1988-yilda Janubiy Koreyaning Seul shahrida boʻlib oʻtgan yozgi Olimpiada oʻyinlarida 800 metrga yugurish boʻyicha musobaqaning yarim finaliga qadar yetib bordi.[7]

Somali 1992-yilda Barselonada bo'lib o'tgan yozgi Olimpia o'yinlari uchun sportchilarni ro'yxatdan o'tkazgan bo'lsa-da, davom etayotgan ocharchilik tufayli qatnashmadi.[4] Ular 1996-yilda Atlantada (AQSH) boʻlib oʻtgan Yozgi Olimpiada oʻyinlarida yana bir bor qaytib kelishdi va u yerda toʻrtta erkak sportchi ishtirok etdi.[8] O'sha yili Bile 1500 metrga yugurish bo'yicha finalda oltinchi o'rinni egallab, Olimpiada o'yinlarida somalilik sportchilarning eng yaxshi ko'rsatkichini qayd etdi.[4]

2000-yillar tahrir

2000-yilda Avstraliyaning Sidney shahrida boʻlib oʻtgan Yozgi Olimpiada oʻyinlaridan boshlab Somali har bir oʻyinda oʻz kontingentini ikkita raqibga, biri erkak va bir ayolga qisqartirdi. Ushbu o'zgarish Somalida birinchi marta ayol sportchilarni maydonga tushirganini anglatadi, Safia Abukar Hussein Olimpiadada o'z mamlakati uchun kurashgan birinchi ayollar bo'ldi.[2] Bu hali ham Somalidagi sportchilarda ayollarni idrok etishi tufayli ba'zi muammolarni keltirib chiqardi, Husaynning o'z otasi unga er topishga xalaqit berishidan qo'rqib, uni bir muddat rad etdi. Biroq, ular o'yinlar oldidan yarashishdi.

2004-yilda Gretsiyaning Afina shahrida boʻlib oʻtgan Yozgi Olimpia oʻyinlari Somali uchun mojarolar bilan oʻtdi. Somali Olimpiya qo'mitasi prezidenti Farah Veheliye Addo FIFA futbol assotsiatsiyasining mablag'larini o'zlashtirganlikda aybdor deb topilganidan so'ng. Bunga javoban FIFA uni oʻn yilga diskvalifikatsiya qildi va XOQga shikoyat qildi. Qo'llab-quvvatlash uchun XOQ Addo uchun akkreditatsiyani olib tashladi, shuning uchun uni 2004-yilgi o'yinlardan taqiqladi.[9]

2008-yilgi Yozgi Olimpiada o'yinlarida somalilik ishtirokchilardan biri xalqaro ommaviy axborot vositalarining katta e'tiboriga sazovor bo'ldi. Samiya Yusuf Umar 16 yoshli sprinter bo'lib, Mogadishu stadionida va shahar atrofida mashq qilgan. Fuqarolar urushida mahalliy militsiya guruhlari tomonidan ko'rilgan qiyinchilik va ta'qiblarga qaramay, uning qat'iyati matbuotda ilhomlantiruvchi deb ta'riflangan. O'yinlardan so'ng, u sovg'a qilingan jihozlarda 200 metrga jaziramada so'nggi bo'lib kelgan, u ommaviy axborot vositalarida qatnashishga qiziqmagani uchun omma e'tiboridan chetda qoldi.[10]

2010-yillar tahrir

Fuqarolar urushi davom etayotgani sababli, ko'plab Somali sportchilari mamlakatni tark etishdi va endi boshqa davlatlar bayroqlari ostida musobaqalarda qatnashmoqda.[4] Buning eng yorqin misoli 2012-yilda Londonda (Birlashgan Qirollik) boʻlib oʻtgan Yozgi Olimpiada oʻyinlarida, Mo Farah Buyuk Britaniya uchun ikkita oltin medalni qoʻlga kiritganida boʻldi; Avvaliga " Super shanba " kuni erkaklar o'rtasida 10 000 metrga,[11][12] va keyingi haftada 5000 metrga yugurish.[13]

Umar London o'yinlarida qaytib keladi, deb umid qilingan edi, ammo 2008-yilgi Olimpiadadan keyin Somaliga qaytib kelganida, unga " Ash-Shabob " islomiy jangari guruhi tahdid qildi va endi u sportchi ekanligini tan olmadi. U 2012-yilgi oʻyinlarda ishtirok etishni xohladi va shuning uchun Somalini tark etdi va avval Efiopiyaga,[10] soʻng shimolga Liviyaga[14] yoʻl oldi, u yerda bir muddat qamoqda boʻlganidan keyin Oʻrta er dengizi orqali Italiyaga oʻtishga urinib, qirgʻoqda choʻkib ketdi., u erda u murabbiy topishga umid qilgan.[15][16] Somali yengil atletika federatsiyasi raisining oʻrinbosari Qadijo Aden Dahir “Bu qaygʻuli oʻlim... U London Olimpiadasi uchun eng sevimlimiz edi”.[17]

Somali 2012 va 2016-yilgi yozgi Olimpia o'yinlariga bir erkak va bir ayol sportchini yuborishda davom etdi.[18][19] Shu bilan birga, Farah 2016-yilgi o'yinlarda yana muvaffaqiyat qozonib, Buyuk Britaniyaga yana ikkita oltin medalni qo'lga kiritdi.[20]

  1. ↑ 1,0 1,1 „Somalia and Olympism“ (PDF). Olympic Review. № 200. June 1984. 459–462-bet. Qaraldi: 22–oktabr 2016–yil.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format () Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "review" defined multiple times with different content
  2. ↑ 2,0 2,1 „Somalia“. Sports Reference. 17-aprel 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-oktabr 2016-yil. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "somalia" defined multiple times with different content
  3. ↑ „Somalia at the 1972 München Summer Games“. Sports Reference. 17-aprel 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-oktabr 2016-yil.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Grasso, Mallon & Heijmans 2015.
  5. ↑ Smith, Terence. „The President Said Nyet“. New York Times (20-yanvar 1980-yil). Qaraldi: 22-oktabr 2016-yil.
  6. ↑ „Abdi Bile“. Sports Reference. 18-aprel 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-oktabr 2016-yil.
  7. ↑ „Ibrahim Okash“. Sports Reference. 18-aprel 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-oktabr 2016-yil.
  8. ↑ „Somalia at the 1996 Atlanta Summer Games“. Sports Reference. 17-aprel 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-oktabr 2016-yil.
  9. ↑ „Addo not welcome in Athens“. BBC News (10-avgust 2004-yil). Qaraldi: 22-oktabr 2016-yil.
  10. ↑ 10,0 10,1 Krug, Teresa. „Somali inspiration battles against the odds“. Al Jazeera (20-avgust 2012-yil). Qaraldi: 15-oktabr 2016-yil. Manba xatosi: Invalid <ref> tag; name "inspirealjaz" defined multiple times with different content
  11. ↑ Fordyce, Tom. „Mo Farah wins Olympic 10,000m gold for Great Britain“. BBC Sport (4-avgust 2012-yil). Qaraldi: 22-oktabr 2016-yil.
  12. ↑ „Olympics 2012: Great Britain's golden day of the Games“. BBC Sport (5-avgust 2012-yil). Qaraldi: 22-oktabr 2016-yil.
  13. ↑ Fordyce, Tom. „Mo Farah wins men's 5,000m to claim second Olympic gold“. BBC Sport (11-avgust 2012-yil). Qaraldi: 22-oktabr 2016-yil.
  14. ↑ Krug, Teresa. „Grieving for Somali Olympian Samia Omar“. Al-Jazeera (27-avgust 2012-yil). Qaraldi: 15-oktabr 2016-yil.
  15. ↑ Brundu. „A Rosebud Exclusive: Samia Yusuf Omar's Italian dream. An interview with Teresa Krug of Al Jazeera“. Rosebud. Qaraldi: 15-oktabr 2016-yil.
  16. ↑ „Somalia Olympic runner 'drowns trying to reach Europe'“. BBC News (21-avgust 2012-yil). Qaraldi: 15-oktabr 2016-yil.
  17. ↑ „Samia Yusuf Omar Dead: Somalia Track Star Drowned In Boat Accident Ahead Of London Olympics“. The Huffington Post (21-avgust 2012-yil). 16-mart 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 15-oktabr 2016-yil.
  18. ↑ „Somalia at the 2012 London Summer Games“. Sports Reference. 17-aprel 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-oktabr 2016-yil.
  19. ↑ „Somalia at the 2016 London Summer Games“. Sports Reference. 17-aprel 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 22-oktabr 2016-yil.
  20. ↑ „Relive Farah's 5,000m gold run“. BBC Sport (20-avgust 2016-yil). Qaraldi: 22-oktabr 2016-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Somali_Olimpiada_oʻyinlarida&oldid=2809406" dan olindi