Tish choʻtkasi

Tish choʻtkasi tish va tish milki yuzasidan yumshoq choʻkmalar, oziq-ovqat qoldiqlarini tozalash uchun asosiy vositadir. Odatda tish pastasi bilan birga qoʻllanadi.

Tish choʻtkalari turli shakllarda va oʻlchamlarda boʻladi. Koʻpgina stomatologlar yumshoq tish choʻtkasidan foydalanishni tavsiya qiladilar, chunki qattiq choʻtkali tish choʻtkalari tish emaliga zarar yetkazishi, natijada tish milki yalligʻlanishi mumkin.

Tish choʻtkasining yuzasi turli oʻlchamdagi va qattiqlikdagi sintetik yoki tabiiy tolalardan iborat boʻlib, ularning ustiga tish pastasi yoki kukun qoʻllanishi mumkin. Ishlatish yuzasi tutqichga oʻrnatiladi, odatda plastik, bu ogʻizning yetish qiyin boʻlgan joylarini tozalashni osonlashtiradi.

Tish pastasidagi koʻplab keng tarqalgan va samarali ingrediyentlar yuqori dozalarda yutib yuborilsa, zararli boʻlib, ularni tupurish kerak boʻlgani sababli, choʻtka bilan yuvish koʻpincha oshxona yoki hammomda amalga oshiriladi, bu yerda qolgan qoldiqlarni olib tashlash uchun choʻtkani yuvib tashlash va keyin quritish mumkin. Mikroblarning oʻsishi uchun ideal sharoitlarni kamaytirish, mogʻorlashning oldini olish maqsadida toza holatda va toza joyda saqlanishi kerak^[1]^[2].

Dastlab faqat ogʻiz gigiyenasi vositasi sifatida foydalanish uchun moʻljallangan tish choʻtkasi nozik tozalash vositasi sifatida ham ishlatilgan. Bu koʻplab anʼanaviy tozalagichlar erisha olmaydigan kichik joylarni tozalash imkonini beruvchi koʻplab kichik iplar bilan bogʻliq^[3]. Birgina Amerika Qoʻshma Shtatlarida har yili 1 milliarddan ortiq tish choʻtkalari axlatxonaga tashlanadi^[4] .

Elektr chotkalar ishlab chiqarilmoqda.

Tarixi

Misvok

Maria Theresa tish choʻtkasi toʻplami Maria Theresia, taxminan 1750-yil

Ushbu tish choʻtka ot yolidan boʻlgan, tahminan Napoleon tomonidan ishlatilgan (1769-1821).

Ogʻiz boʻshligʻi gigiyenasi uzoq tarixga ega^[5], bu arxeologik qazishmalar bilan tasdiqlangan. Tishlarni tozalash uchun turli xil asboblar (daraxt shoxlari, qushlarning patlari, hayvonlarning suyaklari, jayra ignalari va boshqalar) ishlatilgan.

Qadimgi misrliklar choʻp yoki novdalardan tish cho‘tkalarini yasaganlar, baʼzan ularga mato bo‘laklari ham biriktirilgan^[6] .

Klassik koʻrinishdagi tish choʻtkasi 1498-yilda Xitoyda ishlab chiqarilganligi haqida dalillar mavjud.

Kiev Rusida tishlar eman choʻtkalari bilan tozalangan. Bunday choʻtkalarning analoglari „misvok“ boʻlishi mumkin („nim“ va"arok" daraxtining shoxlaridan). Musulmonlarning eʼtiqodiga koʻra, arok daraxti shoxlarining uchlari Muhammad s.a.v tomonidan milodiy VII asr boshlarida tishlarini yuvish uchun ishlatilgan.

Tish choʻtkalarini ishlab chiqarish 1780-yilda ingliz William Addis^[7]^[8]. 1770-yilda qoʻzgʻolonni boshlagani uchun qamoqqa tashlanganidan soʻng, Addis tish choʻtkasini yasadi. U asos solgan kompaniya, Wisdom Toothbrushes hali ham mavjud .

1938-yil 24-fevralda Oral-B choʻtkasini chiqardi, u hayvonlarning choʻtkalarini sintetik neylon tolalar bilan almashtirdi.

Birinchi elektr tish choʻtkasi Broxodent 1959-yilda Squibb Pharmaceutical tomonidan taqdim etilgan.

Tasniflash

Elektr tish choʻtkasi

Tish oraligʻini tozalash uchun choʻtkalar

Choʻtkalar qattiqlikning uch darajasiga boʻlinadi: „yumshoq“, „oʻrta“, „qattiq“. Qattiq choʻtkalar olinadigan protezlarni tozalash uchun moʻljallangan. „Oʻrta“ qattiqlikdagi tish choʻtkalari koʻpchilik tomonidan foydalanish uchun maqbuldir. Bolalar tish choʻtkalari faqat „yumshoq“ qilib tayyorlanadi.

Optimal choʻtka sozlamalari

Choʻtkasi butalaridagi sintetik tolalar burmalardan xoli boʻlishi va uchlari yumaloq boʻlishi kerak (tish milkining shikastlanishi, tirnash xususiyati va qon ketishining oldini olish uchun).
Choʻtkaning dastasi qoʻlda mahkam ushlab turilishi kerak (tish milki va tishlarga shikast yetkazmaslik uchun).

Elektr choʻtkasi

Birinchi elektr tish choʻtkasi 1939-yilda Shveytsariyada ishlab chiqilgan, ammo elektr tish choʻtkasi faqat 1960-yillarda Broxodent brendi ostida sotila boshlagan^[9]. 1961-yilda General Electric bozorga yuqoriga va pastga qarab simsiz, qayta zaryadlanuvchi elektr choʻtkasini taqdim etdi.

1987-yilda uyda foydalanish uchun birinchi aylanadigan choʻtka Interplak paydo boʻldi. Hozirgi vaqtda ushbu modelning koʻplab variantlari mavjud. Tozalash uchun tebranish va ultratovush ishlatadigan modellar mavjud.

Qoʻllash

Tishlarni tozalash

Ovqatdan keyin kuniga ikki marta tishlarini yuvish tavsiya etiladi. Asosiy gigiyenik protsedura — bu yotishdan oldin tishlarni kechqurun yuvish, chunki kun davomida hosil boʻlgan olib tashlanmagan blyashka va oziq-ovqat bakteriyalarning tez koʻpayishiga va natijada kariesning rivojlanishiga va tish goʻshtining yalligʻlanishiga yordam beradi. Bemorning tish shifokori kabinetiga tashrifi paytida tish shifokori yoki hamshira ularga tishlarini choʻtkalashning toʻgʻri usulini koʻrsatishi mumkin.

Saqlash va xizmat muddati

Foydalanishdan keyin choʻtkani iliq suvda yuvish kerak^[10]^[11]. Ish qismi yuqoriga qarab tik holatda saqlang. Choʻtkani yopiq idishlarda doimiy saqlash tavsiya etilmaydi^[10]^[11].

Choʻtkani eskirganligi sababli yangisiga almashtirish tavsiya etiladi, lekin kamida 3 oyda bir marta boʻlishi kerak^[10].

Infeksiyalarni yuqtirish xavfi ortishi sababli bir xil tish choʻtkasini bir necha kishiga qoʻllash tavsiya etilmaydi^[10]^[11]. Shuningdek, turli odamlar tomonidan ishlatiladigan choʻtkalarni alohida saqlang^[10]^[11].

Tish choʻtkasi haqida Vikipediyaning qardosh loyihalarida koʻproq bilib oling
	Maʼno va tarjimalari Vikilugʻatda
	Media fayllar Vikiomborda
	Taʼlim resurslari Vikiversitetda
	Xabarlar Vikiyangiliklarda
	Iqtibos, maqol va matallar Vikiiqtibosda
	Asarlar matnlari Vikimanbada
	Kitob va darsliklar Vikikitobda

Manbalar

↑ Cathy Ives. „Green and Healthy Mouths- Toothbrushes“ (en). Eco Green Services. 2009-yil 5-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan.
↑ Larry West. „Can You Recycle Your Toothbrush?“ (en). About.com. ThoughtCo. 2009-yil 4-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
↑ „Toothbrush Floor Scrubbing - TV Tropes“ (en). TV Tropes. 2018-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 28-sentyabr.
↑ Alejandra Borunda. „How your toothbrush became a part of the plastic crisis“ (en). National Geographic Society (2019-yil 14-iyun). 2019-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 17-avgust.
↑ Sammons, R. „Control of dental plaque“, . Medical biofilms detection, prevention and control. Chichester: John Wiley & Sons, 2003 — 223-bet. ISBN 978-0-471-98867-0.
↑ Donald B. Redford. The Oxford encyclopedia of ancient Egypt. Oxford University Press, 2001 — 136-bet. ISBN 978-0-19-510234-5.
↑ „Who invented the toothbrush and when was it invented?“ (en). The Library of Congress (2007-yil 4-aprel). 2008-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 12-aprel.
↑ Mary Bellis. „History of the Toothbrush and Toothpaste“ (en). About.com. ThoughtCo.^{[sayt ishlamaydi]}
↑ „Startseite“. broxodent.de. 2020-yil 24-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 24-yanvar.
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 „Toothbrush Care: Cleaning, Storing and Replacement“ (en). American Dental Association (2011-yil 1-noyabr). — „Do not share toothbrushes. Sharing a toothbrush could result in an exchange of body fluids and/or microorganisms between the users of the toothbrush“. 2015-yil 10-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.
↑ ^11,0 ^11,1 ^11,2 ^11,3 „The Use and Handling of Toothbrushes. Infection Control“ (en). National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion - Division of Oral Health. — „Do not share toothbrushes. The exchange of body fluids that such sharing would foster places toothbrush sharers at an increased risk for infections ... Do not allow children to share or borrow toothbrushes“. 2015-yil 20-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.

[1] Cathy Ives. „Green and Healthy Mouths- Toothbrushes“ (en). Eco Green Services. 2009-yil 5-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan.

[2] Larry West. „Can You Recycle Your Toothbrush?“ (en). About.com. ThoughtCo. 2009-yil 4-fevralda asl nusxadan arxivlangan.

[3] „Toothbrush Floor Scrubbing - TV Tropes“ (en). TV Tropes. 2018-yil 28-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 28-sentyabr.

[4] Alejandra Borunda. „How your toothbrush became a part of the plastic crisis“ (en). National Geographic Society (2019-yil 14-iyun). 2019-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 17-avgust.

[sammons-223-5] Sammons, R. „Control of dental plaque“, . Medical biofilms detection, prevention and control. Chichester: John Wiley & Sons, 2003 — 223-bet. ISBN 978-0-471-98867-0.

[:3-6] Donald B. Redford. The Oxford encyclopedia of ancient Egypt. Oxford University Press, 2001 — 136-bet. ISBN 978-0-19-510234-5.

[The_Library_of_Congress-7] „Who invented the toothbrush and when was it invented?“ (en). The Library of Congress (2007-yil 4-aprel). 2008-yil 11-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2008-yil 12-aprel.

[Dentistry-8] Mary Bellis. „History of the Toothbrush and Toothpaste“ (en). About.com. ThoughtCo.^{[sayt ishlamaydi]}

[9] „Startseite“. broxodent.de. 2020-yil 24-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 24-yanvar.

[ada-2011-recomends-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 ^10,4 „Toothbrush Care: Cleaning, Storing and Replacement“ (en). American Dental Association (2011-yil 1-noyabr). — „Do not share toothbrushes. Sharing a toothbrush could result in an exchange of body fluids and/or microorganisms between the users of the toothbrush“. 2015-yil 10-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.

[cdc-inf-tthbr2013-11] 11,0 ^11,1 ^11,2 ^11,3 „The Use and Handling of Toothbrushes. Infection Control“ (en). National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion - Division of Oral Health. — „Do not share toothbrushes. The exchange of body fluids that such sharing would foster places toothbrush sharers at an increased risk for infections ... Do not allow children to share or borrow toothbrushes“. 2015-yil 20-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 20-noyabr.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]