To'yboyeva Sofiya
Sofiya Erjanovna Tuyboyeva (tojikcha: София Эрҷоновна Тӯйбоева; 1913-yil 30-yanvar, Buxoro — 1996-yil 25-oktyabr, Dushanbe) — tojik va oʻzbek aktrisasi, teatr va kino aktrisasi, tojik akademik drama teatrining uzoq yillik aktrisasi . Laxuti (Dushanbe)[1]. Tojikiston SSR xalq artisti (1941). SSSR Kinematograflar uyushmasi aʼzosi (1958).
| To'yboyeva Sofiya Erjanovna | |
|---|---|
| Tavalludi |
30-yanvar 1913-yil |
| Vafoti |
25-oktyabr 1996-yil Dushanbe, Tojikiston |
| Fuqaroligi | SSSR, Tojikiston |
| Kasbi | aktrisa |
| Faoliyat yillari | 1931—1990 |
Biografiyasi tahrir
- 1913-yil Buxoroda tug'ilgan.
- 1929—1931-yillar Hamza nomidagi Oʻzbek akademik drama teatri aktrisasi.
- 1931—1991-yillar Dushanbeda A.Laxuti nomidagi Tojikiston akademik drama teatri aktrisasi.
1996-yil 25-oktyabrda Dushanbe shahrida vafot etdi va Sari Osiyo qabristoniga dafn qilindi[2].
Teatr ishi tahrir
Aktrisaning ijodi chuqur emotsionallik va yuksak nafosat, jozibadorlik, nutq va rolning plastik chizmasining birligi, pardozlash detallarining puxtaligi bilan ajralib turadi. Aktrisada katta badiiy madaniyat, mutanosiblik hissi bor edi[3]. Buni Sofiya To'yboyevaning Laxuti nomidagi Tojikiston drama teatri sahnasida ijro etgan rollari tasdiqlaydi.
- Dilbar ("Dva kommunista" Yashena, 1931-yil)
- Tursun (“ Xudjum ” Yana 1931-yil)
- Shirin ("Borba" Usmonova, 1933-yil)
- Luiza ("Kovarstvo i lyubov")
- Dezdemona; Baxtiyor ("Kleveta" Saidmurodov va Ismoilov)
- Gurdo-farid (Pirmuhammedzoda va Volkenshteyn tomonidan "Rustam va Suxrob")
- Laurensiya (1942), Juletta (1947)
- Saodat ( Saidmurodov va Rabiyevning shu nomli pyesasi, 1948)
- Lyubov Yarovaya (1955)
- Shi Pin ( Tsao Yuya "Tayfun", 1958)
- Sarvar ("Prigavor materi" Ansori, 1962)
- Krupskaya ("Uragan" Qiyomov va Abdullo, 1957)
- Tuanet ("Mnimiy bolnoy")
- Poshlepkina ("Revizor")
- Xolniso ("Ipak so'zana" Abdulla Qahhor )
- Gulbibi (“Serdtse serdtsu vest podayot” Qiyomov va Moroz)[3].
Filmografiyasi tahrir
Sofiya Toʻyboyeva tojik milliy kinosining birinchi aktrisasidir. U "Emigrant" (1934) badiiy filmida rol o'ynagan. 1937-yildan tojik tilidagi badiiy filmlarni dublyaj qilishda qatnashgan[4].
Aktrisaning ishi haqida tahrir
Aktrisaning hayoti va faoliyati haqida 1991-yilda "Sofiya Tuyboyeva" hujjatli filmi suratga olingan (rejissyor R. Samadov)[4]. Tojikiston televideniyesi va radiosining davriy matbuotida aktrisaning ijodiy faoliyatiga oid nashrlar mavjud.
Mukofotlari tahrir
- Lenin ordeni (1954)
- Uchta Mehnat Qizil Bayroq ordeni (1941, 1949, 1957).
- SSSR va Tojikiston SSR medallari va diplomlari.
- Tojikiston SSR xalq artisti (1941).
Manbalar tahrir
- ↑ „ТУЙБАЕВА София Эрджановна)“. 2016-yil 4-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 21-dekabr.
- ↑ Замок над могилой
- ↑ 3,0 3,1 Театральная Энциклопедия/ТУЙБАЕВА, София Эрджановна
- ↑ 4,0 4,1 Энциклопедия кино Таджикистана. — Душанбе, 2012, с.206 — 207
Adabiyotlar tahrir
- Kino: Ensiklopedik lug'at / Ch. ed. S. I. Yutkevich Moskva, Sovet Entsiklopediyasi, 1987. - s. 429.
- Sofiya Tuyboeva//Tojikiston kinosi ensiklopediyasi. - Dushanbe, 2012, b. 206-207.
- Nurdjanov N. Sofiyaxon Tuyboeva (Sofiya Tuybayeva). – Dushanbe: Adabiyoti bachagona va farhang, 2013. – 316 b. (toj. lang)