Universitet kampuslarida Isroil—Hamas urushi namoyishlari

AQSh universitet kampuslarida Isroil-Hamas urushi namoyishlari — Amerika Qoʻshma Shtatlarining bir nechta universitet kampuslarida Isroilning Gʻazoga bostirib kirishiga qarshi namoyishlardir. Falastin tarafdorlarining noroziliklari 2024-yil 17-aprelda AQShda boshlanib, boshqa mamlakatlarga tarqaldi. Voqealar Kolumbiya universiteti kampusida sionistlarga qarshi guruhlarni ommaviy hibsga olishlardan soʻng boshlandi. Namoyishchilar falastinliklarni genotsid qilgani uchun Isroildan investitsiyalarni olib tashlashni talab qildilar[5][6]. 2-may holatiga koʻra, AQShning 30 dan ortiq kampuslarida 2400 dan ortiq namoyishchilar[4][7], jumladan professor-oʻqituvchilar[1] hibsga olindi[8]. Universitetlar bir qancha talabalarni oʻqishini toʻxtatib qoʻydi, baʼzilarini oʻqishdan chetlatdi[1][9]. Norozilik namoyishlarining talablari orasida Isroil va unga aloqador tashkilotlar bilan moliyaviy aloqalarni uzish, moliyaviy aloqalar boʻyicha shaffoflik va namoyishchilarga amnistiya eʼlon qilinishi kiradi[10][11].

Universitet kampuslarida Isroil—Hamas urushi namoyishlari
Isroil–Hamas urushining bir qismi bir qismi
Soat yoʻnalishi boʻyicha:
Sana 2024-yil 17-aprel — hozirgacha
(8 oy, 2 kun)
Joy
  • AQSh
  • Shuningdek:
  • Argentina
  • Avstraliya
  • Kanada
  • Misr
  • Fransiya
  • Germaniya
  • Hindiston
  • Italiya
  • Yaponiya
  • Quvayt
  • Livan
  • Ispaniya
  • Birlashgan Qirollik
  • Yaman[1]
Sababi Qarshilik:
  • AQSh Isroil-Hamas urushida Isroilni qoʻllab-quvvatlashi
  • Isroilning Gʻazoga hujumida genotsid ayblovlari
  • Isroildan sarmoyalarni olib qoʻyish[2]
Maqsadlari Isroildan sarmoyalarni olib qoʻyish
Usullari Namoyishlar, itoatsizlik, piketlar
Yetakchilar
Raqamlarda
Qurbonlar va yoʻqotishlar
Qurbonlar
Jarohatlanganlar 100+ namoyishchilarga koʻzdan yosh oqizuvchi gaz qoʻllandi[manba kerak]
2+ namoyishchi kasalxonaga yotqizildi[3]
5 jurnalist[manba kerak]
4 politsiyachi[manba kerak]
Qoʻlga olinganlar 2400+ namoyishchilar[4]

22-aprel kuni Sharqiy sohildagi bir qancha universitetlar, jumladan Nyu-York universiteti, Yel universiteti, Emerson kolleji, Massachusets texnologiya instituti (MIT) va Tafts universiteti talabalari kampuslarni egallab oldi. Nyu York va Yel universitetlarida ommaviy ravishda hibsga olish boshlangandan keyin namoyoshchilar tarqatib yuborildi[12]. Keyingi kunlarda AQSH boʻylab norozilik namoyishlari kuchaydi, 40 dan ortiq kampuslarda norozilik lagerlari tashkil etildi[13]. 25-aprel kuni Emerson kolleji, Janubiy Kaliforniya universiteti va Texas universitetida[14] norozilik namoyishlari Yevropa, Avstraliya va Kanadaga tarqalib ketganligi sababli ommaviy hibsga olishlar boshlandi. 27-aprel kuni davom etgan tazyiqlar Vashington, Northeastern, Arizona davlat universiteti va Indiana universitetlarida taxminan 275 kishi hibsga olinishiga olib keldi[15][16].

Emori universitetida[9] va Sent-Luisdagi Vashington universitetida hibsga olinganlar orasida bir necha professorlar, universitet xodimlari ham bor edi[15]. 28-aprel kuni MIT, Pensilvaniya universiteti va Los-Anjelesdagi Kaliforniya universitetida (UCLA) qarshi namoyishlar boʻlib oʻtdi[17]. 30-aprel kuni Kolumbiya universiteti va Nyu-York shahar kollejida 300 ga yaqin namoyishchilar hibsga olindi[18]. 1-may kuni UCLA kampusida 200 dan ortiq namoyishchilar hibsga olindi[19].

Ishgʻollar natijasida Kolumbiya universiteti va Kaliforniya davlat politexnika universitetida semestrning qolgan qismidagi oʻqishlar toʻxtatildi[20][21]. Kaliforniya, Jorjiya va Texasdagi fakultet aʼzolari tomonidan berilgan ishonchsizlik votumi[22] va Portlend Davlat universiteti Isroil bilan aloqalari tufayli Boeing bilan moliyaviy aloqalarini toʻxtatdi[23]. 200 dan ortiq guruhlar norozilik namoyishlarini qoʻllab-quvvatladi[24]. Shuningdek, AQSH senatori, yahudiy Berni Sanders va Kongressning koʻplab ilgʻor aʼzolari qoʻllab-quvvatlashda ishtirok etdi[25]. Norozilik namoyishlari prezident Jo Bayden[11] va va sobiq prezident Donald Tramp tomonidan tanqid qilindi[26].AQSh gubernatorlari Ron DeSantis[27], Greg Abbott[28][29] va Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyaxu[30] — yahudiy talabalarning namoyishlari norozilik emasligini taʼkidlagan boʻlsalar ham, ularning barchasi antisemitizm deb atadi[31]. Politsiyaning noroziliklarga munosabati AQSh Kongressi vakili Aleksandriya Okasio-Kortez va Texas demokratlari tomonidan ham tanqid qilindi[32][33]. Norozilik namoyishlari AQShning Vyetnamdagi urushiga qarshi noroziliklar va AQShdagi 1968-yilgi norozilik namoyishlari bilan solishtirildi[34][35].

Tarixi

tahrir

2023-yil 7-oktabr kuni Isroilning Gʻazoga hujumi boshlanganidan beri butun AQSh boʻylab Isroil-Hamas urushi bilan bogʻliq mitinglar, namoyishlar, kampaniyalar va hushyorliklarni oʻz ichiga olgan, Isroil-Hamas urushiga qarshi namoyishlar boʻlib oʻtmoqda. Falastin tarafdori boʻlgan namoyishchilar AQShning Isroilga harbiy va diplomatik yordamini hamda Isroilning Gʻazo sektoriga bostirib kirishi va urush olib borishini tanqid qildi, baʼzilar buni genotsid deb atadi[36][37].

Umumiy koʻrinishi

tahrir

Talablar

tahrir

Aksariyat norozilik namoyishlarida talabalar Isroil va mojaroda ishtirok etgan kompaniyalar bilan moliyaviy aloqalarini uzishini hamda AQShning Isroilga harbiy yordamini toʻxtatishni[38][28] talab qiladi[10]. Ayrim noroziliklarda universitetlardan Isroil bilan akademik aloqalarni uzish, Gʻazoda oʻt ochishni toʻxtatishni qoʻllab-quvvatlash va sarmoyalarni oshkor qilish talab qilingan[39]. Talabalar talablari turlicha boʻlgan, jumladan, universitetlar Isroildan harbiylarni qoʻllab-quvvatlovchi tadqiqot pullarini qabul qilishni toʻxtatish va kollej mablagʻlarini isroillik tashkilotlardan foyda koʻruvchi menejerlarga sarmoya kiritishni toʻxtatish kabi[10]. Namoyishchilar Kolumbiya universitetini Isroil hukumati bilan biznes aloqalari boʻlgan har qanday kompaniya, jumladan Microsoft, Google va Amazondan moliyaviy jihatdan voz kechishga chaqirishdi[40]. Falastin uchun NYU bitiruvchilari Nyu-York universitetini "Falastindagi harbiy ishgʻol va Gʻazoda davom etayotgan genotsidda faol rol oʻynagan kompaniyalar, yaʼni Cisco, Lockheed Martin, Caterpillar va General Electric bilan barcha sotuvchi shartnomalarini bekor qilishga chaqirdi[41]. Falastin tarafdorlari boʻlgan namoyishchilar Vashington universitetidan Boeing bilan aloqalarni uzishni talab qilishdi[42].

Bir necha ommaviy hibsga olishlardan soʻng, talablar orasida norozilik uchun intizomiy jazoga tortilgan yoki oʻqishdan chetlatilgan talabalar va professor-oʻqituvchilar uchun amnistiya ham kiritilgan. Koʻpgina kampuslardagi norozilik namoyishlari talabalar guruhlari koalitsiyalari tomonidan tashkil etilgan va asosan mustaqildir. Biroq baʼzilar ularni boshqa kampus noroziliklaridan ilhomlangan deb daʼvo qilmoqda. Hamma zoʻravonlikka qarshilik qildi[43][11].

Ishtirokchilar

tahrir

Ishtirokchilar orasida talabalar, professor-oʻqituvchilar va universitetga tegishli boʻlmagan turli kelib chiqishga ega shaxslar: yahudiylar va musulmonlar ham ishtirok etadi[44][11]. Kolumbiyadagi Falastin tarafdori boʻlgan faollar, oʻzlarining harakati bilan sionizmga qarshi ekanliklarini bildirishdi[45]. Kampuslarda bir necha norozilik namoyishlari sionistlarga qarshi guruhlar tomonidan uyushtirilgan[5]. Namoyishchilar irqchilikka qarshi kurash, zulm, mustamlakachilikka qarshi, antiimperializm, iqlim oʻzgarishining taʼsiri va mahalliy aholi huquqlari kabi boshqa mafkuralar doirasida birlashdilar[46]. Kolumbiyadagi Hamilton Hollga bostirib kirgan namoyishchilar orasida qora taxtalarda maoizmning inqilobiy shiorlari yozilgan[47]. Namoyishchilar Jo Bayden va uning maʼmuriyatining Isroilni qoʻllab-quvvatlayotganini tanqid qilishdi[48]. Namoyishlarda muhokamalar, diniy hamkorlik va musiqiy chiqishlar boʻlib oʻtdi[49]. Baʼzi norozilik namoyishlarida odamlar nutq soʻzlashga taklif qilindi. Masalan, Kolumbiyadagi namoyishga taklif qilingan va tashrif buyurganlar orasida falastinlik fotojurnalist Motaz Azaiza ham bor[50][51].  Falastinlik faol Linda Sarsour: „Bu yoshlar Falastinda toʻlqinlar siljayotganini, Falastin xalqi nafaqat Amerika Qoʻshma Shtatlarida, balki butun dunyoda hamjihatlikka ega ekanligini yana bir bor tasdiqlamoqda va namoyish qilmoqda“ deb fikr bildirdi[52].

Manbalar

tahrir
  1. 1,0 1,1 1,2 „Mapping pro-Palestine college campus protests around the world“ (en). Al Jazeera (2024-yil 29-aprel). 2024-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 29-aprel.
  2. „Gaza protests: Divestment from Israel becomes focus of student demands“. Qaraldi: 2024-yil 27-aprel.
  3. „65-Year-Old Man 'Lucky to Be Alive' After Arrest at Campus Protest“ (2024-yil 30-aprel). 2024-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-may.
  4. 4,0 4,1 Rubin, April; Beheraj, Kavya; Lysik, Tory; Chase, Will. „Mapped: Where pro-Palestinian student protesters have been arrested“. Axios (2024-yil 3-may). Qaraldi: 2024-yil 5-may.
  5. 5,0 5,1 „US college protests: Who are the student groups and others involved“. Reuters (2024-yil 30-aprel). Qaraldi: 2024-yil 30-aprel. „Among the lead student groups in the coalition are the Columbia chapters of Jewish Voice for Peace and Students for Justice in Palestine. The two decades-old anti-Zionism advocacy groups that protest Israel's military occupation have chapters across the country that have been key to protests on other campuses.“.
  6. Rosman, Katherine. „Universities Face an Urgent Question: What Makes a Protest Antisemitic?“ (en-US). The New York Times (2024-yil 29-aprel). 2024-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 29-aprel. „Pro-Palestinian student activists say their movement is anti-Zionist but not antisemitic.“.
  7. „Striking deals to end campus protests, some colleges invite discussion of their investments“ (en). AP News (2024-yil 3-may). Qaraldi: 2024-yil 6-may.
  8. „Map: Where university protesters have been arrested across the US“ (en). CNN (2024-yil 29-aprel). 2024-yil 30-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 30-aprel.
  9. 9,0 9,1 Andone, Dakin „How universities are cracking down on a swell of tension months into student protests over Israel's bombardment of Gaza“ (en). CNN (2024-yil 28-aprel). 2024-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 28-aprel.
  10. 10,0 10,1 10,2 Levison, Jake „Why are university students protesting in the US?“ (en). Sky News (2024-yil 26-aprel). 2024-yil 28-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 28-aprel.
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 „What is behind US college protests over Israel-Gaza war?“. Reuters (2024-yil 25-aprel). 2024-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 25-aprel.
  12. FitzGerald, James. „Mass arrests made as US campus protests over Gaza spread“ (en-GB). BBC News (2024-yil 22-aprel). 2024-yil 23-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 28-aprel.
  13. Marcos, Coral Murphy. „Columbia University calls for inquiry into leadership as student protests sweep 40 campuses“ (en-GB). The Guardian (2024-yil 27-aprel). 2024-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 27-aprel.
  14. Pelham, Lipika. „US college protests: Hundreds more arrested across US in Gaza campus protests“ (en-GB). BBC News (2024-yil 25-aprel). 2024-yil 27-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 28-aprel.
  15. 15,0 15,1 Thompson, Carolyn; Beck, Margery „Arrests roil campuses nationwide ahead of graduation as protesters demand Israel ties be cut“ (en). AP News (2024-yil 28-aprel). 2024-yil 28-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 29-aprel.
  16. Betts, Anna; Eadie, Matthew; Bogel-Burroughs, Nicholas. „Crackdowns at 4 College Protests Lead to More Than 200 Arrests“ (en-US). The New York Times (2024-yil 27-aprel). 2024-yil 28-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 28-aprel.
  17. Mazzei, Patricia. „As Colleges Weigh Crackdowns on Protests, Questions About Outsiders Linger“ (en-US). The New York Times (2024-yil 28-aprel). 2024-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 29-aprel.
  18. FitzGerald, James; Walsh, Aoife „Campus protests live: NYC police arrest around 300 at universities in 'massive operation', mayor says“ (en-gb). BBC News (2024-yil 1-may). 2024-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-may.
  19. „More than 200 arrests made on UCLA campus as encampment cleared, university chancellor says“ (en). CNN (2024-yil 2-may). 2024-yil 3-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 2-may.
  20. Egan, Matt; Boyette, Chris; Prokupecz, Shimon „Columbia University main campus classes will be hybrid until semester ends; NYU students, faculty arrested during protests“ (en). CNN Business (2024-yil 22-aprel). 2024-yil 22-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 28-aprel.
  21. „Cal Poly Humboldt closes campus through end of semester amid pro-Palestinian protests“ (en-US). CBS San Francisco (2024-yil 26-aprel). 2024-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 28-aprel.
  22. Thompson, Carolyn; Beck, Margery „Arrests roil campuses nationwide ahead of graduation as protesters demand Israel ties be cut“ (en). AP News (2024-yil 28-aprel). 2024-yil 28-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 29-aprel.
  23. „Portland State University says it will pause gifts and grants from Boeing amid campus protests“ (en). CNN (2024-yil 28-aprel). 2024-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 29-aprel.
  24. Suter, Tara „Almost 200 progressive organizations voice solidarity with student protesters“ (en-US). The Hill (2024-yil 30-aprel). 2024-yil 30-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-may.
  25. Shen, Michelle; Beckford, Jalen „Sanders voices support for pro-Palestinian protests as he condemns 'all forms of bigotry' | CNN Politics“ (en). CNN (2024-yil 28-aprel). 2024-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 28-aprel.
  26. https://www.reuters.com/world/us/trump-heads-wisconsin-michigan-after-being-hit-with-gag-order-fine-2024-05-01/
  27. Llanos, Jackie „'The inmates run the asylum:' DeSantis criticizes pro-Palestine protests in college campuses • Florida Phoenix“ (en-US). Florida Phoenix (2024-yil 22-aprel). 2024-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 25-aprel.
  28. 28,0 28,1 Paul, Kari. „Fox journalist among dozens arrested at Texas university as protests swell“ (en-GB). The Guardian (2024-yil 25-aprel). 2024-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 25-aprel.
  29. Snyder, Susan; Lubrano, Alfred „Here's what to know about the student protests over Gaza on campuses in Philly and across the U.S.“ (en). Philadelphia Inquirer (2024-yil 25-aprel). 2024-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 26-aprel.
  30. Mpoke Bigg, Matthew „Netanyahu Calls Student Protests Antisemitic and Says They Must Be Quelled“. The New York Times (2024-yil 24-aprel). 2024-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 24-aprel.
  31. „Jewish student protesters say Columbia's pro-Palestine protests aren't antisemitic“ (en). The Independent (2024-yil 25-aprel). Qaraldi: 2024-yil 29-aprel.
  32. Murgatroyd, Laura „Alexandria Ocasio-Cortez hits out at Columbia for calling police on pro-Palestine protesters“ (en-US). The Telegraph (2024-yil 24-aprel). 2024-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 26-aprel.
  33. Bedigan, Mike „Backlash against Texas governor after troopers on horseback tackle Gaza protesters“ (en). The Independent (2024-yil 26-aprel). 2024-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 26-aprel.
  34. Helmore, Edward. „Echoes of Vietnam era as pro-Palestinian student protests roil US campuses“ (en-GB). The Observer (2024-yil 28-aprel). 2024-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 28-aprel.
  35. „1968 Columbia Protest Leader: These Kids Are 'Smarter'“. The Daily Beast (2024-yil 30-aprel). 2024-yil 5-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 5-may.
  36. Mukherjee, Rahul; Gordon, Shoshana „Pro-Palestinian protests on the rise across the U.S.“. Axios. 2023-yil 13-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 14-dekabr.
  37. Maltz, Judy „More Than 1 Million Americans Participated in Protests Since Hamas-Israel War Began on Oct 7“. MSN (2023-yil 5-dekabr). 2024-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 25-aprel.
  38. Tucker, Grace „Why are college students protesting? Ohio State, Miami University join Gaza protests“ (en-US). The Columbus Dispatch (2024-yil 26-aprel). 2024-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 26-aprel.
  39. Maruf, Matt Egan, Ramishah „What the pro-Palestinian protesters on college campuses actually want | CNN Business“ (en). CNN (2024-yil 26-aprel). 2024-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 26-aprel.
  40. „Student protesters are demanding universities divest from Israel. What does that mean?“. The Guardian (2024-yil 25-aprel). 2024-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-may.
  41. „'Divest from Israel': Decoding the Gaza protest call shaking US campuses“. Al Jazeera (2024-yil 30-aprel). 2024-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-may.
  42. „UW encampment protesters want school to cut ties with Israel, Boeing“. The Seattle Times (2024-yil 29-aprel). 2024-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-may.
  43. „A look at the Gaza war protests that have emerged on US college campuses“ (en). AP News (2024-yil 24-aprel). 2024-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 25-aprel.
  44. Mazzei, Patricia. „As Colleges Weigh Crackdowns on Protests, Questions About Outsiders Linger“ (en-US). The New York Times (2024-yil 28-aprel). 2024-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 29-aprel.
  45. Rosman, Katherine. „Universities Face an Urgent Question: What Makes a Protest Antisemitic?“ (en-US). The New York Times (2024-yil 29-aprel). 2024-yil 29-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 29-aprel. „Pro-Palestinian student activists say their movement is anti-Zionist but not antisemitic.“.
  46. Peters, Jeremy W.. „It's Not Just Gaza: Student Protesters See Links to a Global Struggle“ (en-US). The New York Times (2024-yil 1-may). 2024-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 2-may.
  47. Otterman, Sharon; Marcius, Chelsia Rose. „Locks, Chains, Diversions: How Columbia Students Seized Hamilton Hall“. The New York Times (2024-yil 2-may). 2024-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 2-may.
  48. Baker, Peter. „A Bystander to '60s Protests, Biden Now Becomes a Target“ (en-US). The New York Times (2024-yil 30-aprel). 2024-yil 2-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 2-may.
  49. „What is behind US college protests over Israel-Gaza war?“. Reuters (2024-yil 25-aprel). 2024-yil 24-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 25-aprel.
  50. Mendez, Moises „Motaz Azaiza on the Gaza Solidarity College Encampments“ (en-US). Yahoo News (2024-yil 26-aprel). 2024-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 26-aprel.
  51. Gabbatt, Adam. „Four students on why they're protesting against war in Gaza: 'Injustice should not be accepted'“ (en-GB). The Guardian (2024-yil 26-aprel). 2024-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 26-aprel.
  52. „Prominent US activist expresses support for campus pro-Palestine protests“. Al Jazeera. 2024-yil 1-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 1-may.